Brexit: Το παρασκήνιο της εμπορικής συμφωνίας με την ΕΕ -Τι αλλάζει, οι αντιδράσεις, οι προκλήσεις

Μετά από 9 μήνες σκληρών διαπραγματεύσeων ο Μπόρις Τζόνσον μπόρεσε να ανακοινώσει ότι πέτυχε την πολυπόθητη εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε αλλά και οι Βρυξέλλες μπόρεσαν να πετύχουν την εξασφάλιση στενών εμπορικών δεσμών με τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.

Το παρασκήνιο

Και ενώ το τελικό κείμενο είχε συμφωνηθεί από την Τετάρτη το μεσημέρι χρειάστηκε ολόκληρο το βράδυ έως τα ξημερώματα της Πέμπτης για να φτάσουν οι δύο ομάδες στην τελειοποίηση του νομικού κειμένου και στην τελική ανακοίνωση της συμφωνίας το μεσημέρι της Παραμονής των Χριστουγέννων. Όλα περιστράφηκαν γύρω από τις διαφωνίες σχετικά με αριθμούς και άλλους οικονομικούς υπολογισμούς.

Είχε επιτευχθεί συμβιβασμός ήδη εδώ και μέρες σε ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα: την εξασφάλιση του δίκαιου ανταγωνισμού και συγκεκριμένα τους κανόνες που θα ισχύσουν για τις εταιρείες στη μετά Brexit εποχή. Το Ηνωμένο Βασίλειο γνώριζε πως μια συμφωνία είναι εφικτή αν υποχωρούσε σε κάποιες από τις αντιρρήσεις του σε σχέση με τους δασμούς αλλά δεν θα έκανε πίσω σε ό,τι αφορούσε τις εργασιακές σχέσεις αλλά και τα κριτήρια προστασίας του περιβάλλοντος.

Όμως για την υποχώρησή του το Λονδίνο ήθελε κάτι ως αντάλλαγμα. Οι τελευταίες μέρες των διαπραγματεύσεων αφορούσαν αποκλειστικά τα δικαιώματα αλιείας στα βρετανικά ύδατα. Τις διαπραγματεύσεις ανέλαβαν προσωπικά ο Τζόνσον με την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μέσω συνεχιζόμενων τηλεφωνικών επικοινωνιών.

Σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί η συμφωνία μέσω τηλεφωνημάτων οι δυο τους είχαν δύο πολύ έντονες επικοινωνίες την περασμένη Δευτέρα. Η πρόεδρος προειδοποίησε ότι η Ε.Ε και ειδικότερα η Γαλλία δεν θα αποδέχονταν τίποτα λιγότερο από μια μείωση της τάξης του 25% σε ό,τι αφορά το συνολικό ποσό των ψαριών που θα μπορούσαν να αλιευτούν από τα βρετανικά ύδατα και πως αυτή ήταν και η τελευταία «προσφορά». Ο Τζόνσον που ήθελε μια μείωση 80% , έπεσε στο 30% προκειμένου να περάσει η συμφωνία από το Κοινοβούλιο. Τότε οι δύο πλευρές ένιωσαν πως δεν πρόκειται να υπάρξει συμφωνία έως τα Χριστούγεννα. Ήταν Τρίτη απόγευμα.

Έως την Τετάρτη που οι δυο τους ξαναμίλησαν στο τηλέφωνο – 4 συνολικά φορές εκείνη την ημέρα – είχαν φτάσει σε συμβιβασμό με τον Τζόνσον να αποδέχεται μείωση κατά 25% και μεταβατική περίοδο 5,5 ετών. Αυτο σημαίνει ότι μπορεί να πει στο λαό του ότι τον Ιούνιο του 2026 στη 10η επέτειο του Brexit η χώρα του θα έχει και πάλι τον πλήρη έλεγχο στα ύδατά της.

Τι συμφωνήθηκε

Εμπόριο

Από την 1η Ιανουαρίου και μετά, δεν θα υπάρχουν δασμοί ή ποσοστώσεις στις εισαγωγές ή εξαγωγές, αλλά μια σειρά νέων συνοριακών κανονισμών, καθώς η Βρετανία θα είναι εκτός της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς και τελωνειακής ένωσης.

Τελωνειακοί και συνοριακοί έλεγχοι

Από την 1η Ιανουαρίου και μετά, θα ισχύουν νέα δεδομένα στους τελωνειακούς ελέγχους, που συνεπάγονται υψηλότερο κόστος. Οι έλεγχοι στις εισαγωγές τροφίμων και ζωικών ειδών θα είναι πιο αυστηροί. Αυξημένοι έλεγχοι και σε αγαθά που κατευθύνονται από τη Βρετανία προς τη Βόρεια Ιρλανδία.

Ταξιδιώτες

Από την 1η Ιανουαρίου και μετά, οι Βρετανοί ταξιδιώτες θα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν την περιοχή Σένγκεν χωρίς βίζα για 90 ημέρες, με πιθανή ελεύθερη πρόσβαση και για ορισμένες επαγγελματικές επισκέψεις. Θα ισχύει το δικαίωμα μεταφοράς κατοικιδίων κατόπιν πιστοποιητικού. Βρετανία και Ε.Ε. δεσμεύθηκαν να δημιουργήσουν ένα νέο μηχανισμό που θα καλύπτει την αναγκαία υγειονομική κάλυψη για τους ταξιδιώτες. Οι Βρετανοί αυτοκινητιστές στην Ε.Ε. θα πρέπει να αποκτήσουν νέο διεθνές δίπλωμα οδήγησης. Οι κανονισμοί περί Covid-19 ήδη συνεπάγονται περιορισμούς στα ταξίδια προς την Ε.Ε. αυτή την περίοδο.

Για την εργασία και διαμονή σε άλλες χώρες θα χρειάζονται άδειες από τις εθνικές αρχές.

Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες

Στη συμφωνία Βρετανίας-Ε.Ε. για το Brexit υπάρχει ένα κεφάλαιο ειδικά για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, το οποίο όμως δεν προσφέρει στις βρετανικές επιχειρήσεις μεγαλύτερη πρόσβαση. Η δυνατότητα των εταιρειών να λειτουργούν στην αγορά εξαρτάται από το εάν θα έχουν εξασφαλίσει ειδικό καθεστώς από κάθε πλευρά για κάτι τέτοιο. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη φροντίσει, στις περισσότερες περιπτώσεις, να χορηγήσει αυτό το καθεστώς, για παράδειγμα να επιτρέπει σε πολίτες που διαμένουν στη Βρετανία να εξυπηρετούνται από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Δεν ισχύει το ίδιο και για την ευρωπαϊκή πλευρά. Εξαίρεση οι σχετικές αποφάσεις για τους βρετανικούς οίκους εκκαθάρισης.

Μεταφορές

Από την 1η του έτους, οι βρετανικές αεροπορικές θα έχουν ευρεία πρόσβαση για δρομολόγια προς ευρωπαϊκούς προορισμούς, δεν θα έχουν όμως τη δυνατότητα να συνδέουν προορισμούς εντός του μπλοκ. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα χρειασθεί διμερείς συμφωνίες με τις χώρες-μέλη για να αρχίσει τη μεταφορά εμπορευμάτων εκτός του μπλοκ, για παράδειγμα προς τη Νέα Υόρκη, μέσω Βρετανίας και προς τις ΗΠΑ. Για τους Βρετανούς αυτοκινητιστές ισχύουν περιορισμοί ως προς τους ευρωπαϊκούς προορισμούς που μπορούν να διασχίσουν για τη μεταφορά των εμπορευμάτων. Το ίδιο ισχύει και τους Ευρωπαίους αυτοκινητιστές στη Βρετανία.

Αλιεία

Από 1ης Ιανουαρίου, Βρετανία και Ε.Ε. συμφώνησαν σε μια μεταβατική περίοδο πεντέμισι ετών για την αλιεία, η οποία προσφέρει στο Ηνωμένο Βασίλειο υψηλότερη ποσόστωση των ψαριών που αλιεύονται σε βρετανικά ύδατα.

Συνεργασία σε θέματα ασφαλείας

Μετά την 1η Ιανουαρίου, η συμφωνία επιτρέπει την επιβολή του νόμου και συνεργασία για την πάταξη της τρομοκρατίας, όμως σε λιγότερο βαθμό. Η Βρετανία θα χάσει την πρόσβαση στη βάση δεδομένων SIS2, που περιέχει πληροφορίες για όσους θεωρούνται ύποπτοι για συμμετοχή σε εγκληματικές ενέργειες και κλεμμένη περιουσία, ενώ θα έχει και πιο περιορισμένη πρόσβαση στα αρχεία της Ε.Ε. με στοιχεία διαβατηρίου. Θα κρατήσει πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων για δακτυλικά αποτυπώματα, DNA και οχήματα.

Βόρεια Ιρλανδία

Μετά την 1η Ιανουαρίου και στο πλαίσιο συμφωνίας που επετεύχθη τον Δεκέμβριο του 2019, η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει στην εσωτερική αγορά και τελωνειακή ένωση της Ε.Ε.

Αντιδράσεις

Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: «Ήταν ένας μακρύς και δύσκολος δρόμος, αλλά έχουμε πλέον μια καλή συμφωνία να δείξουμε. Μια δίκαιη, ισορροπημένη συμφωνία και ήταν το καλύτερο και υπεύθυνο πράγμα που μπόρεσε να συμβεί και για τις δύο πλευρές»

Μισέλ Μπαρνιέ, διαπραγματευτής της Ε.Ε για το Brexit: «Το ρολόϊ δεν μετρά πια αντίστροφα. Σήμερα είναι μια μέρα ανακούφισης αλλά και μας κάποιας θλίψης αν συγκρίνουμε τι είχαμε και τι μας περιμένει».

Μπόρις Τζόνσον, βρετανός πρωθυπουργός: «Πήραμε πίσω τον έλεγχο στους νόμους και τη μοίρα μας. Το Ηνωμένο Βασίλειο όμως θα παραμείνει κοντά στην Ευρώπη τόσο σε επίπεδο πολιτισμού, όσο και ιστορικών δεσμών, στρατηγικής και συναισθημάτων».

Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριος Γερμανίας, προεδρεύουσας χώρας της Ε.Ε: «Με τη συμφωνία δημιουργούμε τη βάση για ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις μας. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να είναι ένα σημαντικός εταίρος για τη Γερμανία και την Ε.Ε εκτός Ε.Ε»

Μίκαελ Μάρτιν, πρωθυπουργός Ιρλανδίας: «Πιστεύω ότι η συμφωνία που επετεύχθη είναι η καλύτερη από τη χειρότερη εκδοχή του Brexit δεδομένων των σημερινών συνθηκών».

Κυριάκος Μητσοτάκης, πρωθυπουργός Ελλάδας: «Η ευρωπαϊκή ενότητα παρέμεινε ισχυρή μέσω μιας επίπονης διαδικασίας, ενώ τα συμφέροντα των κρατών μελών της Ε.Ε. προστατεύθηκαν. Τώρα μπορούμε να οικοδομήσουμε μια αμοιβαία επωφελή σχέση μεταξύ της Ε.Ε. και του Ηνωμένου Βασιλείου»

Που βρισκόμαστε σήμερα – Τι απομένει να γίνει:

Οι μόνιμοι αντιπρόσωποι της Ε.Ε ενημερώνονται σήμερα ανήμερα των Χριστουγέννων για τη συμφωνία από τον διαπραγματευτή της Ε.Ε, Μισέλ Μπαρνιέ.

Την ίδια στιγμή στο Λονδίνο οι βουλευτές αναμένουν να πάρουν το πλήρες κείμενο της συμφωνίας για να ψηφίσουν στις 30 Δεκεμβρίου.

Το Εργατικό Κόμμα ήδη χαρακτήρισε τη συμφωνία «λίγη», αλλά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ξεκαθάρισε ότι θα τη στηρίξει καθώς είναι η μόνη εναλλακτική έναντι μιας μη συμφωνίας. Επομένως, αναμένεται να εγκριθεί.

Χρειάζεται όμως και η έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όμως είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα γίνει με τη νέα χρονιά.

Μια περίληψη της συμφωνίας συνολικά 34 σελίδων έχει ήδη αναρτηθεί στο site της βρετανικής κυβέρνησης. Συνολικά είναι 1,500 σελίδες και 1,000 σελίδες αφορούν υποσημειώσεις.