Η ανησυχητική εικόνα για τη χρήση ουσιών στη χώρα μας καθιστά την ανάγκη κρατικής παρέμβασης πιο επιβεβλημένη από ποτέ

της Ρούλας Παππά-Σουλούνια

Τα προβλήματα, που προκύπτουν από τα ναρκωτικά στη χώρα μας είναι πολλά, δύσχρηστα, και δισεπίλυτα, καθώς τα τελευταία χρόνια, όπως αποδεικνύουν οι ευρωπαϊκές και οι ελληνικές εκθέσεις έχουν διαφοροποιηθεί πολλά με αποτέλεσμα να εμφανίζονται νέες απειλές και τάσεις.

Όπως αποδεικνύουν τα αποτελέσματα της ετήσιας έκθεσης 2019 του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης (ΕΚΤΕΠΝ) καταγράφεται δραματική αύξηση των δεδομένων σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο τοπίο, που απαιτεί άμεσες πολιτικές αποφάσεις, επαρκείς πόρους και συντονισμένες δράσεις.

Δυστυχώς η πανδημία ευνόησε την αγορά, αύξησε τη ποικιλία των ναρκωτικών επικίνδυνα υπήρξε μεγάλη διαθεσιμότητα σε κάνναβη, κοκαΐνη, ηρωίνη και άλλες ψυχοδραστικές ουσίες.

Η διακίνηση μέσω διαδικτύου υπήρξε ανεξέλεγκτη, ενώ οι παράνομες αγορές αποδείχθηκαν περισσότερο, από το αναμενόμενο ανθεκτικές και ευέλικτες. Επίσης η διακίνηση των ναρκωτικών στην αγορά γίνεται όλο και λιγότερο «ορατή», ενώ αντιστρόφως η διασπορά στον κοινωνικό ιστό επιτυγχάνεται όλο και ταχύτερα.

Η Ευρώπη πρωτοστατεί με όλο και περισσότερες μονάδες παραγωγής να εμφανίζονται.

Η κάνναβη στην Ελλάδα έχει διπλασιάσει τη δραστικότητά της, την τελευταία 10ετία ενώ συγχρόνως αυξάνεται η καθαρότητα των ναρκωτικών λόγω της διαθεσιμότητας που υπάρχει.

Ιδιαίτερα δραστική είναι η έκσταση, ενώ από το 2009 μέχρι το 2019 εμφανίζονται 57 νέα συνθετικά οπιοειδή.

Αξιοσημείωτο είναι και εδώ βρίσκεται το σημείο, που ανατρέπεται το σκηνικό στα ναρκωτικά στην Ελλάδα, ότι μειώνονται στις θεραπευτικές μονάδες του ΟΚΑΝΑ οι χρήστες, που κάνουν χρήση ηρωίνης κατά 56% ενώ αντίστοιχα αυξάνονται οι εισαγωγές για κάνναβη κατά 96% και κοκαΐνη ή άλλα διεγερτικά κατά 89%.

Για πρώτη φορά το 2018 ξεκίνησαν θεραπεία κάνναβης 78.000 χρήστες.
Το 73% ανέφερε συχνότητα χρήσης από 2-7 ημέρες την εβδομάδα. Οι οπαδοί της κάνναβης είναι νεαρής ηλικίας μεταξύ 17-25 χρονών ενώ οι ελάχιστοι που θα ζητήσουν αποθεραπεία την ζητούν μετά από οκτώ χρόνια.

Αντίστοιχα το 2018 ξεκίνησαν χρήση κοκαΐνης 34.200 χρήστες για πρώτη φορά
ενώ το 64% ανέφερε συχνότητα χρήσης από 2-7 μέρες την εβδομάδα.
Τέλος μειώθηκαν κατά 17% οι εισαγωγές στη θεραπεία το 2018 σε σχέση με το 2017.

Το 2018 υπήρχαν συνολικά 116 θεραπευτικά προγράμματα, τα οποία παρείχαν θεραπεία συνολικά σε 11.395 άτομα. Στα προγράμματα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ συμμετείχαν 8.975 και 2.420 στα «στεγνά» προγράμματα. Είναι απογοητευτικό και αυτό οφείλεται στην έλλειψη κοινωνικής επανένταξης, ότι την τελευταία δεκαετία η πλειονότητα των χρηστών, που εισάγονται στις θεραπευτικές μονάδες του ΟΚΑΝΑ η των στεγνών προγραμμάτων υποτροπιάζουν!

Δύο δομές φιλοξενίας αστέγων χρηστών δημιουργήθηκαν το 2020, την περίοδο της πανδημίας:

Δομή Φιλοξενίας στην Αθήνα, πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ και ΜΚΟ του χώρου των ναρκωτικών.

Χώρος φιλοξενίας για άστεγους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών ή μέλη θεραπευτικών προγραμμάτων στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του Δήμου Θεσσαλονίκης και σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ.

Δραματική είναι η κατάσταση στις φυλακές με την Ελλάδα να έχει διπλάσιο ποσοστό κρατουμένων, που εκτίουν ποινές για ναρκωτικά (32,8%) από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (16,8%). Δυστυχώς αυξάνονται οι συλλήψεις και οι κρατούμενοι για αδικήματα του νόμου περί ναρκωτικών. Παρόλο που υπάρχουν κάποιες δομές για θεραπεία με υποκατάστατα, αλλά και στεγνά προγράμματα ελάχιστοι είναι αυτοί, που τα επισκέπτονται μόλις το 5% του συνόλου των θεραπευομένων.

Η επιστημονικά υπεύθυνη του ΕΚΤΕΠΝ Μανίνα Τερζίδου συγκεκριμένα μας είπε: «Στις ελληνικές φυλακές, οι κρατούμενοι για αδικήματα του νόμου περί ναρκωτικών αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό του συνόλου των κρατουμένων, παρότι ο ισχύων νόμος προσφέρει εναλλακτικά της φυλάκισης μέτρα ενώ σχεδόν αποποινικοποιεί τη χρήση. Μικρός αριθμός κρατουμένων βρίσκεται σε θεραπεία εντός των φυλακών, ενώ υπάρχει ένα μόνο κρατικό θεραπευτικό πρόγραμμα, αυτό στον Ελεώνα Θηβών. Οι μονάδες υποκαταστάσεις εντός φυλακής παρέμειναν δύο εδώ και πολλά χρόνια (στον Κορυδαλλό και στον Άγιο Στέφανο Πάτρας). Η ανταπόκριση της πολιτείας στις προκλήσεις αυτές είναι αναγκαία αρχίζοντας να σχεδιάζει σε συνεργασία με τους φορείς δομές θεραπείας.»

Είναι γεγονός ότι η έλλειψη ενδιαφέροντος και στρατηγικής εκ μέρους της πολιτείας για τις φυλακές είναι ιδιαίτερα προβληματική. Η πρώην πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ Μένη Μαλλιώρη επεσήμανε κάτι ουσιαστικό: « και μόνο η διανομή προφυλακτικών και συρίγγων θα ήταν ένα δραστικό μέτρο. Κανονικά ο κάθε χρήστης δικαιούται 200 σύριγγες το έτος δωρεάν. Η Κύπρος έχει εγκαταστήσει μηχανήματα αυτόνομης διανομής σε κύρια σημεία των πόλεων. Στην Αθήνα το τελευταίο διάστημα κυκλοφορούν ελάχιστες σύριγγες και βεβαίως δεν αναφέρομαι στις επαρχίες , όπου είναι κατάφορα αδικημένες και ξεχασμένες.»

Τώρα όσον αφορά την ηπατίτιδα C στις εκτός Αττικής περιοχές ο επιπολασμός είναι υψηλότερος, λόγω της έλλειψης προσοχής.

Συγκριτικά με τα ναρκωτικά για τους χρήστες του αλκοόλ οι δομές αποθεραπείας είναι ελάχιστες μόλις 21 και δυστυχώς είναι και ελάχιστοι αυτοί, που αποζητούν την θεραπεία.

Όσον αφορά την τροχαία ατυχήματα τα περιστατικά μέθης, πού εντοπίζονται αυξάνονται, αλλά μειώνονται ελαφρά τα θανατηφόρα περιστατικά λόγω μέθης.

Καθησυχαστική και ευπρόσδεκτη θα έλεγα ήταν η απάντηση της ερώτησης «πότε επιτέλους η χώρα θα αποκτήσει Εθνικό Σχέδιο Δράσης» του Εθνικού Συντονιστή κατά των Ναρκωτικών Χρήστου Κουιμτσίδη: «Να μην χρησιμοποιούμε την πανδημία ως άλλοθι, υπάρχουν δυσκολίες για το Σχέδιο Δράσης είναι αναγκαία η συνεργασία πολλών υπουργείων δεν υπόκειται μόνο στη δικαιοδοσία του υπουργείου Υγείας χρειάζεται σύμπνοια, όχι αντιπαλότητες. Θέλω να πιστεύω, ότι το Δεκέμβριο η Ελλάδα θα αποκτήσει το πολυαναμενόμενο Εθνικό Σχέδιο Δράσης κατά των Ναρκωτικών».