Τα οικοσυστήματα των ακτών έχουν πρόδηλη και μέγιστη σημασία για χώρες, όπως η Ελλάδα, με έντονο οριζόντιο διαμελισμό, δηλ. με εκτεταμένο σύστημα ακτογραμμής και μεγάλο αριθμό νησιών και μάλιστα μικρών. Αποτελούν στοιχεία του φυσικού κεφαλαίου, έναν πολύτιμο φυσικό πόρο και χρειάζονται έντονη προστασία.
Στην έννοια του παράκτιου οικοσυστήματος περιλαμβάνονται ο αιγιαλός και η παραλία, που αποτελούν κοινόχρηστα πράγματα και ανήκουν στη δημόσια κτήση και ο παλαιός αιγιαλός, που αποτελεί δημόσιο κτήμα και ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Η κοινοχρησία αιγιαλού και παραλίας συνίσταται κυρίως στην ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των ατόμων σε αυτά καθώς και προς το θαλάσσιο μέτωπο. Απαγορεύεται η παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης τους, κατά κανόνα, ενώ επιτρέπεται η παραχώρηση της απλής χρήσης τους σε ιδιώτες, σύμφωνα με τις διατάξεις που προβλέπει η νομοθεσία και πάντοτε με αντάλλαγμα.
Κάθε τεχνικό όμως έργο, που εκτελείται σε αιγιαλό και παραλία, πρέπει να είναι βιώσιμο, με την έννοια ότι πρέπει να αποσκοπεί στην ήπια χρήση της ακτής, να είναι συμβατό με άλλες χρήσεις της, να σέβεται τη μορφολογία της, να μην ρυπαίνει και να μην εμποδίζει την ακώλυτη πρόσβαση των ατόμων σε αυτήν. Μη αδειοδοτημένα νομίμως κτίσματα στις ακτές κατεδαφίζονται, ανεξαρτήτως του χρόνου ανέγερσης τους ή του εάν κατοικούνται ή όχι.
Επιπλέον, απαγορεύεται η περίφραξη ιδιοκτησιών σε περιοχές, εκτός σχεδίων πόλεων ή οικισμών που υφίστανται πριν το 1923, και σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή. Οι αρμόδιες πολεοδομικές αρχές μπορούν να διακόψουν εργασίες περίφραξης, καθώς και να κατεδαφίσουν υπάρχουσες περιφράξεις, οι οποίες παρεμποδίζουν την πρόσβαση στην ακτή ή βλάπτουν το περιβάλλον ή προσβάλλουν την αισθητική του τοπίου.
Κυρίαρχη είναι η αντίληψη ότι για να εξυπηρετηθεί η προστασία των ακτών και να προστατευθεί η ελεύθερη χρήση και απόλαυσή τους, αιγιαλός και παραλία πρέπει να παραμένουν μακρυά από την ιδιωτική πρωτοβουλία και αξιοποίηση. Αυτός είναι και ο πρώτος μύθος. Η πραγματικότητα είναι πλούσια σε άφθονα παραδείγματα για το αντίθετο. Όπου οι παραλίες είναι απολύτως ελεύθερες, ιδίως αυτές που περιλαμβάνονται στον αστικό ιστό, εκεί ακριβώς είναι και σχεδόν αδύνατη ή σε κάθε περίπτωση δυσχερής και δυσάρεστη η χρήση τους. Ασυδοσία, έλλειψη στοιχειωδών μέσων εξυπηρέτησης και ασφάλειας, καθώς και ρύπανση βασιλεύουν. Η ελεύθερη πρόσβαση υφίσταται, επομένως, μόνον κατ’ όνομα και προς απελπισία των περιοίκων.
Αντιθέτως, η ισορροπημένη και αναλογική εκμετάλλευση της παραλίας, από την ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία σέβεται τον εαυτό της και το τοπίο και προσφέρει χρήσεις κατάλληλες για τη απόλαυση της θάλασσας και την παραθαλάσσια αναψυχή, με προσιτό και κλιμακούμενο, αναλόγως με τις προσφερόμενες υπηρεσίες, αντίτιμο, υπό τον σοβαρό και συνεπή έλεγχο των δημόσιων αρχών, εξυπηρετεί αληθινά και αποτελεσματικά το κοινωνικό συμφέρον.
Ο δεύτερος μύθος συνίσταται στο ποιος είναι υπεύθυνος για την περίφραξη των ακτών. Συχνά το φαινόμενο οφείλεται, βεβαίως, στις ατομικές ιδιοκτησίες, όμως, ιδίως στον αστικό ιστό, η πρόσβαση σε θάλασσα και ακτές εμποδίζεται από το ίδιο το Κράτος, στις διάφορες μορφές του, νομικών προσώπων και οργανισμών, που περιφράσσουν εκτενέστατες εκτάσεις, κατά τρόπο απολύτως δυσανάλογο με τους σκοπούς που υπηρετούν.
Τέλος, κρίσιμη είναι και η ολιγωρία των αρμόδιων αρχών, όσον αφορά την επιβολή αλλά κυρίως την εκτέλεση και εφαρμογή των προβλεπόμενων από τον νόμο κυρώσεων.
