O κολιός είναι ψάρι που το καλοκαίρι αφθονεί στην χώρα μας και αξίζει να το απολαμβάνουμε όσο διάστημα βρίσκεται στην αγορά. Ο Κολιός είναι μεταναστευτικό ψάρι, τον Αύγουστο κολυμπάει σε μικρότερα βάθη για να βρει ευκολότερα τροφή. Έχει γαλαζοπράσινη ράχη με μαύρες ρίγες και άσπρη κοιλιά κι επίσης, έχει πολύ σκούρα γαλάζια μάτια.
Όπως λέει η παροιμία «Κάθε πράμα στον καιρό του και ο κολιός τον Αύγουστο» η εποχή του είναι ο Αύγουστος. Είναι ιδιαίτερα λιπαρό ψάρι. Τα λιπαρά ψάρια θεωρούνται καλύτερα σε αντίθεση με τα κρέατα όπου προτιμάμε τα μη λιπαρά και αυτό γιατί τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα που περιέχουν τα ψάρια είναι πολύ ωφέλιμα.
Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα
Τα μακράς αλύσου και πολυακόρεστα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που περιέχονται μέσα στα ψάρια, έχουν τις ακόλουθες, ευεργετικές για την υγεία, δράσεις: Μειώνουν τον κίνδυνο δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας και απόφραξης στο στεφανιαίο αγγειακό σύστημα της καρδίας. Με τον τρόπο αυτό και χάρις σε αντιπηκτικές ιδιότητες που έχουν, απομακρύνουν τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου. Μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακές αρρυθμίες. Μειώνουν τον κίνδυνο απόφραξης των εγκεφαλικών αιμοφόρων αγγείων που είναι η αιτία των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Τα εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου και ένα από τους κυριότερους λόγους μόνιμης σοβαρής αναπηρίας. Απομακρύνουν τον κίνδυνο εκφυλισμού των πνευματικών ικανοτήτων, γεροντικής άνοιας και της ασθένειας Αλτσχάϊμερ σε ηλικιωμένους. Εκείνο το οποίο είναι αξιοσημείωτο, είναι ότι ακόμη και μικρές ποσότητες ψαριού, έχουν προστατευτική δράση τουλάχιστον όσον αφορά τη μείωση του κινδύνου για αποφρακτικά εγκεφαλικά επεισόδια.
Ο κολιός
Συγγενεύει με το σκουμπρί, πολλοί δεν τους ξεχωρίζουν.
Μήκος: 45-50 εκ. και τα δύο είδη.
Χρώμα: γαλαζοπράσινη ράχη, πολύ γυαλιστερή με σκόρπιες, λεπτές μισοκυκλικές γραμμές καθώς και μια πιτσιλωτή σ’ όλο το μάκρος του σε πλευρό· μάτια γαλάζια πολύ σκούρα, η κοιλιά του ασπρουδερή.
Το σώμα του έχει σχεδόν κυκλική τομή, ανάμεσα στα μάτια μια στενή λουρίδα στην περιοχή του κρανίου είναι διάφανη, φαίνονται από μέσα τα οπτικά νεύρα. Τα λέπια του είναι πιο μεγάλα στο θώρακα παρά στο υπόλοιπο σώμα του. Μέσα στη σωματική του κοιλότητα έχει νηκτική κύστη αρκετά μεγάλη που συνδέεται με το πεπτικό του σύστημα.
Διαφορές με το σκουμπρί που διακρίνονται αμέσως: Οι γραμμές στη ράχη του σκουμπριού είναι πολύ έντονες, σκούρες και κυματιστές, όχι πιτσιλωτές. Η λουρίδα του κρανίου είναι σκούρα, καθόλου διάφανη. Δεν έχει νηκτική κύστη.
Έχουν ίδιες συνήθειες, είναι ψάρια πελαγίσια, κυνηγούν κοπαδιαστά μικρόψαρα καθώς και τα κοπάδια της σαρδέλας που είναι η καλύτερή τους τροφή.
Είναι άφθονοι στην Ανατολική Μεσόγειο, τους ψαρεύουν τα γρι-γριά, οι ανεμότρατες, πιάνονται και με συρτή και με τσαπαρί, κάπως ανοιχτά απ’ την ακτή. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο είναι αυγωμένοι και ολόπαχοι, τους λένε τότε και λιπαρίτες, τους παστώνουνε, οι άπαχοι ανοιξιάτικοι ξεραίνονται όπως και τα σκουμπριά, είναι οι γνωστοί τσίροι. Ο κολιός ανοιγμένος στα δύο, αλατισμένος και μερικώς αποξηραμένος στον ήλιο, είναι γνωστός ως λιόκαυτο ή γούνα
Γίνεται πολύ ωραίο στη σχάρα, διότι στραγγίζει το λίπος του.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Το ψάρι θα πρέπει να μαγειρεύεται κυρίως ψητό στον φούρνο ή στη σχάρα και όχι στο τηγάνι, καθώς έτσι προστίθενται πολλές θερμίδες και αυξάνεται η περιεκτικότητά του σε κορεσμένα λιπαρά οξέα. Θα πρέπει να μην ψήνονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες για να μη χάνουν τη θρεπτική τους αξία, αλλά ούτε και σε πολύ χαμηλές, προκειμένου να σκοτώνονται όλοι οι παθογόνοι μικροοργανισμοί που πιθανότατα αυτά περιέχουν. Η ποιότητα των μαγειρεμένων ψαριών εξαρτάται από το είδος τους και τον χρόνο μαγειρέματός τους. Η καλύτερη θερμοκρασία για να μαγειρευτούν είναι 80-85°C
Της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγος.