Κύπρος: Βρέθηκε ομαδικός τάφος Ελληνοκυπρίων και οστά Ελλήνων καταδρομέων

Αριθμός ανθρώπινων οστών εντοπίστηκε κατά τη διαδικασία εκσκαφής του Τύμβου της Μακεδονίτισσας, που πραγματοποιείται με στόχο την αποκάλυψη του ελληνικού μεταγωγικού Noratlas που καταρρίφθηκε από φίλια πυρά τον Ιούλιο του 1974, ενώ μετέφερε Έλληνες καταδρομείς στην Κύπρο. Το αεροσκάφος είχε σκεπαστεί με χώμα αμέσως μετά την κατάρριψή του και όπως εκτιμάται είναι πιθανό στον Τύμβο να βρίσκονται θαμένοι οι 19 Ελληνες καταδρομείς που παραμένουν αγνοούμενοι.

Τη σχετική ανακοίνωση έκανε ο επίτροπος Προεδρίας για ανθρωπιστικά θέματα, Φώτης Φωτίου, ο οποίος σημείωσε ότι θα γίνουν όλες οι ανθρωπολογικές εξετάσεις και οι εξετάσεις ταυτοποίησης για όλα τα οστά που θα ανευρεθούν και οι σχετικές ανακοινώσεις θα γίνονται όταν και εφόσον πρέπει. Ο κ. Φωτίου ανέφερε ότι πρόκειται για μια «πολύ σημαντική εξέλιξη» και κάλεσε τα ΜΜΕ να επιδείξουν τον απαραίτητο σεβασμό, καθώς το θέμα είναι εξαιρετικά ευαίσθητο και λεπτό. Σημείωσε ακόμη ότι παρά τις δυσκολίες ιδιαίτερα σχετικά με θέματα ασφάλειας -γιατί μπορεί να υπάρχουν στο χώρο πυρομαχικά- η εκσκαφή προχωρά με βάση τα χρονοδιαγράμματα που είχαν τεθεί από την αρχή.

Ο επίτροπος είπε ότι, μετά τον εντοπισμό μέρους της ατράκτου, η προσπάθεια ήταν να γίνει η πλήρης αποκάλυψή της, καθώς και άλλων μεγάλων κομματιών του αεροσκάφους –και αυτό έγινε. «Και για το λόγο αυτό μπήκαμε στη σημαντική φάση, δηλαδή στον εντοπισμό των οστών», κατέληξε.

Η τραγωδία

Όπως αναφέρει δημοσίευμα του ΕΘΝΟΥΣ, το αεροπλάνο ΝΟΡΑΤΛΑΣ βρισκόταν σε διαδικασία προσγείωσης γύρω στις 2 τα ξημερώματα όταν καταρρίφθηκε από φίλια πυρά της Εθνικής Φρουράς, καθώς θεωρήθηκε ότι η όποια αεροπορική παρουσία ήταν μόνο τουρκική.

«Αμέσως μετά μερικές ομάδες εφέδρων σπεύσαμε στο σημείο που έπεσε το αεροσκάφος με στόχο να συλλάβουμε κάποιον Τούρκο πιλότο. Ομως αντικρίσαμε την τραγική εικόνα να βρίσκουμε Ελληνες καταδρομείς» λέει ο φωτορεπόρτερ, Στέλιος Παπαστυλιανού, ο οποίος τότε υπηρετούσε ως έφεδρος, μέλος μονάδας Πυροβολικού που άλλαζε συνεχώς θέσεις εν μέσω της τουρκικής επίθεσης.

«Είχα αναλάβει τον ανεφοδιασμό με προμήθειες και συμπτωματικά είχα αυτοκίνητο, έτσι ήμουν από τους πρώτους που προσέτρεξαν όταν έπεσε και ακολούθησαν εκρήξεις. Ξέραμε ότι υπήρχε μονάχα τουρκική αεροπορία και βρεθήκαμε στο τραγικό θέαμα με τα εμβλήματα των δυνάμεων καταδρομέων. Υπήρχαν, θυμάμαι, δύο επιζώντες που απεβίωσαν καθ’ οδόν προς το νοσοκομείο και το επόμενο πρωί. ”Μας φάγατε, ρε αδέλφια” ήταν τα λόγια ενός καταδρομέα που χαροπάλευε».

Η δραματική επιχείρηση ΝΙΚΗ

Σύμφωνα με την σχετική σελίδα της Wikipedia, την 21η Ιουλίου του 1974, τρεις μόλις ημέρες πριν η Χούντα Ιωαννίδη καταρρεύσει υπό το βάρος και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, όταν αποφασίσθηκε στρατιωτική επιχείρηση ενίσχυσης της άμυνας του αεροδρομίου της Λευκωσίας με την κωδική ονομασία ” ΝΙΚΗ ” . Το σχέδιο της επιχείρησης προέβλεπε την αερομεταμεταφορά και απόβαση καταδρομέων με αεροσκάφη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Η προετοιμασία έγινε στην αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη και περιλάμβανε :
20 αεροσκάφη Nord 2501D Noratlas
10 αεροσκάφη C-47 Dakota
Όλα τα αεροσκάφη ανήκαν στην 354η Μοίρα Μεταφορών “Πήγασος” . Αυτά τα αεροσκάφη θα μετέφεραν και θα αποβίβαζαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας την Α’ Μοίρα Καταδρομών με τον πλήρη οπλισμό της αποτελούμενη από 318 άνδρες.

Ο σχεδιασμός της επιχείρησης προέβλεπε την αερομεταφορά της Α’ Μοίρας καταδρομέων κατά την διάρκεια της νύχτας – σε απόλυτη σιγή ασυρμάτου – πτήση σε χαμηλό ύψος – χωρίς συνοδεία μαχητικών – προσγείωση – αποβίβαση καταδρομέων – επιστροφή στην Σούδα .
Την 21η Ιουλίου και ώρα 22:35 η αποστολή ξεκίνησε με χρονικό περιορισμό τα μεσάνυκτα της ίδιας μέρας . Μόνο όμως τα 15 αεροσκάφη Noratlas[9] από τα 20 κατάφεραν να απογειωθούν στο χρονικό περιθώριο το οποίο προέβλεπε το σχέδιο, με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα αεροσκάφη (5 Noratlas και 10 C-47) να παραμείνουν στο αεροδρόμιο της Σούδας.

Αμέσως μετά την απογείωση δόθηκε σήμα από το Κέντρο επιχειρήσεων πρός το Γ.Ε.Ε.Φ. Λευκωσίας με την φράση ” Έρχονται τα 15 πορτοκάλια” . Κατά την διάρκεια της πτήσης και χωρίς φώτα πορείας για την αποφυγή εντοπισμού 2 από τα αεροσκάφη παρουσίασαν βλάβη με αποτέλεσμα την επιστροφή του ενός στην Κρήτη και την προσγείωση του δευτέρου “ΝΙΚΗ 13” στην Ρόδο .

Οι προσγειώσεις στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας ξεκίνησαν στις 02:00 της 22ας Ιουλίου. Το “ΝΙΚΗ 1” ακούμπησε το διάδρομο της Λευκωσίας στις 01:55, το “ΝΙΚΗ 2” έπιασε στις 01:52.

Όμως από εδώ και πέρα ξεκινάει η τραγωδία της αποστολής , λόγω καθυστέρησης του ΑΕΔ να ενημερώσει τo ΓΕΕΦ και τα αντιαεροπορικά στοιχεία αποτελούμενα από τις 185η και 184η Μοίρες αντιαεροπορικών πολυβόλων και τα οποία φύλαγαν την περιοχή , δεν ενημερώθηκαν με αποτέλεσμα να θεωρήσουν ότι τα αεροσκάφη τα οποία πέταγαν ήταν εχθρικά .

Αμέσως άρχισαν έντονα αντιαεροπορικά πυρά τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα , το “ΝΙΚΗ 4” το οποίο βρισκόταν στο στάδιο προσγείωσης , να αρπάξει φωτιά και να συντριβή λίγα χιλιόμετρα από τον διάδρομο προσγείωσης . Το “ΝΙΚΗ 6” εβλήθη σε πολλαπλά σημεία της ατράκτου και σχεδόν χωρίς μηχανές και χάρη στις προσπάθειες των πιλότων να καταφέρει να προσγειωθεί. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη κατάφεραν και αυτά να προσγειωθούν με λιγότερες ζημιές .

Μετά το “ΝΙΚΗ 2” προσγειώθηκε το “ΝΙΚΗ 3” το οποίο λόγω βλάβης στον έναν κινητήρα έφυγε από το ίχνος πτήσης του “ΝΙΚΗ 4” που καταρρίφθηκε και έφτασε στην τελική μετά την κατάρριψη του “ΝΙΚΗ 4”.

Όλα τα πληρώματα μετά έβλεπαν κάποια φωτιά στο Λόφο της Μακεδονίτισσας και εκ των υστέρων έμαθαν ότι πρόκειται για το αεροσκάφος αυτό. Τελευταίο προσγειώθηκε το “ΝΙΚΗ 15” το οποίο και είχε απογειωθεί από την Σούδα με καθυστέρηση και παρά τις εντολές να μην εκτελέσει την αποστολή . Το “ΝΙΚΗ 14” έφτασε αφόύ είχε πλέον ξημερώσει και δεν προσγειώθηκε καθόλου , ακολούθησε εντολές και επέστρεψε πίσω στην Σούδα.
Όσα αεροσκάφη ήταν σε πτητική ικανότητα απογειώθηκαν για τη επιστροφή στην Ελλάδα ενώ τα υπόλοιπα καταστράφηκαν από τις φίλιες δυνάμεις στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.

Βρέθηκαν οι πρώτοι από τους 40 αγνοούμενους Ελληνοκύπριους του Τράχωνα

Εξάλλου, όπως αναφέρει ο Φιλελεύθερος στην Κύπρο, βρέθηκαν τελικά οι πρώτοι από τους περίπου 40 αγνοούμενους που θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο πίσω από τις Κεντρικές Φυλακές των κατεχομένων ή οι αγνοούμενοι του Τράχωνα, όπως έγιναν γνωστοί.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, αν και δεν βρέθηκαν όλοι οι αγνοούμενοι, εκφράζεται η θέση ότι αυτή τη φορά η προσπάθεια (η 14η στη σειρά) ήταν επιτυχής και ακολουθεί την αποτυχημένη 13η και τις πιέσεις που ασκήθηκαν λόγω των διαδοχικών αποτυχημένων προσπαθειών.

Σήμερα, θα επαναληφθούν οι εκσκαφές σε δεύτερο σημείο στο οποίο υπάρχουν πληροφορίες ότι υπάρχουν αγνοούμενοι. Οι προσπάθειες της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοουμένους άρχισαν από το 2005, αλλά μέχρι χθες δεν είχαν καρποφορήσει.

Οι πεσόντες τοποθετήθηκαν σε οχήματα συλλογής σκουπιδιών και οδηγήθηκαν σε περιοχή του Τράχωνα όπου και ρίχθηκαν σε ομαδικό τάφο που ανοίχτηκε γι’ αυτό τον σκοπό.

Ο Εκπρόσωπος της ε/κ πλευράς στη ΔΕΑ Νέστορας Νέστορος δήλωσε ότι σήμερα προχωρούν οι χειρωνακτικές εργασίες στην περιοχή, χωρίς δηλαδή τη χρήση εκσκαφέα, έχει οριοθετηθεί ο τάφος, με μικρά εργαλεία καθαρίζεται το χώμα για να αποκαλυφθούν τα οστά.
“Φαίνεται ότι υπάρχουν εκεί σκελετοί και προσπαθούμε τώρα να καθαρίσουμε το χώμα, αυτή η εργασία δεν μπορώ να πω μετά βεβαιότητας πόσο θα διαρκέσει γιατί εξαρτάται από το πόσα οστά θα βρεθούν, αλλά εκτιμώ ότι δεν θα πάρει περισσότερο από μια – δύο βδομάδες”, δήλωσε ο κ. Νέστορος.
Εξήγησε ότι, όταν ολοκληρωθεί η χειρωνακτική εργασία, τα οστά κωδικοποιούνται, δηλαδή καταγράφεται το πώς θα ανευρεθούν, αν θα ανευρεθούν πολλά οστά μαζί, αν υπάρχει μεμονωμένο οστό κ.λπ., διαχωρίζονται και τοποθετούνται σε ειδικές χάρτινες σακούλες.

Η προσπάθεια αυτή ήταν η 12η στη σειρά και συγκεκριμένα χθες ολοκληρώθηκε η τρίτη εβδομάδα εκσκαφών στην ευρύτερη περιοχή.
“Εμείς σκάψαμε μια επιφάνεια γύρω στα 110 μέτρα μήκος με περίπου 30-35 μήκος πλάτος, κάνοντας τομές (trenches), αυτή η απόσταση δεν ήταν σε ορθογώνια μορφή, και εστιάζονταν οι προσπάθειές μας τις τελευταίες μέρες σε συγκεκριμένη γωνιά του χώρου, όπου και μεγαλώσαμε τις τομές και διαπλατύναμε το χώρο, δήλωσε. Οπως εξήγησε ο κ. Νέστορος, οι αρχαιολόγοι επικεντρώθηκαν στον συγκεκριμένο χώρο, επέμεναν και πήγαν πιο βαθιά στις τομές τους με βάση και μαρτυρίες.

“Οι τομές έχουν συγκεκριμένο πλάτος, όμως στο χώρο εκεί, βάσει της μαρτυρίας, έπρεπε οι αρχαιολόγοι να πάνε πιο βαθιά και να δουν ποιο είναι το φυσικό έδαφος και να προχωρήσουν ανάλογα. Μετά αποφάσισαν να διανοίξουν περισσότερο το χώρο με βάση τις πληροφορίες τους και όχι με βάση τη στρωματογραφία του εδάφους, γιατί εκείνο δεν τους βοηθούσε πάρα πολύ”, εξήγησε ο κ. Νέστορος.

Στο χώρο εργάζονται δύο συνεργεία με τέσσερα μέλη έκαστο. Χθες στην περιοχή δούλευαν έξι αρχαιολόγοι. Ο κ. Νέστορος ανέφερε ότι όταν ολοκληρωθεί αυτή η εκταφή σε περίπου μια – δύο βδομάδες, οι επιστήμονες θα μετακινηθούν σε ένα σημείο πιο πέρα, στα περίπου 60 μέτρα πιο δυτικά, καθώς με βάση τις μαρτυρίες και εκεί έχουν ταφεί αγνοούμενοι.

“Η εκταφή μας εκεί γίνεται με βάση την πληροφορία ότι υπήρχε ομαδικός τάφος από περισυλλογή που έγινε στην ευρύτερη περιοχή της Ομορφίτας, η πληροφορία μας έλεγε όταν είχαν μεταφερθεί πτώματα με δύο μικρά φορτηγά”, ανέφερε. Όπως εξήγησε, εφόσον εντοπίστηκαν οστά για να συνδεθεί η μαρτυρία με τα ευρήματα πρέπει να γίνει εκταφή και στο σημείο παρακάτω. “Τώρα στην ουσία η ιστορία ξετυλίγεται, με την ανεύρεση δηλαδή των οστών”, κατέληξε ο κ. Νέστορος.