Elderly woman in Iran takes off headscarf, joins the youth protests, chanting “death to Khamenei”. One of few in streets who knew how life was in Iran before the Islamic revolution 1979: pic.twitter.com/hz5BJ2j50E
— Joyce Karam (@Joyce_Karam) September 22, 2022
Το Διαδίκτυο έπαιξε καταλυτικό ρόλο σε αυτή την κοινωνική αφύπνιση, με χιλιάδες γυναίκες να χρησιμοποιούν τα σόσιαλ μίντια για να εκφράσουν την οργή τους. Επιπλέον, χιλιάδες ήταν και τα βίντεο, στα οποία αποτυπωνόταν η μαζικότητητα των κινητοποιήσεων, αλλά και οι βίαιες απαντήσεις των αστυνομικών. Αυτός είναι και ο λόγος που τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας έχουν κλείσει σε μεγάλο βαθμό και η πρόσβαση στο Instagram και στο WhatsApp έχει περιοριστεί, σύμφωνα με Δυτικά μέσα ενημέρωσης. Υπήρξε σχεδόν ολοκληρωτική διακοπή της πρόσβασης στο Διαδίκτυο σε περιοχές της επαρχίας του δυτικού Κουρδιστάν του Ιράν από το απόγευμα της Δευτέρας, και περιφερειακές διακοπές ρεύματος σε άλλες περιοχές της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της Τεχεράνης.
«Έπειτα από απόφαση των αξιωματούχων, δεν είναι πλέον δυνατή η πρόσβαση στο Instagram από χθες Τετάρτη το βράδυ, ενώ η πρόσβαση στο WhatApp γίνεται επίσης με προβλήματα», μετέδωσε το πρακτορείο Fars. Το μέτρο αυτό ελήφθη λόγω «των ενεργειών των αντιεπαναστατών κατά της εθνικής ασφάλειας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», διευκρίνισε. Διαδηλώσεις κατά του ιρανικού καθεστώτος καταγράφηκαν και εκτός του Ιράν, όπως στη Βηρυτό και στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί γυναίκες συνέχισαν να κόβουν μπροστά στις κάμερες τις κοτσίδες τους για να δείξουν ότι τα μαλλιά ανήκουν σε αυτές και τα κάνουν οι ίδιες ό,τι θέλουν. Και αυτό, καθώς η 22χρονη Μαχσά πέθανε την περασμένη εβδομάδα αφού συνελήφθη στην Τεχεράνη επειδή φορούσε «ακατάλληλη ενδυμασία».
The US has imposed sanctions on Iran’s feared morality police, accusing it of “abuse and violence against Iranian women”.
The move follows unrest over the death of Mahsa Amini, who died in police custody.https://t.co/MbOxo6IPlf pic.twitter.com/gg6uIyrzyH
— DW News (@dwnews) September 22, 2022
Διαστάσεις κοινωνικής εξέγερσης και μάλιστα αιματηρής προσλαμβάνουν στο Ιράν οι μαζικές διαμαρτυρίες για το θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί. Η νεαρή κοπέλα έπεσε σε κώμα ενόσω βρισκόταν υπό κράτηση από την αστυνομία ηθών στην Τεχεράνη. Έφυγε από τη ζωή ένα 24ωρο αργότερα στο νοσοκομείο. Έκτοτε, δεν λέει να καταλαγιάσει η οργή. Μαζικές διαδηλώσεις σημειώθηκαν και χθες σε τουλάχιστον 31 πολιτείες και στην πρωτεύουσα, ενώ έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 32 διαδηλωτές.
Η ΜΚΟ Iran Human Rights (IHR) με έδρα το Όσλο κάνει λόγο για εκατοντάδες τραυματίες και ακόμα περισσότεροuς συλληφθέντες, καταγγέλοντας βίαιη καταστολή. Η κρατική τηλεόραση επιμένει σε έναν πολύ πιο μικρό αριθμό, επιμένοντας στους 17 νεκρούς. Ανάμεσα σε αυτούς υποστηρίζει ότι βρίσκονται και πολλοί αστυνομικοί που έπεσαν θύμα των διαδηλωτών. Οι Ιρανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να πείσουν το εγχώριο ακροατήριο και όχι μόνο ότι δεν υπάρχει καμία ανάμειξη των δυνάμεων ασφαλείας στους θανάτους των διαδηλωτών. Οι διαδηλώσεις για τον θάνατο της νεαρής κοπέλας πάντως έχουν μετατραπεί σε αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις.
Το λάθος της; Μία τούφα μαλλιών είχε ξεφύγει από το χιτζαμπ. Μιας και μιλάμε για χιτζάμπ, η προγραμματισμένη συνέντευξη του προέδρου του Ιράν Εμπραχίμ Ραϊσί στο CNN ακυρώθηκε, εξαιτίας της άρνησης της δημοσιογράφου Κριστιάν Αμανπούρ να φορέσει μαντήλα για να του συνομιλήσει. Σύμφωνα με την ίδια την Αμανπούρ, ένας σύμβουλος του Ιρανού προέδρου πήγε να την δει περίπου 40 λεπτά πριν ξεκινήσει η προγραμματισμένη συνέντευξη και της είπε ότι ο Εμπραχίρ Ραϊσί της «πρότεινε» να φορέσει μαντίλα «επειδή διανύουμε τους ιερούς μήνες Μουχαράμ και Σαφάρ». «Αρνήθηκα ευγενικά. Βρισκόμαστε στη Νέα Υόρκη, όπου δεν υπάρχει κανένας νόμος ή παράδοση σχετικά με τη χρήση της μαντίλας. Παρατήρησα ότι κανένας Ιρανός πρώην πρόεδρος δεν το είχε απαιτήσει, όταν τους είχα πάρει συνέντευξη εκτός του Ιράν», του απάντησε η δημοσιογράφος που γεννήθηκε στη Βρετανία από Ιρανό πατέρα.
Ο πρόεδρος πάντως συνεχίζει να υποστηρίζει ότι δεν συνέβη τίποτα το μεμπτό με την 22χρονη. «Υπάρχει ελευθερία έκφρασης στο Ιράν, αλλά οι σκηνές χάους είναι απαράδεκτες» ανέφερε στην έδρα του ΟΗΕ. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάει κανείς ότι είναι εκείνος που με την άνοδό του στην εξουσία έθεσε πιο αυστηρά πλαίσια για τις γυναίκες και τον τρόπο ντυσίματός τους. Ως εκ τούτου, πολλές έχουν δεχθεί ξύλο, έχουν χτυπηθεί με ρόπαλα και έχουν κυριολεκτικά συρθεί από τα μαλλιά στα οχήματα, βανάκια της αστυνομίας ηθών. Την επίσημη εκδοχή για τον θάνατο του παιδιού της διαψεύδει η ίδια οικογένειά της. Ο πατέρα της Αμινί κατηγόρησε τις αρχές πως λένε ψέματα για το θάνατο της κόρης του. Αποκάλυψε, μάλιστα, ότι οι γιατροί δεν τον άφησαν να την δει μετά τον θάνατό της. Είναι πλέον διάχυτος ο φόβος για ξέσπασμα εμφυλίου πολέμου. Το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν δεν πρόκειται να κάνει πίσω, ούτε το μακρύ του χέρι που δεν είναι άλλο από την αστυνομία ηθών και τις παραστρατιωτικές πολιτοφυλακές. Αυτές ανήκουν στους Φρουρούς της Επανάστασης. Αξίζει να σημειωθεί πως οι άνδρες των εν λόγω σωμάτων έχουν κινητοποιηθεί και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν με στόχο την καταστολή εκδηλώσεων διαμαρτυρίας.
Women in Iran are burning their hijabs, cutting their hair and protesting for freedom. Sending love to the brave women in Iran. I hope the world is watching #MahsaAmini pic.twitter.com/UjNQX16Pas
— Will Ahmed (@willahmed) September 23, 2022
Αν και στα λόγια, υποτίθεται ότι θα διερευνηθουν οι συνθήκες του θανάτου της Αμινί, οι αρχές του Ιράν κατηγορούν ξένες χώρες για υποκίνηση έντασης. Αναφέρθηκαν σε συγκεκριμένες χώρες που δεν κατονομάζουν και εξόριστες ομάδες της ιρανικής αντιπολίτευσης ότι αυτες βρίσκονται πίσω από τις εξεγέρσεις. Δεν είναι η πρώτη φορά που βράζει το Ιράν. Το 2009 εκατομμύρια Ιρανοί βγήκαν στους δρόμους ζητώντας μεταρρυθμίσεις, αμφισβητώντας και το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Τότε είχε πέσει νεκρή από ελεύθερο σκοπευτή μία νεαρή γυναίκα 27 ετών. Η Νέντα Αγά Σολτάν μετατράπηκε εν μία νυκτί σε σύμβολο του κινήματος διαμαρτυρίας.
Οι ιρανικές αρχές είπαν ότι θα ξεκινήσουν έρευνα για τα αίτια του θανάτου της, ενώ αρχικά έκαναν λόγο για καρδιακή προσβολή που την έριξε σε κώμα. Ο πατέρας της καταγγέλλει ότι δεν τον αφήνουν να πάει τη σορό της κόρης του σε ιατροδικαστή.
Οργή
Το περιστατικό προκάλεσε τεράστια οργή στον πληθυσμό και τις χειρότερες διαδηλώσεις στη χώρα από το 2019. Η Μαχσά είχε κουρδική καταγωγή κι έτσι οι περισσότερες ταραχές έχουν καταγραφεί στα βορειοδυτικά του Ιράν, όπου κατοικούν Κούρδοι, αλλά έχουν εξαπλωθεί στην πρωτεύουσα και σε τουλάχιστον 50 πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη χώρα, με την αστυνομία να χρησιμοποιεί βία για να διαλύσει διαδηλωτές. Στα βορειοανατολικά, οι διαδηλωτές φώναζαν «θα πεθάνουμε, θα πεθάνουμε αλλά θα πάρουμε πίσω το Ιράν» κοντά σε ένα αστυνομικό τμήμα που επίσης πυρπολήθηκε.
Η σημερινή κυβέρνηση του Ιράν έχει επεκτείνει τις αρμοδιότητες της θρησκευτικής αστυνομίας, επιτρέποντας και τη σκλήρυνση της στάσης της που πολύ συχνά φέρεται να ξεπερνά τα όρια ακόμη και των αυστηρών εντολών της μετά την εκλογή του σκληροπυρηνικού Ιμπραήμ Ραϊσί στην προεδρία της χώρας τον Αύγουστο του 2021. Όπως επισημαίνουν, πάντως, διεθνείς παρατηρητές στην Τεχεράνη, πέρα από τις ακραίες θεοκρατικές πρακτικές του καθεστώτος, τον κόσμο στους δρόμους έχουν βγάλει και τα οικονομικά προβλήματα στο Ιράν, που οξύνονται μήνα με τον μήνα και κάνουν τους Ιρανούς πιο επικριτικούς απέναντι στην κυβέρνηση.
Ο εκρηκτικός αυτός συνδυασμός φαίνεται να δημιουργεί ένα μεγάλο αντικυβερνητικό έως και αντι-ισλαμιστικό μέτωπο στους δρόμους και στο Διαδίκτυο, αντίστοιχο εκείνου πριν 13 έτη, μετά τον θάνατο της Νέντα Αγκά Σολτάν, γυναίκας σύμβολο της αντίστασης στο θεοκρατικό καθεστώς αφού έπεσε νεκρή από πυρά ελεύθερου σκοπευτή στη διάρκεια διαδήλωσης. Μένει να φανεί πού μπορεί να φτάσει η αναταραχή στο Ιράν, καθώς δεν φαίνεται να πρόκειται για ένα απλό κύμα διαδηλώσεων, αλλά ίσως για μια διαδικασία ενδοσκόπησης του λαού για το τι χώρα θέλει να έχει και πώς να κυβερνάται.