Με τη Ματθίλδη Μαγγίρα το ραντεβού μας δόθηκε σε ένα καφέ, να μιλήσουμε για την Ξανθίππη, την «παρεξηγημένη» γυναίκα του Σωκράτη που ερμηνεύει μοναδικά η ίδια στο θέατρο. Πληθωρική, ενδιαφέρουσα και με το σαρωτικό χιούμορ που όλοι έχουμε αναγνωρίσει στην παρουσία της όλα αυτά τα χρόνια, η Ματθίλδη έχει και μια άλλη, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πλευρά και η συνάντηση μαζί της “εξετράπη” σε μια ουσιαστική συζήτηση για την αλήθεια, την ψυχή, την ελληνική κοινωνία της κρίσης, το μέλλον που περιμένουμε να’ρθει. Α, και την προηγούμενη εποχή της αφθονίας και τα τραύματα που μας άφησε. Το πιο «ανώδυνο» από αυτά μου το ανέφερε φεύγοντας: «Το νέο μου μότο είναι επιθεωρησιακό, με όλη αυτή η σουηδική ζώνη στην τηλεόραση με τις ξανθές, γίναμε Σου – γιδία».
Απολαύστε την:
-Πώς προέκυψε η συνεργασία για την Ξανθίππη;
Μου έστειλε κάποια στιγμή ένα μήνυμα o Νίκος ο Τσαούσης και μου είπε: “θέλουμε να σου προτείνουμε ένα μονόλογο αν σε ενδιαφέρει”. Λέω “να το δω”. Όταν πήγα σπίτι του συναντήθηκα και με τον σκηνοθέτη και μου είπαν ότι πρόκειται για την Ξανθίππη, τη γυναίκα του Σωκράτη. Εμένα μου άρεσε το θέμα, μελετάω χρόνια, είμαι σωκρατική και πυθαγόρεια. Γενικά ψάχνομαι, μελετάω πολύ την αρχαία ελληνική γραμματεία, μ’αρέσει η φιλοσοφία πολύ και η μαθηματική σκέψη σε συνάρτηση με την ηθική. Και επειδή με ενδιαφέρει το ήθος και σαν άνθρωπο και σαν θέση και σαν καλλιτέχνη -άσχετα αν δεν φαίνεται…-
-Πώς το συμπεραίνετε ότι δεν φαίνεται;
Ξέρω πού ζω…
-Στη χώρα αυτή έχουμε ταυτίσει τη σοβαρότητα με τη σοβαρότητα με τη σοβαροφάνεια;
Ναι, αυτό είναι το πρόβλημα σε αυτή τη χώρα. Ένας άνθρωπος με χιούμορ είναι σοβαρός άνθρωπος. Είναι επικοινωνία, είναι θέση το χιούμορ. Υπάρχει χιούμορ και χιούμορ. Το αμιγές χιούμορ προέρχεται από την ελληνική λέξη χυμός – που σημαίνει ρέουν οι χυμοί μέσα σου είσαι ζωντανός, δεν είσαι νεκρός συναισθηματικά…
-Είναι και μια όψη του δράματος…
Όχι μια. Είναι κατεξοχήν όψη του δράματος. Είναι από ποια οπτική γωνία επιλέγεις να δεις το δραματικό. Εγώ οποιοδήποτε κωμικό μου ρόλο δραματικά τον αντιμετωπίζω, τον αντιμετωπίζω σοβαρά. Για μένα έτσι έχει αξία η κωμωδία. Αλλιώς βαριέμαι η ίδια. Ειδικά αν έχω να βγάλω σεζόν θεατρική μου βάζω δύσκολα το κάνω πιο δύσκολο για να έχω κίνητρο η ίδια.
-Η Ξανθίππη είναι δράμα και κωμωδία λοιπόν…
Και δράμα και τραγωδία, έχει και επιθεωρησιακά στοιχεία και stand up comedy και αριστοφανική κωμωδία, έχει πολλά στοιχεία που μπλέκονται.
-Εμένα η Ξανθίππη στα λευκά μου έδωσε την αίσθηση ότι είναι το ακριβώς αντίθετο από τον χορό της τραγωδίας που είναι ντυμένος στα μαύρα
Το χρώμα μου ήρθε και το είπα στη σκηνογράφο: “με φαντάζομαι με τέτοιο χρώμα”. Μου είπε και “εγώ αυτό φαντάστηκα”. Έρχεται σαν ψυχή. Ενσαρκώνεται για να δικαιωθεί. Δεν θα μπορούσε η ψυχή να φοράει μαύρα.
-Η Ξανθίππη είναι «παρεξηγημένη» μόνο για τις ανάγκες της παράστασης ή νομίζετε ότι ήταν και ιστορικά παρεξηγημένη προσωπικότητα;
Από τις αναφορές που έχουμε και τις μελετήσαμε για τις ανάγκες της παράστασης θεωρώ ότι είναι και ήταν και τότε παρεξηγημένη. Το στίγμα αυτό το κουβαλάει η ψυχή της πολλά χρόνια. Γι’αυτό σκεφτήκαμε να την κάνουμε ψυχή που έρχεται και θέλει να δικαιωθεί. Αυτός είναι ο στόχος σε αυτή την παράσταση.
-Θα μπορούσατε να κάνετε έναν ρόλο «βαρύ δραματικό» χωρίς τονισμένη την κωμική διάσταση;
Θα μπορούσα. Έχω παίξει τέτοιους ρόλους στη σχολή. Αλλά μετά, μόλις βλέπουν ότι έχεις έφεση κάπου, σε κατατάσσουν. Αυτή η χώρα είναι καλή για ταμπέλες. Μόνο εκεί που πρέπει δεν τις βάζει: στους δρόμους… Και έτσι με κατέταξαν στο κωμικό δυναμικό. Ούτως η άλλως την κωμωδία την αντιμετωπίζω από την τραγική της πλευρά, όπως και το δράμα το αντιμετωπίζω από την άλλη του πλευρά. Γιατί πιστεύω ότι η ζωή δεν έχει μόνο το ένα. Είναι κατάντια αν έχει μόνο το ένα. Και το θέατρο είναι καθρέφτης της ζωής, είναι δικός μας καθρέφτης κοινωνικός. Άρα θεωρώ ότι όλα πρέπει να υπάρχουν. Στην Ιουλιέτα, δεν έχω δει ένα ανέβασμα που να βάζουν ένα μονόλογό της που υπάρχει – πάντα τον βγάζουν – που είναι το πιο αστείο. Που είναι η Ιουλιέτα η καημένη πιτσιρίκα, έχει όλες τις ανασφάλειες της έφηβης και μιλά στην παραμάνα της. Και όμως, το τραγικό γίνεται πιο δυνατό όταν το φωτίσεις και με κωμικά στοιχεία. Η τούμπα που γίνεται μετά, το κάνει πιο ισχυρό κατά τη δική μου άποψη.
-Υπάρχει λοιπόν ισορροπία κωμικού- τραγικού με unhappy end – γνωστό από πριν…
Υπάρχει ισορροπία στην Ξανθίππη και επειδή όλα είναι στην κόψη για μένα του σπαθιού την τρομερή – ο έρωτας, ο θάνατος – η Ξανθίππη τελειώνει με το τέλος του Σωκράτη. Κανείς δεν αναρωτιέται τι θα γίνει αυτή η γυναίκα με τρία παιδιά, που χάνει τον άντρα της. Που και που τον είχε δύσκολα πέρναγε, επειδή την ξέχναγε. Του έδινε παραγγελία και ερχότανε τρεις μέρες μετά και δεν είχε τι να ταΐσει τα παιδιά της. Και τη λέγανε μέγαιρα, στρίγγλα και πεισματάρα και ζηλιάρα. Είναι καλό να μπούμε στα παπούτσια του άλλου για να κατανοούμε τις καταστάσεις και τι οδηγεί έναν άνθρωπο σε συγκεκριμένες συμπεριφορές.
-Στις καλλιτεχνικές σας επιλογές η πραγματικότητα, οι κοινωνικές συνθήκες σας επηρεάζουν ή ακολουθείτε το ένστικτο το δικό σας;
Συνήθως πάω με αυτό που θέλει η ψυχή μου. Σίγουρα αυτό που θέλει η ψυχή μου θα έχει να κάνει με το γύρω περιβάλλον και τις συνθήκες. Εμένα ο τρόπος μου έχει να κάνει με το τι έχω όρεξη να κάνω και να πω. Είχα προτάσεις θεατρικές σε κωμωδίες mainstream, σε μεγάλα θέατρα, αλλά εκείνο ξέρω ότι το έχω. Και ήθελα σε αυτή τη φάση της ζωής μου να κάνω κάτι, να πάω παραπέρα. Αυτό όταν ήρθε ήταν μια πρόκληση για μένα. Καταρχάς ο μονόλογος από μόνος του είναι μια πρόκληση. Είναι ένα στοίχημα με τον εαυτό μου αυτό.
–Την επιτυχία ή την αποτυχία ενός καλλιτεχνικού δημιουργήματος την κρίνει τελικά το κοινό; Έχουμε δει δουλειές αξιόλογες να μην «τραβάνε» και άλλες μετριότερες να συναντούν την αποδοχή. Υπάρχει το περίφημο κριτήριο του κοινού τελικά;
Το κοινό δεν ξέρει. Γιατί δεν υπάρχει παιδεία σε αυτό τον τόπο. Το κοινό όμως μπορεί να αισθανθεί. Και πιστεύυω ότι το αληθινό όλοι το αντιλαμβάνονται, έστω και αν απλά το αισθανθούν.
-Είστε πολυσχιδής προσωπικότητα. Θέατρο, τηλεόραση, παρουσίαση, σίγουρα ξεχνάω. Υπάρχει κάτι που δεν έχετε κάνει ή δεν το έχουμε δει;
Γράφω. Ποίηση, στίχους, σκετς, στα δικά μου σώου τα κείμενα, έχω ξεκινήσει ένα βιβλίο – πότε θα το τελειώσω δεν ξέρω, θέλει το χρόνο του το καθετί. Έχω τελειώσει το πρώτο κεφάλαιο. Μικρή είχα κάνει μαθήματα πιάνου. Πέρυσι ξεκίνησα αρμονία και σύνθεση. Έχω συνθέσει ένα κομμάτι. Είναι ένα καινούριο πράγμα για μένα αυτό. Εμένα με ενδιαφέρει να μπορώ να εκφράσω τα της ψυχής μου. Τώρα με ποιο τρόπο θα τα εκφράσεις, υπάρχουν πολλές μορφές στην τέχνη. Οι καλές τέχνες είναι εκεί. Και αναλόγως με ποια μπορείς να προχωρήσεις και να εκφραστείς είναι μια επιλογή. Εμένα η επιλογή μου δεν είναι μια. Εκφράζομαι μέσα από το χορό και μέσα από το τραγούδι, το θέατρο, τη γραφή. Τώρα και μέσα από τη μουσική. Μ αρέσει να μη σταματάω όποτε. Να εξελίσσομαι, να βάζω κάτι καινούριο στη ζωή μου. Να γίνομαι πάλι μαθήτρια, να κάνω τις ασκήσεις μου, να πηγαίνω στη δασκάλα μου. Όλο αυτό εμένα με γεμίζει πάρα πολύ σαν άνθρωπο. Παρεξηγήθηκε μια δήλωσή μου. Με ρώτησαν τι θα ήθελα να κάνω και είπα αν είχα την οικονομική άνεση και δεν είχα ανάγκη να δουλεύω για να επιβιώνω θα πήγαινα να σπουδάσω αστρονομία. Ε, απομόνωσαν αυτό. Και δεν καταλαβαίνω και ποιον αφορά.
-Ισχύει στη χώρα μας αυτό που έχει ειπωθεί: «Μικρό χωριό μεγάλη κάκια»;
Δεν είναι καινούριο, είναι παλιό. Αν σκεφτούμε ότι στην Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. που είχε αναπτύξει έναν τέτοιο υψηλό πολιτισμοί αποφάσισαν να δώσουν το κώνειο στο Σωκράτη χωρίς να έχει πειράξει κανέναν ουσιαστικά…
-Νομίζω την άρχουσα τάξη την πείραξε. Όταν προηγείσαι από την εποχή σου το πληρώνεις…
Δεν είναι να προηγείσαι από την εποχή σου, δεν υπάρχει αυτό. Η ουσία είναι ουσία και η αλήθεια είναι εκεί. Ό,τι νούμερο και να έχει η χρονική περίοδος την οποία εμείς ορίζουμε με το δικό μας στενό μυαλό. Γιατί ο χρόνος δεν υπάρχει στο σύμπαν όπως υπάρχει εδώ. Είναι σχετικό πράγμα ο χρόνος. Δεν είναι θέμα εποχής, είναι θέμα αντοχής. Ψυχικής αντοχής. Είναι κατά πόσο κάθε ψυχή που έχει έρθει εδώ, θέλει να τη δει την αλήθεια της.
-Σε αυτό δεν βλέπω να υπάρχει βελτίωση…
Νομίζω χειρότερα γίνονται τα πράγματα.
-Παίζουν ρόλο οι κοινωνικές συνθήκες κάθε φορά;
Ναι βέβαια παίζουν.
-Αυτή τη στιγμή που η Ελλάδα είναι σε μια δύσκολη, απ’όλες τις πλευρές κατάσταση, εγώ έλπιζα ότι μπορεί να βγει κ η θετική πλευρά των ανθρώπων. Αντιθέτως, συχνά συμβαίνει το ανάποδο…
Είμαι αισιόδοξη και πιστεύω ότι θα βγει. Είναι θέμα χρόνου. Για μένα είναι αναμενόμενο αυτό που συμβαίνει. Να υπάρχει θυμός εκεί έξω, να είναι έτοιμοι να πλακωθούν οι άνθρωποι. Νομίζω ότι μαθηματικά θα οδηγούμασταν εκεί. Πρέπει να χάσεις τον έλεγχο για να τον βρεις. Και τώρα είμαστε σε αυτή την διαδρομή.
-Οδηγούμαστε σε καταστροφή ή εκτόνωση;
Δεν ξέρω, αυτό θα φανεί. Εδώ είμαστε. Περιμένουμε σαν παρατηρητές.
-Αυτό πώς γίνεται και περιμένουμε όλοι σαν παρατηρητές;
Δεν ξέρω αν είναι όλοι παρατηρητές. Θεωρώ ότι οι περισσότεροι ίσως – εύχομαι να κάνω λάθος – έχουν παραιτηθεί. Λίγοι είναι ενεργοί. Αυτό που αισθάνομαι και εισπράττω είναι ότι οι άνθρωποι είναι μουδιασμένοι, είναι παραιτημένοι, δεν είναι ψυχικά και πνευματικά ενεργοί. Ακόμη. Από την άλλη, βλέπω μια εξέλιξη και μια αναζήτηση. […] Εμένα με ενοχλούσε πιο πολύ η προηγούμενη εποχή των παχιών αγελάδων. Γιατί καλλιτεχνικά έβλεπα ένα τέλμα, έναν κορεσμό, ένα προσκύνημα στον υλισμό που εμένα με τάραζε και σαν καλλιτέχνιδα ένιωθα ότι δεν γίνεται τίποτα τελικά και κανένας δεν λέει τίποτα.
-Το έχετε δει να αλλάζει;
Ναι, έχει αρχίσει η αλλαγή και με τα ανθρώπινα δεδομένα πάμε αργά, δεν πάμε γρήγορα.
–“Οι εξουσίες δεν συνετίζονται. Ανατρέπονται” αναφέρει η Ξανθίππη στο τέλος της παράστασης. Προτροπή ή απλά προσδοκία; Είναι εφικτή αυτή η ανατροπή σήμερα;
Στη συνέχεια αυτής της φράσης ομολογώ ότι εμείς σταυρώσαμε τον Χριστό, εμείς δώσαμε το κώνειο στο Σωκράτη. Αυτό για μένα μεταφράζεται ως εξής: Οι εξουσίες είναι μέσα μας. Αν αλλάξουμε εμείς, αλλάζουν και όλα γύρω μας. Άρα εμείς θα πρέπει να ανατρέψουμε τις εσωτερικές μας εξουσίες για να συμβεί και έξω μας. Ό,τι συμβαίνει έξω από μας είναι δικές μας αντανακλάσεις. Επομένως, αλλάζουμε εμείς μέσα μας για να αλλάξουν τα έξω μας. Εμένα αυτή είναι η θέση μου. Συμφωνώ με τον Γκάντι.
Ευχαριστούμε θερμά το Νίκο Τσαούση για τις φωτογραφίες
Το ακόλουθο βίντεο με το απόσπασμα από την παράσταση είναι από το κανάλι NGR στο youtube:
