Το 2015 που ανέλαβε τον πρωθυπουργικό θώκο, ο Πορτογάλος Σοσιαλιστής, Αντόνιο Κόστα, παρέλαβε μία χώρα που είχε κατακτήσει επάξια τον τίτλο του «καλύτερου μαθητή της τρόικα», εφαρμόζοντας κατά γράμμα το μνημόνιο.
Η Πορτογαλία είχε ολοκληρώσει με επιτυχία το πρόγραμμα διάσωσης επιστρέφοντας δυναμικά στις αγορές.
Ο Αντόνιο Κόστα κατείχε επί οκτώ χρόνια την πρωθυπουργία της χώρας της Ιβηρικής, ωστόσο χθες η ανακοίνωση της παραίτησής του έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία στην Ευρώπη.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, με μία απόφαση που άφησε εμβρόντητη την κοινή γνώμη της Πορτογαλίας, ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός υπέβαλε αιφνιδίως την παραίτησή του, αφού το όνομά του ενεπλάκη σε έρευνα διαφθοράς.
Σε διάγγελμά του, ο Αντόνιο Κόστα ξεκαθάρισε ότι «υπό αυτές τις συνθήκες, προφανώς, υπέβαλα την παραίτησή μου στον πρόεδρο της δημοκρατίας».
Η ανακοίνωση ήρθε λίγες ώρες μετά τη σύλληψη του προσωπάρχη του στη διάρκεια επιδρομής σε δημόσια κτίρια στο πλαίσιο εκτεταμένης εισαγγελικής έρευνας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Πορτογαλίας ερευνά κατά πόσον οι ύποπτοι χρησιμοποίησαν το όνομα του Κόστα και επικαλέστηκαν τη συναίνεσή του για να «ξεκλειδώσουν» πρακτικές που τελούν υπό διερεύνηση, επισημαίνει το πρακτορείο.
Ο 62χρονος Σοσιαλιστής ηγέτης, επικεφαλής του κόμματος από το 2015, υπεραμύνθηκε της αθωότητάς του μην μπορώντας να συγκρατήσει τα δάκρυά του τη στιγμή που ευχαριστούσε την οικογένειά του για την υποστήριξη τόσων ετών.
«Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη», δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα και πρόσθεσε:
«Θέλω να πω πρόσωπο με πρόσωπο στους Πορτογάλους ότι η συνείδησή μου είναι καθαρή για οποιαδήποτε παράνομη ή απαγορευμένη πράξη. Αν υπάρχουν υποψίες, οι δικαστικές αρχές είναι ελεύθερες να τις ερευνήσουν… δεν είμαι υπεράνω του νόμου».
Εισαγγελείς που ερευνούν την υπόθεση εξέδωσαν ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Βιτόρ Σκάρια, προσωπάρχη του Κόστα, του δημάρχου της πόλης Σίνες και άλλων τριών ατόμων, με το επιχείρημα ότι είναι ύποπτοι φυγής και προσπάθειας αλλοίωσης αποδεικτικών στοιχείων.
Τα ονόματα του υπουργού Υποδομών της Πορτογαλίας, Ζοάο Γκαλάμπα και του επικεφαλής της περιβαλλοντικής υπηρεσίας ήταν στη λίστα των υπόπτων.
Ο δικαστής διεξάγει έρευνα για κακοδιαχείριση, διαφθορά από εκλεγμένους αξιωματούχους και άσκηση αθέμιτης επιρροής σε σχέση με την άδεια εξόρυξης λιθίου κοντά στα βόρεια σύνορα της Πορτογαλίας με την Ισπανία.
To σκάνδαλο TAP
Υπενθυμίζεται ότι τουλάχιστον δέκα υπουργοί και υφυπουργοί αποχώρησαν από την κυβέρνηση το 2022, τουλάχιστον δύο από αυτούς είχαν σχέση με σκάνδαλα στον αερομεταφορέα TAP.
Το πιο χαρακτηριστικό αυτών ήταν η αποζημίωση λόγω απόλυσης που έλαβε η υφυπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας, Αλεσάντρα Ρέις, μετά την αποχώρησή της από το ΔΣ του κρατικού αερομεταφορέα TAP, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του ομίλου.
Τον Νοέμβριο του 2022, το «δεξί χέρι» του Πορτογάλου πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα, Μιγκέλ Άλβες, παραιτήθηκε αφού κατηγορήθηκε επισήμως από τους εισαγγελείς για ατασθαλίες στη διάρκεια της δημαρχιακής του θητείας του από το 2015 έως το 2016.
Ο Άλβες αρνήθηκε ότι διέπραξε αδίκημα.
Το γραφείο του Εισαγγελέα ανέφερε ότι οι ύποπτοι έκαναν χρήση το όνομα του πρωθυπουργού για να διαπράξουν τις παράνομες δραστηριότητές τους.
Τα ορυχεία λιθίου της Πορτογαλίας και τα σχέδια για πράσινο υδρογόνο είναι μέρος της πράσινης πρωτοβουλίας της ΕΕ που προωθούν οι Βρυξέλλες.
Από την πλευρά του, ο Αντόνιο Κόστα έσπευσε να τονίσει πως δεν είχε καμία ένδειξη ότι βρίσκεται στο μικροσκόπιο των αρχών.
«Πρόκειται για μια φάση της ζωής μου που τελειώνει», δήλωσε χθες εμφανώς συγκινημένος.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η εξόρυξη λιθίου αποδεικνύεται αμφιλεγόμενη υπόθεση.
Πριν από δύο χρόνια απορρίφθηκε η άδεια στη βόρεια περιοχή Μονταλέγκρε, «λόγω έλλειψης επαγγελματισμού» εκ μέρους της εταιρείας που είχε εξασφαλίσει το σχέδιο το 2019.
Για την ακρίβεια, η έκθεση περιβαλλοντικού αποτυπώματος που κατέθεσε η εταιρεία «LusoRecursos» είχε θεωρηθεί «εμφανώς ανεπαρκής» και τελικά η άδεια ακυρώθηκε.
Η Ε.Ε. επιχειρεί να δημιουργήσει μια ανεξάρτητη πηγή άντλησης πρώτων υλών προκειμένου να μην εξαρτάται από τρίτες χώρες, αφού αυτήν τη στιγμή εισάγει σχεδόν όλο το λίθιο που χρειάζεται για να κατασκευάσει μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, η Κομισιόν υπολογίζει ότι η ζήτηση για λίθιο θα αυξηθεί 18 φορές έως το 2030 και 60 έως το 2050 γεγονός που τόνωσε το ενδιαφέρον για τη δημιουργία ορυχείων σε Φινλανδία, Ισπανία, Σερβία, Τσεχία, Αυστρία και Πορτογαλία.
O Αντόνιο Kόστα, ηγείτο μέχρι χθες μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης με απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
Διέθετε την εμπιστοσύνη των βουλευτών, αν και τον τελευταίο χρόνο η δημοτικότητά του είχε υποστεί σοβαρό πλήγμα από το αυξανόμενο κόστος ζωής, τις διαδηλώσεις εκπαιδευτικών και τη μεγάλη πρόκληση ιδιωτικοποίησης του εθνικού αερομεταφορέα.
Δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στο τέλος του περασμένου μήνα έδειχνε το προβάδισμα των Σοσιαλιστών να έχει περιοριστεί στο 3,7% έναντι του κεντροδεξιού «PSD», που είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης στο Κοινοβούλιο. Οι τελευταίες εκλογές ήταν και αυτές πρόωρες και πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο του 2022.
Η επόμενη μέρα
«Η Πορτογαλία βυθίστηκε στη σήψη», σχολίασε χθες ο Ρουί Ροσά, επικεφαλής μικρού ακροδεξιού κόμματος, ο οποίος είχε ζητήσει από τον πρόεδρο της να διαλύσει τη Βουλή σε περίπτωση που αρνιόταν να παραιτηθεί ο Κόστα.
Ο Πορτογάλος πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα ανακοίνωσε χθες ότι έκανε δεκτή την παραίτηση του Σοσιαλιστή πρωθυπουργού γεγονός που σημαίνει ότι η χώρα της ιβηρικής χερσονήσου οδεύει εκ νέου σε πρόωρες εκλογές.
Η Πορτογαλία διεξήγαγε για τελευταία φορά πρόωρες εκλογές τον Ιανουάριο του 2022.
Η έρευνα για τη διαφθορά οδήγησε στην «πολιτική αποκαθήλωση» του Αντόνιο Κόστα
Μετά την παραίτηση Κόστα, ο πρόεδρος της Πορτογαλίας ανακοίνωσε ότι συγκαλεί συνεδρίαση των κομμάτων που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, ενόψει της προκήρυξης πρόωρων εκλογών, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε η προεδρία.
Αύριο θα συνεδριάσει για τον ίδιο λόγο το κρατικό συμβούλιο.
Σύμφωνα με τη διαδικασία, προκειμένου να διαλυθεί το κοινοβούλιο και να προκηρύξει εκλογές, ο πρόεδρος της χώρας οφείλει προηγουμένως, με βάση το Σύνταγμα, να ακούσει την άποψη των εκπροσώπων των κομμάτων και εν συνεχεία να συγκαλέσει το Κρατικό Συμβούλιο στο οποίο μετέχουν υψηλόβαθμοι πολιτικοί αξιωματούχοι, πρώην πρόεδροι και άλλες προσωπικότητες, διορισμένες από τον ίδιο.
Στη συνέχεια, ο πρόεδρος της Πορτογαλίας «θα απευθυνθεί στο έθνος» αμέσως μετά τη συνεδρίαση αυτού του Συμβουλίου, πρόσθεσε η προεδρία.
Το σκάνδαλο που εξανάγκασε τον Αντόνιο Κόστα σε παραίτηση αφορά, σύμφωνα με τις εισαγγελικές αρχές, «υποψίες για κατάχρηση δημοσίου χρήματος, διαφθορά και αθέμιτη επιρροή» στο πλαίσιο της έγκρισης συμβάσεων για την εξόρυξη λιθίου και την παραγωγή υδρογόνου.
«Τα καθήκοντα του πρωθυπουργού δεν είναι συμβατά με οποιαδήποτε υποψία που θα βαραίνει την ακεραιότητά μου», είχε δηλώσει νωρίτερα ο Κόστα στους δημοσιογράφους, ανακοινώνοντας την παραίτησή του εγείροντας μια σειρά πολιτικών εξελίξεων σε μία χώρα που πριν οκτώ χρόνια, είχε λάβει τα εύσημα ως ο «καλός μαθητής» της τρόικας και του Eurogroup, μιας χώρα που εφάρμοσε και ολοκλήρωσε το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής με απόλυτη επιτυχία.
Το χρονικό της πορτογαλικής κρίσης
Η κρίση της πορτογαλικής οικονομίας άρχισε το 2010 και διήρκεσε ως το 2014.
Το χρονικό της, όπως το παρουσιάζει ο Πέδρο Σάντος Γκουερέιρο, διευθυντής σύνταξης της Expresso , της μεγαλύτερης εβδομαδιαίας εφημερίδας της Πορτογαλίας – υπό τη μορφή των πιο κομβικών στιγμών της περιόδου, έχει κάποιες ημερομηνίες- κλειδιά.
Μάιος του 2011: Η Πορτογαλία μπαίνει στο μνημόνιο, με τα μεγάλα κόμματα (τους Σοσιαλιστές, οι οποίοι αποχωρούσαν από την εξουσία, και τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι κέρδισαν την εκλογική αναμέτρηση σχηματίζοντας κυβέρνηση συνεργασίας με το συντηρητικό CDS) να το υπογράφουν. «Στη συνέχεια ακολούθησαν όλα τα μέτρα λιτότητας, με τα ratings (της πορτογαλικής οικονομίας) να υποβαθμίζονται σε «junk» (σκουπίδια), όπως αναφέρει ο Γκουερέιρου.
Σεπτέμβριος του 2012: Ανακοινώνεται ότι οι επιχειρήσεις θα πληρώνουν λιγότερα για το σύστημα συντάξεων και ότι οι εργαζόμενοι θα πληρώνουν περισσότερα. Το συγκεκριμένο μέτρο έχει σκοπό να μειώσει τα κόστη για τις εταιρείες, έτσι ώστε να απασχολούν περισσότερους εργαζομένους. Αλλά οι πολίτες το βλέπουν με «κακό μάτι» και ξεχύνονται στους δρόμους συμμετέχοντας στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην ιστορία της χώρας.
Το μέτρο καταργείται, δεν εφαρμόζεται, αλλά το ρήγμα μεταξύ των πολιτών και της τρόικας δεν καλύπτεται ποτέ», υπογραμμίζει ο Γκουερέιρο.
Οκτώβριος του 2012: Μετά το βέτο του Συνταγματικού Δικαστηρίου σε μέτρα λιτότητας όπως οι περικοπές σε συντάξεις και οι μειώσεις μισθών, η κυβέρνηση ανακοινώνει σημαντική αύξηση των φόρων.
Καλοκαίρι του 2013: Πολιτική κρίση στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού
Άνοιξη του 2014: « Έξοδος» της Πορτογαλίας από το μνημόνιο υπό την πρωθυπουργία του Πέντρο Πάσυς Κοέλιο .
Ιούλιος του 2014: Κατάρρευση της «Banco Espirito Santo», μιας εκ των μεγαλύτερων ιδιωτικών τράπεζες της Πορτογαλίας
Απρίλιος του 2015: «Η τρόικα έχει αποχωρήσει επισήμως. Ωστόσο, η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι οι συντάξεις πρέπει να παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, οι φόροι πρέπει να μείνουν σε υψηλά επίπεδα ως το 2019 ενώ οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων δεν θα αποκατασταθούν πλήρως ως το 2019.
Ο δείκτης της ανεργίας παραμένει πάνω από το 11% και το δημόσιο χρέος άνω του 100% του ΑΕΠ» σημειώνει ο Πέδρο Σάντος Γκουερέιρο, διευθυντής σύνταξης της «Expresso», της μεγαλύτερης εβδομαδιαίας εφημερίδας της Πορτογαλίας.
Στον πυρήνα της αντιμετώπισης της κρίσης στην Πορτογαλία, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό ήταν η λιτότητα.
«Πρακτικά, τον πρώτο χρόνο, ακόμα και ο πορτογαλικό λαός φαινόταν να αποδέχεται τα μέτρα λιτότητας, και αρχικά οι αντιδράσεις στο πρόγραμμα των ξένων πιστωτών ήταν μικρές. Για αυτόν τον λόγο η Πορτογαλία χαρακτηρίστηκε τόσες φορές η χώρα- πρότυπο της Ευρώπης, ή ο αγαπημένος μαθητής του δασκάλου», τονίζει ο Γκουερέιρο προσθέτοντας , ωστόσο, ότι τέσσερα χρόνια μετά, τα πράγματα φαίνεται να μην λειτούργησαν ακριβώς όπως αναμενόταν.