Τα απίστευτα κόλπα που βρίσκουν οι Ρώσοι για να γλιτώσουν την επιστράτευση
«Δεν νομίζω ότι αυτοί οι αριθμοί πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη», σχολίασε τις προάλλες ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, όταν ρωτήθηκε για ρεπορτάζ του Forbes Ρωσίας. Επικαλούμενο πηγή στη Μόσχα, ανέφερε ότι έως και 700.000 πολίτες μπορεί να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα μετά την κήρυξη μερικής επιστράτευσης από τον πρόεδρο Πούτιν.
«Δεν έχω ακριβή στοιχεία, αλλά φυσικά απέχουν πολύ από αυτά που γράφτηκαν», τόνισε ο Πεσκόφ. Ακριβή στοιχεία πράγματι δεν υπάρχουν. Η φυγή εξάλλου συνεχίζεται.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η ανεξάρτητη Novaya Gazeta Europe έκανε λόγο για πάνω από 261.000 άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία που έφυγαν με το τελευταίο κύμα από τη Ρωσία.
Άλλοι, όπως το πρακτόρειο Bloomberg, ανεβάζουν αυτό τον αριθμό σε περίπου 400.000.
Οι περισσότεροι έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες, όπως στο Καζακστάν, στη Γεωργία και στη Μογγολία, όπου δεν απαιτείται βίζα. Άλλοι που ήταν κάτοχοι βίζας για Ζώνη Σένγκεν έφυγαν μέσω Φινλανδίας. Άγνωστος αριθμός πλήρωσε «χρυσάφι» αεροπορικά εισιτήρια για φιλόξενους, πλην πιο μακρινούς προορισμούς, όπως την Τουρκία και το Ντουμπάι.
Όσοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να φύγουν από τη Ρωσία και δεν θέλουν να υπηρετήσουν τα πολεμικά σχέδια της «Μητέρας Ρωσία», μεταχειρίζονται διάφορα μέσα και μεθόδους.
Αναζητώντας «σανίδα σωτηρίας»
Υπάρχουν για παράδειγμα ομάδες στο Telegram που δίνουν σε συνεχή ροή πληροφορίες για τις κινήσεις των γραφείο στρατολόγησης και τις διαδρομές αστυνομικών που επιδίδουν έγγραφα επιστράτευσης.
Δικηγορικά γραφεία και οργανώσεις έχουν παράλληλα κατακλυστεί από αιτήματα ανδρών για το πώς μπορούν να αποφύγουν την επιστράτευση, που τουλάχιστον στην παρούσα φάση τους αφορά συνολικά 300.000 εφέδρους.
«Δουλεύουμε ακατάπαυστα», λέει στο πρακτορείο Reuters ο Σεργκέι Κριβένκο, επικεφαλής μιας ομάδα περίπου 10 δικηγόρων με την χαρακτηριστική επωνυμία «Πολίτης. Στρατός. Νόμος.»…
Θεωρητικά «πρόκειται για μια επιστράτευση χωρίς χρονικό περιορισμό στη διάρκεια ενός πολέμου. Θα μπορούσε να διαρκέσει μήνες ή χρόνια», επισημαίνει.
Για όσους επιστρατευτούν «θα είναι σχεδόν αδύνατο να φύγουν από τον στρατό», εξηγεί. Σε αυτήν την περιπτώση, «ο μόνος τρόπος είναι ο θάνατος, ο τραυματισμός ή η φυλακή για ανυπακοή».
Προκειμένου λοιπόν να μην φτάσουν σε αυτό το σημείο, Ρώσοι ζητούν κατά κύματα νομικές συμβουλές. Τα αιτήματα έχουν αυξηθεί τόσο, ώστε ο ειδικοί όπως ο Πάβελ Τσίκοφ, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να μην προλαβαίνουν να πάρουν ανάσα.
Μέσα στο τελευταίο διάστημα, λέει ο Τσίκοφ, ο ίδιος και η ομάδα του παρείχαν συμβουλευτικά διαδικτυακά σεμινάρια σε 10.000 υπαλλήλους νομικών εταιρειών.
Μέσα στις τελευταίες δύο εβδομάδες εν τω μεταξύ οι ακόλουθοι στον προσωπικό λογαριασμό του στην πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram έχουν υπερτριπλασιαστεί, αγγίζοντας λίγο πολύ το μισό εκατομμύριο.
Άλλοι πάντως προτιμούν πιο… χειροπιαστές λύσεις.
«Ζήτω» η… ηπατίτιδα και ο HIV
Στο διαδίκτυο έχουν κυκλοφορήσει ευρέως ρεπορτάζ και ανατριχιαστικά βίντεο με Ρώσους να σπάζουν επίτηδες χέρια ή πόδια, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να αποφύγουν την εν εξελίξει μερική επιστράτευση.
Σχετικές αναζητήσεις στο Google, τύπου «πώς να σπάσεις ένα χέρι στο σπίτι» αναφέρεται ότι έχουν χτυπήσει το τελευταίο διάστημα «κόκκινο».
Πολλοί πάντως είναι αυτοί που αναζητούν άλλες, λιγότερο επώδυνες μεθόδους. Αρκετοί γράφονται σε προγράμματα και θεραπείες για υποτιθέμενα προβλήματα εθισμού ή ψυχικής υγείας.
Άλλοι, που είναι διατεθειμένοι και μπορούν να βάλουν το χέρι πιο βαθιά στην τσέπη, απευθύνονται σε μια αναδυόμενη «μαύρη» αγορά πώλησης πλαστών ιατρικών εγγράφων.
Εκ προκειμένω αφορούν σε χρόνιες παθήσεις, που δίνουν εξ ορισμού «απαλλαγή» από κάθε επιστράτευση. Η μεγαλύτερη ζήτηση φαίνεται ότι είναι για ηπατίτιδα ή AIDS.
Ρεπορτάζ του ιστότοπου Rest of the Word αποκαλύπτει μάλιστα και σχετικό «τιμοκατάλογο».
Οι διαγνώσεις για τον ιό HIV, με απευθείας καταχώρηση στη βάση δεδομένων του ρωσικού υπουργείου Υγείας, κοστολογείται για παράδειγμα στα 620 δολάρια: σχεδόν τα δύο τρίτα ενός μέσου μισθού στη χώρα.
Μια ιατρική διάγνωση για ηπατίτιδα κοστίζει 820 δολάρια. Η πληρωμή γίνεται συνήθως σε bitcoin. Τυχόν μελλοντική κατάργηση από τη βάση δεδομένων πωλείται χωριστά. Πρακτικά ωστόσο πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος εξαπάτησης των επίδοξων πελατών.
«Φοβού τους ελέγχους»
Σύμφωνα με τον Ρώσο υπουργό Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, μέχρι στιγμής έχουν επιστρατευτεί περισσότερα από 200.000 άτομα, ενώ δεδηλωμένος στόχος παραμένουν οι 300.000 άνδρες.
Βάσει των επίσημων ανακοινώσεων, πρόκειται μόνο για άτομα με στρατιωτική εμπειρία ή/και συγκεκριμένες δεξιότητες, όπως π.χ. στον χειρισμό οπλικών συστημάτων και σε πόστα επιμελητείας.
Κατά τον ανεξάρτητο ειδησεογραφικό ιστότοπο Mediazona ωστόσο, για τις αποστολές στα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας οι ρωσικές αρχές κινητοποιούν άτομα από τις πιο ευάλωτες ομάδες.
Επικαλούμενο μαρτυρίες, κάνει λόγο για στρατολόγηση σε κέντρα αστέγων και απόρων, καθώς και σε εργατικές κατοικίες ανά τη ρωσική επικράτεια.
Η ομάδα Food Instead of Bombs, η οποία διανέμει τρόφιμα στους άστεγους στη Μόσχα, επισημαίνει ότι από τους δρόμους της ρωσικής πρωτεύουσας έχουν πλέον απομακρυνθεί δεκάδες άστεγοι, που οδηγούνται σε στρατολογικά γραφεία παρά τη θέλησή τους.
«Η αστυνομία έρχεται απροειδοποίητα και αρπάζει από τον λαιμό ανθρώπους που περιμένουν στην ουρά για φαγητό», ανέφερε ένας ακτιβιστής. Οι αρχές αντέτειναν ότι πρόκειται για μέρος μιας διαδικασίας ελέγχου εγγράφων.
Όμως το Mediazona γράφει ότι ανάλογες επιδρομές γίνονται σε ξενώνες εργαζομένων, που χρησιμοποιούνται συνήθως από «ταχυμεταφορείς, οδηγούς ταξί, μικροτεχνίτες και πωλητές», ντόπιους και αλλοδαπούς.
Παραθέτει μάλιστα τη μαρτυρία ενός ενοίκου στο Travel Inn στη Μόσχα. Στις 8 Οκτωβρίου, περιέγραψε, η αστυνομία σφράγισε την περιοχή γύρω από το ξενοδοχείο και άρχισε να ερευνά ένα προς ένα τα δωμάτια, ζητώντας έγγραφα. «Σε ορισμένους επιδόθηκαν χαρτιά επιστράτευσης για την επόμενη μέρα», δήλωσε, «και τα διαβατήριά τους κατασχέθηκαν».
One of today’s Russian papers reports growing anxiety in Russian society: “Partial mobilisation changes a lot…panic and depression become the norm.” Plus, why Russian men eligible for the draft are heading to sperm banks. #ReadingRussia https://t.co/P6WjSGqScc pic.twitter.com/676RZk94TB
— Steve Rosenberg (@BBCSteveR) October 4, 2022
Άγχος, φόβος, θάνατος
Μέσα σε αυτό το σκηνικό ρευστότητας, αβεβαιότητα και φόβου, ρωσικά ΜΜΕ αναφέρουν αύξηση στο πελατολόγιο ανδρών σε τράπεζες σπέρματος.
Υπό τον φόβο επιστράτευσης και ενός βαρύ τραυματισμού, θέλουν -όπως αναφέρει και ο πρώην ανταποκριτής του BBC στη Μόσχα, Στίβεν Ρόζενμπεργκ- να καταψύξουν σπερματοζωάρια, κρατώντας ζωντανή την ελπίδα για το μέλλον.
Οι κλινικές τεχνητής γονιμοποίησης στη Μόσχα και σε άλλες ρωσικές πόλεις λέγεται ότι κάνουν «χρυσές δουλειές» μετά την κήρυξη της μερικής επιστράτευσης.
Τέτοια είναι η ζήτηση, που μια κλινική στην Αγία Πετρούπολη προσφέρει έκπτωση 10% στους επιστρατευμένους. Άλλοι, ακόμη και χωρίς να έχουν λάβει σχετικό χαρτί, πιέζουν να κλείσουν επειγόντως ραντεβού, ει δυνατόν παρακάμπτοντας ή επισπεύδοντας προπαρασκευαστικά βήματα και εξετάσεις.
Το γιατί ίσως εξηγεί μια τελευταία ανακοίνωση της υπηρεσίας Τύπου της περιφέρειας του Τσελιάμπινσκ, στη δυτικο-κεντρική Ρωσία. Σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο TASS, επιβεβαίωσε ότι πέντε έφεδροι υπό εκπαίδευση έχασαν τη ζωή τους, χωρίς διευκρινίσεις για τα αίτια θανάτου.
«Παρέχουμε κάθε απαραίτητη βοήθεια στις οικογένειες και στους συγγενείς», ανέφεραν οι αρχές, υπογραμμίζοντας την κρατική δέσμευση για αποζημίωση ύψους ενός εκατομμυρίου ρουβλιών (περίπου 16.000 ευρώ) για κάθε πεσόντα.
Τις τελευταίες ημέρες, ο ρωσικός Τύπος και τοπικοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αναφέρει θανάτους επιστρατευμένων, κυρίως στα Ουράλια και στη Σιβηρία. Σύμφωνα με τον βουλευτή Μαξίμ Ιβανόφ του κυβερνητικού κόμματος «Ενωμένη Ρωσία», τουλάχιστον τέσσερις έχουν αποδοθεί σε καρδιακή προσβολή, αυτοκτονία, κύρωση του ήπατος και υπερβολική δόση ναρκωτικών.