Νίκη στις Φιλιππίνες στην πολύκροτη δικαστική διαμάχη τους με την Κίνα για τη Νότια Σινική Θάλασσα έδωσε το διαιτητικό δικαστήριο της Χάγης, σε μία εξέλιξη που μπορεί να αναθερμάνει την ένταση στην Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Η Κίνα διεκδικεί σχεδόν το σύνολο της Νότιας Σινικής, ισχυριζόμενη ότι τα ύδατα βρίσκονταν ιστορικά στον έλεγχο του κινεζικού πληθυσμού. Ωστόσο, το μόνιμο διαιτητικό δικαστήριο έκρινε ομόφωνα ότι οι αιτιάσεις του Πεκίνου δεν έχουν νομική βάση και δεν συνάδουν με τη συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας.
Η απόφαση της Χάγης ουσιαστικά αμφισβητεί την περίφημη «γραμμή των εννέα σημείων» που έχει χαράξει το Πεκίνο ώστε να οριοθετήσει τις εκτενείς διεκδικήσεις του στη Νότια Σινική Θάλασσα. «Το Δικαστήριο συμπέρανε ότι δεν υπάρχει νομική βάση ώστε η Κίνα να ισχυρίζεται πως έχει ιστορικά δικαιώματα στον πλούτο που βρίσκεται στις θαλάσσιες περιοχές που πέφτουν μέσα στα εννέα σημεία», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην απόφαση.
Η κινεζική κυβέρνηση πάντως έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει την απόφαση της Χάγης, παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες την έχουν καλέσει να σεβαστεί την ετυμηγορία. «Η απόφαση είναι άκυρη», ανακοίνωσε το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών. Η εδαφική κυριαρχία και τα ναυτιλιακά δικαιώματα και συμφέροντα της Κίνας στη Νότια Σινική Θάλασσα δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να επηρεαστούν από αυτές τις αποφάσεις.
Το κρατικό κινεζικό πρακτορείο Xinhua μετέδωσε πως το Πεκίνο «δεν αποδέχεται και δεν αναγνωρίζει» την κρίση του δικαστηρίου της Χάγης.
Πέραν της οικονομικής εκμετάλλευσης των υδάτων και του υπεδάφους της Νότιας Σινικής, η Κίνα έχει πραγματοποιήσει εκτενή έργα για τεχνητή εξάπλωση διάφορων νησίδων και βραχονησίδων στα συμπλέγματα Σπράτλι και Παρασέλ, αν και οι γείτονές της έχουν καταγγέλλει τα εν λόγω έργα ως παράνομη προσπάθεια επέκτασης των κινεζικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην περιοχή.
Σε ένα πλήγμα για το Πεκίνο, το δικαστήριο αποφάσισε πως τα τεχνητά διευρυμένα νησιά δεν έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ). Προσθέτει μάλιστα πως η κινεζική δραστηριότητα έχει παραβιάσει τα κυρίαρχα δικαιώματα των Φιλιππίνων στη δική τους ΑΟΖ και έχει προκαλέσει βλάβες στο υδάτινο περιβάλλον στα Σπράτλι.
Στην πράξη, η απόφαση της Χάγης σημαίνει ότι η Κίνα κανονικά δεν μπορεί να επεκτείνει την ΑΟΖ της σε σημείο που να συμπίπτει με την ΑΟΖ των Φιλιππίνων.
Τα διαφιλονικούμενα νερά της Νότιας Σινικής είναι αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στην Κίνα, τις Φιλιππίνες και τέσσερις ακόμα χώρες, και αποτελούν σταθερή πηγή έντασης στην Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό. Οι Φιλιππίνες προσέφυγαν στη Χάγη κατά της Κίνας το 2013.
Το υπέδαφος της Νότιας Σινικής είναι πλούσιο σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων, τα νερά είναι πλούσια σε ψάρια, ενώ συνιστά και τεράστιο κόμβο εμπορίου, με 5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορεύματα να περνούν κάθε χρόνο από την περιοχή.
Άμεση ήταν η απάντηση του Πεκίνου δια του προέδρου της χωρας Σι Τζινπίγκ, ο οποίος δήλωσε ότι η Κίνα δεν θα δεχθεί καμία πρόταση ούτε δράση που βασίζεται στην απόφαση του Διαρκούς Διαιτητικού Δικαστηρίου για τη Νότια Σινική Θάλασσα, έπειτα από μονομερή πρωτοβουλία της προηγούμενης κυβέρνησης των Φιλιππίνων.
Ειδικότερα, τόνισε ότι η εδαφική κυριαρχία και τα ναυτιλιακά δικαιώματα της Κίνας στην περιοχή δεν θα επηρεασθούν, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, από την απόφαση.
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν σήμερα το απόγευμα, κατά τη συνάντησή του στο Πεκίνο με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ.
Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ κάλεσαν όλα τα μέρη που εμπλέκονται να αποφύγουν προκλητικές δηλώσεις ή πράξεις μετά την απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης ότι η Κίνα δεν έχει ιστορικά θεμελιωμένα δικαιώματα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
«Η σημερινή απόφαση του Δικαστηρίου για τη διαιτησία μεταξύ Φιλιππίνων – Κίνας είναι σημαντική συμβολή στον κοινό στόχο για ειρηνική επίλυση των διαφορών στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Τζον Κίρμπι. Παράλληλα κάλεσε όλα τα μέρη να αποδεχθούν την απόφαση. Νωρίτερα Κίνα και Ταϊβάν είχαν ανακοινώσει ότι δεν αποδέχονται την απόφαση και δεν θα την σεβαστούν.