Για τον 28χρονο καθηγητή Γεωγραφίας Καμράν Μαναφλάι όλα άρχισαν με μια ανάρτηση στο Instagram. «Δεν θέλω να αναπαράγω την κρατική προπαγάνδα», έγραψε. «Εχω δική μου γνώμη, όπως και πολλοί άλλοι καθηγητές. Και δεν είναι η ίδια με του κράτους». Λίγες ημέρες αργότερα, το Instagram απαγορεύτηκε στη Ρωσία, όπως και το Facebook. Αλλά για τον Μαναφλάι ήταν αργά.
Δύο ώρες μετά την ανάρτηση έλαβε τηλεφώνημα από τον γυμνασιάρχη του σχολείου όπου υπηρετούσε, στο κέντρο της Μόσχας, ο οποίος του είπε να το σβήσει αμέσως ή να παραιτηθεί. Ο γυμνασιάρχης είχε ενημερώσει τους καθηγητές πώς να μιλούν στους μαθητές για την κατάσταση στην Ουκρανία και αυτό ήταν που οδήγησε τον Μαναφλάι να καταφύγει στο Instagram. «Δεν ήθελα να το σβήσω», είπε ο καθηγητής στο BBC.
«Παραιτήθηκα»
«Hξερα από την αρχή ότι δεν είχε νόημα να επιχειρηματολογήσω, οπότε σκέφτηκα ότι το καλύτερο θα ήταν να παραιτηθώ». Φθάνοντας στο σχολείο την επόμενη ημέρα για να μαζέψει τα πράγματά του, δεν του επιτράπηκε καν να μπει. «Μετά άρχισαν να βγαίνουν έξω τα παιδιά για να με υποστηρίξουν και να με χαιρετήσουν. Επειτα κάποιος φώναξε την αστυνομία και τους είπε ότι οργανώνω παράνομη συγκέντρωση», διηγείται.
Για την Κάτια Ντολίνινα, διαχειρίστρια δύο κινηματογράφων της κρατικής αλυσίδας Μοσκίνο, η εισβολή στην Ουκρανία ήταν η στιγμή που δεν μπορούσε πια να μείνει σιωπηλή. «Αγαπούσα τη δουλειά μου, δεν ήθελα να τη χάσω», είπε στο BBC εξηγώντας γιατί δεν είχε λάβει ποτέ μέρος σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Οταν όμως φίλοι τής έστειλαν την ανοικτή επιστολή εναντίον της λεγόμενης «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» που είχε τις υπογραφές ανθρώπων του πολιτισμού, δεν δίστασε να προσθέσει το όνομά της.
«Μου τηλεφώνησαν»
«Συμφώνησα ότι αυτό πρέπει να σταματήσει αμέσως, ότι δεν είναι ΟΚ», είπε. Κι εκείνη έλαβε τηλεφώνημα από το αφεντικό της, που της έθεσε το ίδιο δίλημμα: να αποσύρει την υπογραφή ή να παραιτηθεί. Παραιτήθηκε χωρίς να κάνει φασαρία, γιατί θεώρησε ότι αν απολυθεί, θα έχει περισσότερα προβλήματα στο μέλλον.
Στη Ρωσία παρατηρείται ένας «τεράστιος διχασμός στην κοινωνία, γιατί ο καθένας πιστεύει τη δική του αλήθεια» αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η αποχαιρετιστήρια συνάντηση με τους ανωτέρους της έγινε σε καλό κλίμα, της είπαν ότι δεν ήθελαν να φύγει. Εκ των υστέρων αναρωτήθηκε αν απλώς ήθελαν να αποφύγουν τις εντάσεις.
Αντιθέτως, το κλίμα στη συνάντηση στην οποία η παιδίατρος Ανα Λεβάντναγια πληροφορήθηκε ότι πρέπει να παραιτηθεί δεν ήταν καθόλου φιλικό. Η Λεβάντναγια είχε πάνω από 2 εκατομμύρια ακολούθους στο Instagram, οπότε όταν ανέβασε σε φωτογραφία ένα περιστέρι της ειρήνης με λεζάντα «Δεν διάλεξα την επίθεση, φοβάμαι για όλους, αυτή η τρέλα πρέπει να τελειώσει», οι εργοδότες της ήταν αδύνατο να μην το προσέξουν.
Η παιδίατρος ήταν στο εξωτερικό όταν συνέβη αυτό, ενώ λίγες ημέρες αργότερα έμαθε από συναδέλφους της ότι ο διευθυντής του μεγάλου κρατικού νοσοκομείου της Μόσχας στο οποίο εργαζόταν είχε κατακεραυνώσει την ανάρτησή της σε συνάντηση 100 ατόμων. «Ηταν μια δημόσια διαπόμπευση», είπε. «Εκαναν σαφές ότι κάποιος που δεν υποστηρίζει τους στόχους της κυβέρνησης δεν μπορεί να εργάζεται σε κρατικό νοσοκομείο».
Την υποχρέωσαν
Εν συνεχεία της είπαν να γράψει μια επιστολή παραίτησης, η οποία να περιλαμβάνει μόνο τη φράση «αδυνατώ να συνεχίσω την εργασία μου». Η Λεβάντναγια, που εξηγεί ιατρικά θέματα με τρόπο ελκυστικό για μεγάλα ακροατήρια, έχει μάθει να ζει με τα τρολ του Διαδικτύου. «Αλλά ποτέ, ούτε με τους εμβολιασμούς κατά του κορωνοϊού, δεν υπήρχε τόσο μίσος», λέει. «Είναι τεράστιος ο διχασμός στην κοινωνία, γιατί ο καθένας πιστεύει τη δική του αλήθεια».
Πολλοί από αυτούς που βρίσκονται στην αντίθετη πλευρά από το κράτος έχουν δει τις ζωές τους να αναστατώνονται. Κάποιοι έχουν απολυθεί, άλλοι έχουν παραιτηθεί. Οικογενειακοί δεσμοί έχουν διαρραγεί, με τις εντάσεις να εμφανίζονται συχνά μεταξύ γενεών. Για τον Καμράν Μαναφλάι και πολλούς άλλους η μόνη επιλογή ήταν να φύγουν από τη χώρα. Αλλά ούτε θέλουν ούτε μπορούν όλοι να κάνουν αυτό το βήμα.