του Χρήστου Γκιάτα*
Ολοκληρώνοντας την δυστοπία του Άλντους Χάξλευ, μιας λογοτεχνικής μεγαλοφυίας υψηλής ενόρασης, αποφάσισα να πραγματοποιήσω μια στοχευμένη αναψηλάφηση του συγγραφικού κομψοτεχνήματος και έναν απόπλου στον φανταστικό του κατασκεύασμα.
«Γέρος; Νέος; τριαντάρης; πενηντάρης; πενηνταπεντάρης; Δύσκολο να αποφανθείς. Και, στο κάτω-κάτω, το ερώτημα δεν γεννιόταν΄ σε αυτό το έτος σταθερότητας, το 632 μ.Φ, δεν σου περνούσε από το μυαλό να το υποβάλεις…» (μετάφραση Βασίλης Τομανάς) καταλήγει ρητορικά ο αμήχανος αφηγητής σχετικώς με την ηλιακή ταυτότητα του Διευθυντή Επωαστηρίων και Κέντρου Διαμόρφωσης Ανακλαστικής Συμπεριφοράς του προηγμένου Λονδίνου της μετά Φόρντ εποχής, υπονοώντας την βιολογική θεραπεία της φυσικής αλλοίωσης και εξάλειψης της αδάμαστης χρονικής αλλοίωσης του ανθρώπινου γήρατος. Παρεμφερούς βαρύτητας επιστημονικά επιτεύγματα κατακλύζουν την εμβληματική μυθοπλασία του Άντλους Χάξλευ αναπαριστώντας την κοσμογονία ενός θαυματουργού και όλκιμου βιοιατρικού πολιτισμού διαπνεόμενου από ενθουσιώδη ναρκισσισμό υπό την θεσμική περιβολή ενός παντοδύναμου παγκόσμιου κράτους.
Ευθύς, ο αναγνώστης περιδιαβαίνοντας τις απορροφητικά λεπτομερείς σελίδες του μυθιστορήματος ιχνηλατεί τον μεταμφιεσμένο λαβύρινθο ενός αβρού αυταρχισμού, μιας δεσποτείας του επιστημονικού ντερμινισμού, εκδύοντας το θαμπό και στιλπνό φενακισμό του αψεγάδιαστου κοιτώνα. Εξιστορώντας την γεγονοτολογία προ της συγκρότησης του πλανητικού κράτους υπό την ηγεμονία μιας μεσσιανικής φιγούρας, της μεγαλειότητας του Φορντ, ο Δ.Ε.Δ.Α.Σ, εξαίρει την ολοσχερή αποτέφρωση του πρότερου παρωχημένου ανθρώπινου βίου, μνημονεύοντας την αφανιστική δεινότητα της χημικής πολεμικής βιομηχανίας και την παρελθοντική ρήξη μέσω της λυσσώδους εχθρότητας, ιακωβινικής κοπής προς τα ιστορικά μνημεία και πνευματικά εκθέματα «Η ιστορία είναι φούμαρα.. μια το σκουπάκι, δυο το σκουπάκι-πάει ο Σαίξπηρ, ο Οδυσσέας, ο Ιησούς Χριστός, ο Ιωβ, ο Διας…».Καταμαρτυρείται συλλήβδην αποδόμηση του πολιτισμικού αξιακού περιβλήματος: «Υπήρχε κάτι που λέγονταν φιλελευθερισμός. Το αγγλικό κοινοβούλιο, αν ξέρετε τι είναι αυτό, θέσπισε νόμο… η ρητορική της ελευθερίας του ατόμου. Η ελευθερία της αναποτελεσματικότητας… κάποτε υπήρχε ο Χριστιανισμός…η ηθική και φιλοσοφία της υποκατανάλωσης» Διαγράφεται ολικά η πεπαλαιωμένη αυτογνωσία, εγείροντας ένα άσπιλο καμβά αμνημοσύνης.
Στα αποκαρδιωτικά ερείπια της εν λόγω ευεργετικής κατάρρευσης του παλαιού κόσμου και αφότου αποκεφαλιστούν οι εναπομείνασες αντιφρονούντες παραφυάδες, οικοδομείται ένας Καινοφανής Κόσμος πυκνής αυτοπεποίθησης και συθέμελης επανίδρυσης με όχημα τα ανδραγαθήματα της γενετικής μηχανικής, βιοτεχνολογίας και εφαρμοσμένης ψυχολογίας.
Αριθμημένοι υαλικοί δοκιμαστικοί σωλήνες στοιβάζονται στην πελώρια αίθουσα του επωαστηρίου όπου απρόσωποι ειδήμονες μελετούν στις πλαστικές επιφάνειες των μικροσκοπίων την κυτταρική ανάπτυξη, τροποποιώντας συμφώνως προς το πρωτόκολλο, τους δεσμούς και τις αλυσίδες των αζωτούχων βάσεων(!). Πρόκειται για κυψέλες τεχνητής αναπαραγωγής και εργαστηριακού ελέγχου της φυσιολογικής εξελικτικής πορείας μιας ανθρώπινης ζωής. Ηνίοχοι της κάθε έμβιας οντότητας με την επίσημη δημόσια πολιτική να έχει καταργήσει την κατά τον μυθοπλαστικό νεολογισμό «ζωοτόκο» γονιμοποίηση.
Εν συνεχεία, τα έμβρυα ενσταλάζονται σε κυλινδρικές φιάλες, υποβάλλονται σε χημική κατεργασία( η λεπτομέρεια του βιβλίου είναι ανατριχιαστικά προφητική) και διανθίζονται σε συστάδες ή ορθότερα βλασταίνουν. Ένα τέτοιο μπουμπούκι εκκολάπτει έναν πλήρη μελλοντικό ενήλικα με τον ποσοτικό περιορισμό πάντοτε παρόν.
Το νήμα της σταδιοδότησης περιέρχεται στην Αίθουσα Κοινωνικού Προκαθορισμού, ένθα η πλούσια βλάστηση των εμβρύων κατηγοριοποιείται βάσει γενετικής προδιαγραφής των εμφορούμενων δεξιοτήτων και επιτέλεσης της παραπλήσιας οιονεί κοινωνικής θέσης, εμπερικλειμένη στις αλφαβητικές κάστες , φθίνουσας κλίμακας, των Αλφα, Βήτα, Γάμμα, Δέλτα και Έψιλον. Ιδού η γενετική κατασκευή μιας πυραμιδοειδούς κοινωνικής ιεραρχίας εχέγγυο συλλογικής ευταξίας και σταθερότητας σε ομοβροντία με το πλανητικό σύνθημα. Εκλείπει, αυτονόητα, η κοινωνική κινητικότητα, η μεταπήδηση στις διαστρωματώσεις, καθώς έκαστη βιολογική-κοινωνική ομαδοποίηση συνιστά τυποποιημένη, απαράλλακτη και περιχαρακωμένη, με βιολογικά δοτές αρμοδιότητες, ενώ παράλληλα ισόβια υποτελής και υπάκουη στην ανώτερη ως μια πιστή αντανάκλαση της ανελαστικής και εξειδικευμένης βεμπεριανής γραφειοκρατίας.
«ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ, ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΝΕΟΠΑΒΛΟΦΙΚΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ, ανάγγελλε η πινακίδα…» ανεβαίνοντας στον πέμπτο διάζωμα ο αναγνώστης περιπλανάται στην συνειδησιακή εξάτμιση και την αντιληπτική ισοπέδωση της ατομικής-κοινωνικής ταυτότητας διαμέσου των συστηματικών ψυχοτεχνικών μεθόδων. Ένας θεσμός δυναμικής και καταναγκαστικής ηθικής διαπαιδαγώγησης και νοοτροπιακής διάπλασης. Στην πρώιμη παιδική ηλικία, οι επικείμενοι αχυράνθρωποι υφίστανται πλύση εγκεφάλου και αφομοιώνουν ένα ενδεδειγμένο πρότυπο αντίδρασης και μάθησης ως αβίαστη και αντανακλαστική εκδήλωση. Εκλεκτική ηλεκτροπληξία, διαπεραστικοί ήχοι, υπνοπαιδεία εμπεδώνουν νοητικές υποβολές οριοθετώντας απόλυτα, ανάλογα την ταξική ταυτότητα και πολιτική επιταγή, από την καταναλωτική διάθεση εως την στοιχειώδη σεξουαλική αγωγή. Οι εσωτερικές ανάγκες ετεροκατευθύνονται, το συναίσθημα, ο αυθορμητισμός και το ένστικτο παύουν να υπάρχουν, εξορθολογίζονται και η φυσικότητα αναγεννάται σε εξωγενή ψυχολογικό κομφορμισμό. Η κρίση προκρίνεται.
«Το έτος 178 μ.Φ, δόθηκαν επιχορηγήσεις σε δυο χιλιάδες φαρμακοποιούς και βιοχημικούς.. έπειτα από έξι χρόνια κυκλοφόρησε το τέλειο ναρκωτικό…» ανακαλούσε παθιασμένα ο Διευθυντής εστιάζοντας στο θαυματουργό ψυχοτρόπο φαρμακευτικό σκεύασμα, ενός δισκίου-πανάκεια πακτωλού ιδιοτήτων και επιδράσεων, το περίφημο «σόμα», αναλγητικές, συναισθηματικά καταπραϋντικές, παραισθησιογόνες και επιπρόσθετα αφροδισιακής έξαψης. Στην σχοινοτενή απαρίθμηση αποτυπώνεται ο άκρατος αμοραλισμός ενός πολιτιστικού εκφυλισμού που μονοπωλείται στην σεξουαλική ασυδοσία, τον παραληρηματικό σαρκικό ηδονισμό, την αχαλίνωτη καταναλωτική έξαρση και τον υλικό ευδαιμονισμό. Πρυτανεύει η αποστέωση του συναισθήματος εν ονόματι της επιδερμικότητας και της σεξουαλικής κοινοκτημοσύνης(διάλυση της μητρότητας, της γονεικής στοργής, της οικογένειας, της συντροφικότητας). Κάθε πνευματική ανησυχία και φιλοσοφική σπουδή απαγορεύονται. Μια καταιγιστική διαφημιστική εκστρατεία προωθεί τον αυστηρό πολιτιστικό εναγκαλισμό συνοδευόμενος από την ίαση των ασθενειών, την κλινική ακμαιότητα, την σφριγηλή σωματική αισθητική και την ισόβια νεότητα.
Στην Αρχαία Ρώμη, η επίκληση στη πρωτογενή λατινική σημασία του ‘‘dictator” συνίσταται στο “υπαγορεύειν”. Αρμόζει απόλυτα ως φιλοσοφικό καταστάλαγμα καθότι η επιστήμη διεύθυνει τόσο καθολικά την κοινωνική φυσιογνωμία που καταλήγει πανταχού παρόν δικτάτορας, ακλόνητη πήγη νομιμοποίησης και Λυδία λίθος ενός αμφιλεγόμενου πειράματος. Ο αναγνώστης θα αμφιταλαντευθεί αμήχανος και σκεπτικός στη τελική του κρίση για αυτόν τον «θαυμαστό κόσμο» ενώπιον ενός αφοπλιστικού διλήμματος που εκτυλίσσεται στις συναρπαστικές σελίδες του έργου. Δεν θίγω περαιτέρω το αίνιγμα.
Σφαιρικά και επιλογικά, ο βρετανός συγγραφέας προφητεύει όχι μόνο την έλευση της γενετικής επανάστασης αλλά και τη ανάδυση της βιοεξουσίας. Μια χρησμολογική δυστοπία που αποκαλύπτει ατόφια τα άκρα δίχως εξωραϊσμούς και προσφέρει μια σοβαρή βάση ενός εκρηκτικού διαλόγου περί της ατιθάσευτης και προγραμματικής δύναμης της επιστήμης. Ένα λογοτεχνικό εγχειρίδιο των αμείλικτων ερωτημάτων της σύγχρονης βιοηθικής.
*Ο Χρήστος Γκιάτας είναι πτυχιούχος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ και μεταπτυχιακός φοιτητής Γεωπολιτικής Ανάλυσης, Γεωστρατηγικής Σύνθεσης, Σπουδών Άμυνας και Διεθνούς Ασφάλειας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.