Συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα: Πανηγυρισμοί, διεθνής ανακούφιση, ισραηλινή - σαουδαραβική δυσφορία
Στους δρόμους της Τεχεράνης βγήκαν οι ιρανοί πολίτες για να γιορτάσουν τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν που προσφέρει ως αντάλλαγμα την άρση κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη χώρα. Μόλις έπεσε ο ήλιος και έσπασε η νηστεία του Ραμαζανιού, εκατοντάδες άνθρωποι άρχισαν να συρρέουν στη μεγαλύτερη λεωφόρο της Τεχεράνης, τη Βαλιγιέ Ασρ ενώ οι οδηγοί πατούσαν συνεχώς τα κλάξον των αυτοκινήτων τους, ανέφερε δημοσιογράφος του Γαλλικού Πρακτορείου.
«Κοιτάξτε τους δρόμους απόψε, είμαστε χαρούμενοι» είπε η 42χρονη Γκιτί, που δήλωσε ότι έχει ζήσει παλιότερα στον Καναδά και τις ΗΠΑ και σκεφτόταν σοβαρά να φύγει στο εξωτερικό. Η οικονομική κατάσταση στο Ιράν «ίσως να αλλάξει τώρα, ιδίως για τους νέους« είπε, προσθέτοντας: «Σκεφτόμουν να φύγω, όμως τώρα θα μείνω για να δω τι θα συμβεί».
Μετά από μαραθώνιες πολύχρονες διαπραγματεύσεις, το Ιράν και η Ομάδα των 6 (δηλαδή των πέντε χωρών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ -ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία- και της Γερμανίας) κατέληξαν σε συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Η συμφωνία με δύο λόγια
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας προβλέπουν: περιορισμό στον εμπλουτισμό ουρανίου έτσι ώστε, πρακτικά, να είναι αδύνατη η κατασκευή πυρηνικού όπλου, περιορισμός στην παραγωγή πλουτωνίου, κυρίως δηλαδή της δραστηριότητας της εγκατάστασης βαρέου ύδατος στο Άρακ, προκειμένου να μην μπορεί να παραχθεί πυρηνικό καύσιμο για στρατιωτικούς σκοπούς. Παράλληλα, προβλέπεται η υιοθέτηση ενός σταθερού προγράμματος επιθεωρήσεων από εμπειρογνώμονες της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας για 20 χρόνια όσον αφορά στους φυγοκεντρητές που εμπλουτίζουν ουράνιο και για 25 χρόνια όσον αφορά στην παραγωγή συμπυκνωμένου ουρανίου. Η Τεχεράνη δεσμεύεται να εφαρμόσει και να επικυρώσει το συμπληρωματικό πρωτόκολλο της IAEA που επιτρέπει τις εις βάθος επιθεωρήσεις.
Από την άλλη, η ομάδα των 6 συναίνεσε, σε αντάλλαγμα, στην άρση των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί από ΗΠΑ και ΕΕ στον χρηματοπιστωτικό τομέα του Ιράν αλλά και στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου όπως και των μεταφορών. Η άρση των κυρώσεων ξεκινά από το πρώτο τρίμηνο του 2016, οπότε θα έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας. Στη συνέχεια, θα αρθούν και οι κυρώσεις που είψε επιβάλλει ο ΟΗΕ.
Αντίθετα, παραμένουν σε ισχύ οι κυρώσεις σε βάρος του Ιράν που σχετίζονται με το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων και την προμήθεια επιθετικών οπλικών συστημάτων.
Διεθνής ικανοποίηση, δυσφορία Ισραήλ – Σ. Αραβίας
Τη συμφωνία χαιρέτισαν ως βήμα προς την ειρήνευση στην περιοχή ο ΟΗΕ, η Ρωσία, η Τουρκία, η Κίνα, η Γαλλία και δεκάδες άλλες χώρες. Αντίθετα, η Σαουδική Αραβία προειδοποίησε για μία κακή συμφωνία, εάν η μείωση των κυρώσεων επιτρέψει στο Ιράν να σπείρει χάος στην ευρύτερη περιοχή. Είναι γνωστό ότι για τη Σ. Αραβία, η συμφωνία αυτή σημαίνει αναβάθμιση, γεωπολιτική, του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή και καλύτερες σχέσεις με τη Δύση, άρα περιορισμό της δικής της επιρροής και του δικού της ρόλου.
Ανάλογου περιεχομένου, ουσιαστικά, είναι και οι ανησυχίες του Ισραήλ. Οι πρώτες αντιδράσεις από το Ισραήλ, δε, ήρθαν πριν την επίσημη ανακοίνωση της συμφωνίας, με τον Νετανιάχου να την χαρακτηρίζει «μεγάλο λάθος ιστορικών διαστάσεων». Συμφωνία με το Ιράν, είπε την Τρίτη, θα επιτρέψει στην Τεχεράνη «να συνεχίσει την επιθετική της στάση και να τρομοκρατεί την περιοχή». Μετά την επίσημη ανακοίνωση, ο Νετανιάχου έσπευσε να διευκρινίσει ότι το Ισραήλ δεν δεσμεύεται από τη συμφωνία.
Ευχαριστημένες Ουάσινγκτον και Τεχεράνη
«Ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές του ιρανικού λαού», δήλωσε ο Πρόεδρος Χασάν Ρουχανί χαιρετίζοντας τη συμφωνία της Βιέννης για το πυρηνικό ιρανικό πρόγραμμα έπειτα από διαπραγματεύσεις δέκα ετών, κατά τη διάρκεια διαγγέλματός του που μεταδόθηκε από την ιρανική τηλεόραση, κάνοντας λόγο για ένα σημείο εκκίνησης για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης.
Το διάγγελμα του Ιρανού προέδρου μεταδόθηκε λίγα λεπτά μετά το διάγγελμα του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, το οποίο μεταδόθηκε επίσης ζωντανά από την ιρανική τηλεόραση. Η πυρηνική συμφωνία με τις μεγάλες δυνάμεις θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο συνεργασίας με τον έξω κόσμο, έπειτα από χρόνια κυρώσεων, δήλωσε ο Χασάν Ροχανί κάνοντας την πρόβλεψη ότι το αμοιβαία επωφελές αποτέλεσμα θα εξαφανίσει σταδιακά την αμοιβαία καχυποψία.
Δεσμεύτηκε η Τεχεράνη να τηρήσει τις δεσμεύσεις της εφόσον το ίδιο πράξει και η διεθνής κοινότητα και διευκρίνισε ότι προστατεύεται το δικαίωμα του Ιράν να έχει ένα πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς. Τέλος κάλεσε όλες τις γειτονικές χώρες να αγνοήσουν την ισραηλινή προπαγάνδα, τονίζοντας ότι το Ιράν έχει συμφέρον από τη διατήρηση της σταθερότητας στην περιοχή.
Ο Μπαράκ Ομπάμα, από την πλευρά του, έκανε λόγο για «μία συμφωνία που κόβει κάθε δρόμο για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων και κάνει πιο ασφαλείς τις ΗΠΑ και ολόκληρο τον κόσμο» και προειδοποίησε τους πολιτικούς του αντιπάλους στο Κογκρέσο ότι θα ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε νομοθεσία προσπαθήσει να θέσει εμπόδιο στην επιτυχή εφαρμογή της συμφωνίας επαναλαμβάνοντας ότι η συμφωνία δεν σημαίνει παύση ελέγχων ούτε επίλυση όλων των διαφορών.
«Βάση της συμφωνίας υπήρξε η διαπίστωση και όχι η εμπιστοσύνη», υπογράμμισε ο Ομπάμα, για να εξηγήσει ευθύς αμέσως – στους Ρεπουμπλικανούς – ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να απορριφθεί, θα ήταν «ανεύθυνη». «Για να το θέσω πιο απλά: ανυπαρξία συμφωνίας σημαίνει ευκαιρία για περισσότερους πολέμους στη Μέση Ανατολή», δήλωσε χαρακτηριστικά.
«Οι ΗΠΑ με τους διεθνείς εταίρους πέτυχαν κάτι το οποίο εμπόδιζε η εχθρότητα δεκαετιών: μία μακροπρόθεσμη, ολοκληρωμένη συμφωνία με το Ιράν, η οποία θα εμποδίσει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων», τόνισε ο Ομπάμα. «Ας μη διαπραγματευτούμε ποτέ από φόβο. Αλλά ας μη φοβόμαστε να διαπραγματευτούμε», πρόσθεσε εξαίροντας την αμερικανική διπλωματία, που «μπορεί να κάνει την πραγματική, ουσιαστική αλλαγή».