«Η Ελλάδα αποτελεί και ιστορικά, αλλά και σήμερα, κομμάτι της Ευρώπης, κομμάτι των ευρωπαϊκών εξελίξεων, κομμάτι αναπόσπαστο της ευρωπαϊκής πραγματικότητας» καθώς «η Ελλάδα και η Ευρώπη πάντα βρίσκονταν σε αλληλεπίδραση» σημείωσε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο πλαίσιο του εορτασμού της 25ης Μαρτίου ο Πρωθυπουργός. Ο Αλέξης Τσίπρας ευχαρίστησε πολύ για την πρόσκληση της πρυτανικές αρχές, πριν αρχίσει την ομιλία του, χαρακτηρίζοντάς την «τιμητική» και σημειώνοντας ότι την αποδέχτηκε γιατί για την κυβέρνηση είναι εξαιρετικά σημαντικό το Δημόσιο Πανεπιστήμιο «έναν από τους βασικότερους κόμβους στην μεγάλη προσπάθεια που έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια για την αναγέννηση της ελληνικής κοινωνίας και της δημοκρατίας, για την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη, για την αξιοπρέπεια και την πολιτιστική άνθηση της χώρας και του ελληνικού λαού».
Παρόντες στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου ήταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ο πρώην Πρωθυπουργός Παναγιώτης Πικραμένος και υπουργοί της κυβέρνησης όπως οι Αριστείδης Μπαλτάς, Νίκος Παρασκευόπουλος, Γιάννης Πανούσης, Πάνος Σκουρλέτης και Δημήτρης Στρατούλης. Επίσης πολλοί πανεπιστημιακοί και φοιτητές.
Στην ομιλία του, ο Πρωθυπουργός αναφερόμενος σε αυτό που έχει γράψει ο ιστορικός Σπύρος Ασδραχάς, ότι «το Εικοσιένα είναι η πιο ευρωπαϊκή στιγμή της ιστορίας του νεότερου ελληνισμού», επισήμανε ότι «την Ελληνική Επανάσταση δεν μπορούμε να την διαβάσουμε, ούτε, πολύ περισσότερο, να την κατανοήσουμε, έξω και πέρα από την οικουμενική δυναμική των μεγάλων κοινωνικών και πολιτικών ρευμάτων της εποχής εκείνης. Των συγκρούσεων και των επαναστάσεων, που, μέσα σε λίγες δεκαετίες, επρόκειτο να προκαλέσουν στο παλαιό καθεστώς ριζικές ρηγματώσεις και ανατροπές. Αυτή η οικουμενική δυναμική, που προήλθε στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα από την Αμερικανική και την Γαλλική Επανάσταση, προσέβαλε αμετάκλητα τα θεμέλια του παλαιού κόσμου».
Υπενθύμισε ότι το 1821 πέρα από «Ελληνική υπόθεση», είναι το έτος της εξέγερσης στο Μεξικό, είναι το έτος της ενοποίησης της Αϊτής, το έτος της διακήρυξης της ανεξαρτησίας για μια σειρά από χώρες της Λατινικής Αμερικής. «Ο αντίκτυπος των επαναστάσεων αυτών στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, και η επιρροή φυσιογνωμιών όπως ο Σιμόν Μπολίβαρ, παίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη κατανοεί και την Ελληνική Επανάσταση» επεσήμανε.
Συνεχίζοντας ο Πρωθυπουργός σημείωσε ότι «τα προοδευτικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής Επανάστασης προβάλλουν και αποκτούν ευρωπαϊκή διάσταση μέσα από τη βίαιη σύγκρουσή τους με το παλιό καθεστώς. Πρόκειται για το καθεστώς της απολυταρχίας, της θεοκρατίας και της υποταγής των πληθυσμών στο σχέδιο του Θεού, όπως αυτό ενσαρκώνεται επί της γης από τις μοναρχικές εξουσίες. Ο ξεσηκωμός εναντίον του Οθωμανού Σουλτάνου γίνεται στο όνομα της ελευθερίας και της πολιτικής ανεξαρτησίας του ελληνικού έθνους και αμφισβητεί εκ βάθρων την υποταγή, ως θεμελιακή αξία του παλαιού καθεστώτος».
Συμπλήρωσε ότι «η πολιτική επιδίωξη και οι ιδεολογικές αρχές της Επανάστασης δεν διαμορφώνονται στο κενό. Εντάσσονται σε μια νέα ιδέα που αρχίζει να συγκροτείται για την Ευρώπη, ιδέα η οποία θεμελιώνεται καταρχήν στην ύπαρξη πολλών εθνών – κρατών, αντί της αυτοκρατορικής ομοιογένειας. Θεμελιώνεται επίσης πάνω στον επαναστατικό χαρακτήρα που εμπεριέχει την περίοδο εκείνη η έννοια του έθνους, και η οποία συγκροτείται πολιτικά στη βάση των αρχών και των αξιών, που άφησαν ως παρακαταθήκη η Αμερικανική και η Γαλλική Επανάσταση»
«Η ιδέα μιας τέτοιας Ευρώπης είναι επαναστατική και απελευθερωτική, όχι μόνο γιατί αντιπαρατίθεται στην αυτοκρατορική ομοιογένεια και αναγνωρίζει την εθνική πολλαπλότητα, αλλά και γιατί ορίζεται στη βάση κοινών πολιτικών αξιών που διεκδίκησαν και κέρδισαν οικουμενικότητα: Αυτές είναι οι αξίες του Διαφωτισμού. Σε αυτό το πλαίσιο άρχισε να συγκροτείται αυτό το “ευρωπαϊκό κίνημα” το οποίο στην ελληνική περίπτωση προσέλαβε τη μορφή του φιλελληνισμού. Ένα κίνημα αλληλεγγύης ανάμεσα στα ευρωπαϊκά έθνη που μάχονται για ανεξαρτησία και ελευθερία. Όποιες κι αν ήταν οι πολιτισμικές και προσωπικές αναφορές και στοχεύσεις των Φιλελλήνων, αυτό που συνέδεε το κίνημα του Φιλελληνισμού ήταν η υποστήριξη μιας ευρωπαϊκής Επανάστασης, ενός έθνους στον αγώνα για τη χειραφέτησή του», ανέφερε.
Συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν, ο Αλέξης Τσίπρας υποστήριξε ότι αν και η ιστορία δεν προσφέρεται για εύκολα μαθήματα και για εύκολα διδάγματα και νουθεσίες, είναι πολύτιμη και για τη σκέψη και για την πράξη. Όπως τόνισε «η Ελλάδα αποτελεί και ιστορικά, αλλά και σήμερα, κομμάτι της Ευρώπης, κομμάτι των ευρωπαϊκών εξελίξεων, κομμάτι αναπόσπαστο της ευρωπαϊκής πραγματικότητας» καθώς «η Ελλάδα και η Ευρώπη πάντα βρίσκονταν σε αλληλεπίδραση. Από τη μια μεριά, η Ελλάδα, ίσως λόγω θέσης, ιστορίας, συγκυρίας, ή και κοινωνικών διεργασιών, βρέθηκε να ασκεί σημαντική επίδραση στην Ευρώπη, αρκετές φορές δυσανάλογη με το οικονομικό και δημογραφικό της βάρος, και σε συγκεκριμένες στιγμές βρέθηκε να αναλαμβάνει και πρωτοπόρους ρόλους. Η Επανάσταση του 1821 και η Εθνική Αντίσταση είναι δύο κορυφαίες τέτοιες στιγμές».
Όπως υπογράμμισε «η Ελλάδα με τη σειρά της, έχει επηρεαστεί καθοριστικά από την Ευρώπη, σε όλα τα πεδία. Οι ευρωπαϊκές ιδέες, τα ευρωπαϊκά κινήματα και οι επαναστάσεις, οι δημοκρατικές και κοινωνικές κατακτήσεις έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας. Και εδώ θα μπορούσαμε να ξαναδούμε τον ελληνικό ιστορικό χώρο ως κομμάτι του ευρωπαϊκού, εντάσσοντας την Επανάσταση του 1821 στο ευρωπαϊκό της πλαίσιο, ή την Εθνική Αντίσταση στον μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα των ευρωπαϊκών λαών».
Αναφερόμενος στην Ευρώπη, ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι «ποτέ δεν ήταν ένα ενιαίο υποκείμενο, ένα ενιαίο πράγμα». Και διευκρίνισε ότι «υπάρχει η Ευρώπη του Διαφωτισμού, και των μεγάλων εργατικών και δημοκρατικών αγώνων, υπάρχει όμως και η Ευρώπη του φασισμού και του ναζισμού. Υπάρχει η Ευρώπη των κινημάτων και των λαών, υπάρχει όμως και η Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού και του καταναγκασμού των αγορών. Υπάρχει η Ευρώπη της δημοκρατίας, της ανεκτικότητας, των προοδευτικών ιδεών, υπάρχει όμως και η Ευρώπη του κοινωνικού συντηρητισμού, του ρατσισμού, της ξενοφοβίας. Με αυτή την έννοια, διαλέγουμε την παράδοση της οποίας εμείς θέλουμε να είμαστε συνέχεια. Και εμείς θέλουμε να είμαστε κληρονόμοι των ωραίων και ευγενών αγώνων για την Ελευθερία, την Ισότητα, την Αλληλεγγύη και την κοινωνική απελευθέρωση».
Με αφορμή την φράση του ιστορικού Αντώνη Λιάκου, ότι σήμερα είναι «η ελληνική ώρα της Ευρώπης και η ευρωπαϊκή ώρα της Ελλάδας», ο κ. Τσίπρας είπε ότι «η άποψη αυτή εξηγεί την έκταση που έχει πάρει σήμερα το διεθνές ενδιαφέρον για την Ελλάδα: Το ελληνικό ζήτημα είναι ζήτημα της Ευρώπης, γιατί οι διαμάχες, οι συγκλίσεις, τα προβλήματα και οι λύσεις τους είναι ταυτόχρονα και ελληνικά αλλά και ευρωπαϊκά. Παράλληλα, έτσι μπορεί να εξηγηθεί και το κύμα της αλληλεγγύης για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, που εκδηλώνεται σε όλη την Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο».
Και έκλεισε την ομιλία του λέγοντας ότι «οι μάχες που δίνει σήμερα η ελληνική κυβέρνηση – για λογαριασμό του ελληνικού λαού αλλά και όλων των λαών της Ευρώπης – για τη δημοκρατία, το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ανάσχεση της καταστροφικής λιτότητας, είναι ταυτόχρονα μάχες ευρωπαϊκές. Είναι μάχες που αφορούν όλη την Ευρώπη, όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς είτε στο Νότο είτε στο Βορρά, είτε στην Ανατολή είτε στη Δύση».
