Η εύρυθμη λειτουργία ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού δικαιοδοτικού μηχανισμού αποτελεί αναγκαία συνθήκη για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η ορθή, ταχεία και αξιόπιστη απονομή Δικαιοσύνης συνιστά βασική έκφανση του Κράτους Δικαίου, θεμελιακή εγγύηση της κοινωνικής συνοχής και κύρια προϋπόθεση της οικονομικής ανάπτυξης.
Οι παθογένειες και τα διαχρονικά προβλήματα της Ελληνικής Δικαιοσύνης δεν μπορούν να επιλυθούν ως δια μαγείας. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει “μαγική συνταγή”. Η αντιμετώπιση του ζητήματος προϋποθέτει την ολιστική προσέγγιση των προβλημάτων, με το βλέμμα στο μέλλον, με διάθεση “δημιουργικής καταστροφής” των παλαιών δομών και ανεπιφύλακτη πίστη στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Ειδικότερα:
Ι. Σ’ έναν πρώτο άξονα, είναι αναγκαία η ριζική αναμόρφωση βασικών νομοθετικών κειμένων και η εισαγωγή νέων, σύγχρονων θεσμών στην έννομη τάξη. Η μεταρρύθμιση στο νομοθετικό επίπεδο οφείλει να περιλαμβάνει:
- Την υιοθέτηση μιας σύγχρονης και βαθιά προοδευτικής ποινικής νομοθεσίας. Θα πρέπει να βγει από το συρτάρι το έτοιμο σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα που στοχεύει στην αποποινικοποίηση σειράς ελαφρών αδικημάτων και στην ουσιαστική εφαρμογή κοινωνικά δίκαιων και ανταποδοτικών εναλλακτικών μορφών έκτισης ποινής, όπως π.χ. η παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ομοίως, απαραίτητος είναι και ένας Νέος Κώδικας Ποινικής Δικονομίας που θα εισαγάγει στη χώρα μας τον διεθνώς επιτυχημένο θεσμό της ποινικής διαπραγμάτευσηςμεταξύ κατηγορουμένου και εισαγγελέα, με σεβασμό φυσικά στα δικαιώματα του πολίτη και στη δημόσια τάξη.
- Την κοινωνικά αναγκαία προώθηση του Νέου Σωφρονιστικού Κώδικα, για την οριστική επίλυση των σημερινών προβλημάτων στις φυλακές. Με ενίσχυση των δικαιωμάτων των κρατουμένων, αναμόρφωση των καταστημάτων κράτησης και αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης χωρίς άλλα «φωτογραφικά» και επικίνδυνα μέτρα ανεξαίρετων απολύσεων.
- Την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος ενδικοφανών προσφυγών για την άμεση και ευχερή επίλυση των διαφορών του πολίτη με το Δημόσιοενώπιον ανεξάρτητων και αμερόληπτων διοικητικών επιτροπών.
- Την άμεση αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου, με την ίδρυση Οικογενειακού Δικαστηρίου στην Ελλάδα, αξιοποίηση της διαμεσολάβησης και μεγάλη εξειδίκευση των δικαστών, σε ένα συμφιλιωτικό, «αποδικαστηριοποιημένο» μοντέλο επίλυσης των οικογενειακών διαφορών. Επιπλέον, θα πρέπει να ξεπεραστούν αδικαιολόγητες αγκυλώσεις και να υιοθετηθούν σύγχρονοι θεσμοί για έναν νέο κοινωνικό πολιτισμό (ελεύθερη εκτός γάμου συμβίωση και για ομόφυλα ζευγάρια&κοινή επιμέλεια τέκνων μετά το διαζύγιο).
ΙΙ. Η πλήρης αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη Δικαιοσύνη είναι απολύτως απαραίτητη και κρίσιμη για την επιτυχία του μεταρρυθμιστικού σχεδίου.
Ειδικότερα:
- Είναι μονόδρομος η ανεπιφύλακτη τήρηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη του 2011, που οδηγεί ήδη στην υιοθέτηση εύχρηστων, φιλικών προς τον πολίτη εφαρμογών (λ.χ. Ολοκληρωμένα Συστήματα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων, ψηφιακή καταγραφή πρακτικώνκ.α.).Τα αποτελέσματα της εισαγωγής των εφαρμογών E-Justice στην καθημερινή λειτουργία των δικαστηρίων θα είναι ελπιδοφόρα και αισθητά σε όλους, διευκολύνοντας την πρόσβαση και εξυπηρέτηση των πολιτών, ιδιαίτερα των πλέον ευπαθών ομάδων, από τις δικαστικές δομές σε όλη τη χώρα.
- Η εισαγωγή της τεχνολογίας στο πεδίο της Δικαιοσύνης θα επιτρέψει τη realtime συγκέντρωση και χρήση αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων, απαραίτητων για τoν ουσιαστικό έλεγχο της αποδοτικότητας του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης.
ΙΙΙ. Η εμπέδωση των μεθόδων Εναλλακτικής Δικαιοσύνης στην Ελλάδα είναι συνθήκη απαραίτητη για τον εκσυγχρονισμό του δικαιοδοτικού μηχανισμού και την καλλιέργεια ενός νέου νομικού πολιτισμού.
- Ειδικότερα, είναι αναγκαία η κατάστρωση και υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη Διαμεσολάβηση, που θα προβλέπει την υιοθέτησή της σε κάθε μορφή κοινωνικής συμβίωσης (οικογένεια, σχολείο, εργασιακοί χώροι, αθλητισμός) και σε κάθε πεδίο οικονομικής δραστηριότητας.
- Η ποιοτική αναβάθμιση και η τόνωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος απονομής Δικαιοσύνης περνά κατ’ ανάγκη μέσα από δέσμη μέτρων διοικητικής αναδιοργάνωσής που περιλαμβάνει:
- Την επαναχάραξη του ελληνικού δικαστικού χάρτη, με συγχώνευση δικαστηρίων, σχηματισμό εξειδικευμένων τμημάτων, κατάργηση στρατιωτικών δικαστηρίων & την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου management από κατάλληλα εκπαιδευμένους δικαστικούς λειτουργούς.
- Την ενίσχυση του έργου των δικαστικών λειτουργών, τη βελτίωση της εκπαίδευσής τους & την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού των Δικαστηρίων, όχι με άκριτες και άστοχες κινήσεις αλλά με μελετημένες προσλήψεις βάσει ειδικών προσόντων (Ειδικό Σώμα Δικαστικών Εμπειρογνωμόνων, Βοηθοί Δικαστών, επιστήμονες πληροφορικής).
Το “στοίχημα” της μεταρρύθμισης αφορά σε ολόκληρη την Κοινωνία. δεν αποτελεί μία ακόμη “μεταρρυθμιστική εμμονή”, αλλά μάλλον μια ιστορική αναγκαιότητα. ένα υποχρεωτικό άλμα προς τα εμπρός, προς μια σύγχρονη και πιο αποτελεσματική, πιο ανθρωποκεντρική και αξιόπιστη παροχής έννομης προστασίας για κάθε πολίτη.
Η πολιτική αβεβαιότητα και η έλλειψη ασφάλειας και σταθερότητας στον δημόσιο βίο δεν μπορούν να αποτελέσουν δικαιολογία για το “πάγωμα” των αναγκαίων ενεργειών και επεμβάσεων. Όσο κι αν κλείνουμε τα μάτια, τα προβλήματα όχι μόνο θα παραμείνουν εκεί, αλλά θα γιγαντώνονται, καθιστώντας ακόμη δυσκολότερη την επίλυσή τους.
Εφ’ όσον όλοι συμφωνούμε ότι το σύστημα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε κι όπως το έχει ανάγκη η Κοινωνία και η Οικονομία μας, είμαστε υποχρεωμένοι, σήμερα κιόλας, να δράσουμε.
Χωρίς ιδεοληψίες, χωρίς προσκολλήσεις σε ξεπερασμένα δόγματα, χωρίς φοβίες και εύκολες δικαιολογίες. Οι καιροί είναι απαιτητικοί και απαιτούν δράση, όχι άλλα λόγια και μαθήματα ιδεολογικής καθαρότητας.
Η αναβάθμιση της Ελληνικής Δικαιοσύνης είναι λοιπόν ζήτημα εθνικής προτεραιότητας και πρέπει να αποτελέσει το πεδίο σύγκλισης όλων των κομμάτων που επιδιώκουν να κυβερνήσουν ή να συγκυβερνήσουν.
