Ο επώδυνος κύκλος περικοπών θέσεων εργασίας από επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό, εν μέσω ανησυχιών ότι η οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα ύφεσης, παρότι τα μακροοικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν αντοχές.
Οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και οι επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων από πέρυσι το καλοκαίρι για την τιθάσευση του πληθωρισμού έχουν ανεβάσει το κόστος δανεισμού, αυξάνοντας τα βάρη για τις επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται να «επαναπροσδιοριστούν» στο νέο χρηματοοικονομικό περιβάλλον. H ανάγκη μείωσης του κόστους οδήγησε σε μαζικές περικοπές, αρχής γενομένης από τον κλάδο τεχνολογίας το 2022, ο οποίος υπέστη τη μεγαλύτερη «αιμορραγία» από τις ρευστοποιήσεις των χρηματιστηριακών αγορών. Από τα τέλη του προηγούμενου έτους, όμως, έως σήμερα οι απολύσεις έλαβαν γενικευμένο χαρακτήρα, που αφορά ολόκληρη την οικονομία.
Η νέα νόρμα
Αυτή είναι η νέα νόρμα της οικονομίας, μέσα σε ένα περιβάλλον άκρως αβέβαιο, καθώς όλα τα σενάρια παραμένουν ανοικτά στο μέτωπο τόσο της οικονομίας όσο και της νομισματικής πολιτικής. Την ώρα που η επιστροφή στην κανονικότητα μετά την πανδημία εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη, οι επιχειρήσεις δείχνουν ότι είναι δύσκολο να αντεπεξέλθουν «αναίμακτα» στη διαδικασία ομαλοποίησης.
Το θέμα είναι ότι οι περικοπές θέσεων εργασίας εμφάνισαν νέα, κεκτημένη ταχύτητα στις αρχές του 2023, σηματοδοτώντας το χειρότερο ξεκίνημα έτους από το 2009, καθώς μόλις στην πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου χάθηκαν 52.000 θέσεις εργασίας. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιανουαρίου, απολύθηκαν περίπου 90.000 εργαζόμενοι σε 271 επιχειρήσεις, σύμφωνα με στοιχεία της layoffs.fyi. Από την 1η Οκτωβρίου του 2022 έως τα τέλη του φετινού Απριλίου, επιχειρήσεις ανά τον κόσμο έχουν περικόψει περισσότερες από 600.000 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg.
Οι Big tech
Ο κλάδος τεχνολογίας εκπροσώπησε το ένα τρίτο των παγκόσμιων απολύσεων, με τις Google, Amazon, Meta και Microsoft να περικόπτουν 172.000 θέσεις εργασίας το παραπάνω διάστημα. Αμέσως μετά τις τεχνολογικές, ακολουθεί ο κλάδος των καταναλωτικών αγαθών, με περικοπές 110.000 θέσεων εργασίας, και στην τρίτη θέση ο κλάδος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, με απολύσεις περίπου 80.000 εργαζομένων.
Αίσθηση προκάλεσε το σχέδιο της UBS να απολύσει περίπου 36.000 εργαζομένους, ήτοι το 30% του συνολικού εργατικού δυναμικού της, μετά την εξαγορά της Credit Suisse, γεγονός που καθιστά την ελβετική τράπεζα τον όμιλο με τις μεγαλύτερες περικοπές θέσεων εργασίας στη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου.
Χειρότερο το 2023
Παρότι οι τεχνολογικές ανακοίνωσαν μαζικές απολύσεις πέρυσι, το 2023 αποδεικνύεται πολύ χειρότερο, καθώς τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως οι Amazon, Meta, Microsoft, Google, IBM, SAP και Saleforce, ανακοίνωσαν σαρωτικές περικοπές θέσεων εργασίας. Το πρόβλημα είναι ότι ο τεχνολογικός κλάδος έκανε υπερβολικά μεγάλες προσλήψεις στη διάρκεια της πανδημίας προκειμένου να υποστηρίξει τις αυξημένες ανάγκες της τηλεργασίας και του ηλεκτρονικού εμπορίου και τώρα που έχει συρρικνωθεί η ζήτηση βρίσκεται αντιμέτωπος με μείωση εσόδων.
Σύμφωνα με στοιχεία της Layoffs.fyi, 669 τεχνολογικές εταιρείες έχουν απολύσει περίπου 195.000 εργαζομένους φέτος συγκριτικά με περίπου 200.000 πέρυσι. Από τις startups (νεοφυείς επιχειρήσεις) έχουν περικοπεί φέτος το διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου περίπου 9.500 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με στοιχεία της Careernet. Συνολικά, το διάστημα Ιανουαρίου-Απριλίου, οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν ανακοινώσει τα σχέδιά τους να περικόψουν 337.411 θέσεις εργασίας, αύξηση 322% από τις 79.982 που ανακοινώθηκαν την αντίστοιχη περσινή περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία της Challenger, Gray & Christmas. Πρόκειται για το υψηλότερο νούμερο από το 2020, οπότε την ίδια περίοδο είχαν ανακοινωθεί περικοπές άνω του ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας. Με εξαίρεση το 2020, πρόκειται για το υψηλότερο νούμερο από το 2009.
Στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, οι περικοπές στη διάρκεια του τρέχοντος έτους έχουν φθάσει περίπου τις 100.000 θέσεις εργασίας από τον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως οι Volvo και Stellantis, τροφίμων, λιανεμπορίου και καταναλωτικών αγαθών, βιομηχανικών και μηχανολογικών εφαρμογών και τεχνολογίας. Πριν από λίγες ημέρες, δύο κορυφαίοι τηλεπικοινωνιακοί όμιλοι, η ΒΤ και η Vodafone, ανακοίνωσαν περικοπές 66.000 θέσεων εργασίας. Στις ΗΠΑ, οι πτωχεύσεις εταιρειών στο τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου έχουν φθάσει τις 236 – ο μεγαλύτερος αριθμός σε διάστημα τετραμήνου από το 2010, σύμφωνα με στοιχεία της S&P Global.
Προσωρινό φαινόμενο;
Το ερώτημα τώρα είναι εάν πρόκειται για ένα προσωρινό φαινόμενο ή για κάτι που θα κρατήσει για μακρύ χρονικό διάστημα. Δεδομένων των απογοητευτικών πρόσφατων τάσεων στην παραγωγικότητα και των τάσεων αυτοματισμού στην εποχή του ChatGPT, υπάρχει πραγματική πιθανότητα αυτό να είναι μόνο η αρχή.
Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει και η νομισματική πολιτική στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, εάν δηλ. οι κεντρικές τράπεζες σκοπεύουν να ολοκληρώσουν σύντομα τον σημερινό κύκλο σύσφιγξης. Σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), η ψηφιοποίηση οδήγησε μεν στην υιοθέτηση βασικών τεχνολογιών, χωρίς ωστόσο να δώσει ώθηση για αύξηση των επενδύσεων, που είναι ένας σημαντικός παράγοντας για βελτίωση του εταιρικού περιβάλλοντος.