Μετά τις μαραθώνιες διαβουλεύσεις, τις αντεγκλήσεις μεταξύ των χωρών και τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της Τουρκίας που συνέδεσε τη συμβολή της στην αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης με την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την ένταξή της στην ΕΕ, η έκτακτη Σύνοδος κορυφής της ΕΕ για το προσφυγικό κατέληξε να αποφασίσει τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων ως τις 17-18 Μαρτίου οπότε και θα λάβει τις οριστικές αποφάσεις.
Η ελληνική πλευρά, που αρχικά ήρθε αντιμέτωπη με τη σκληρή γραμμή των χωρών που ζητούσαν κλειστό το βαλκανικό διάδρομο, θέση που ενέταξαν ως διατύπωση στο αρχικό προσχέδιο της συμφωνίας, δήλωσε, τελικά, ικανοποιημένη καθώς δεν περιελήφθη η επίμαχη θέση στο κείμενο.
Είχε προηγηθεί σκληρό «μπρα-ντε-φερ» μεταξύ των χωρών που έθεταν επιτακτικά το ζήτημα του κλεισίματος των βόρειων συνόρων της Ευρώπης και της Γερμανίας που υποστήριζε, όπως και η Ελλάδα την ανάγκη να κρατηθούν τα σύνορα ανοιχτά και να μην περιληφθεί η σχετική διατύπωση στο τελικό κείμενος της δήλωσης.
Η διάσταση στον τρόπο αντίληψης και αντιμετώπισης της κρίσης από τις χώρες του Βίζεγκραντ και οι υπερβολικές απαιτήσεις που έβαλε στο τραπέζι η Τουρκία ως ανταλλάγματα για τη συνεργασία δημιούργησαν κλίμα σε αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων.
Ωστόσο, η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι το γεγονός ότι ετέθη ένα πλαίσιο συμφωνίας σε ζητήματα όπως η ανταλλαγή προσφύγων μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας και η παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα, συνιστά ένα θετικό βήμα.
Ο Πρωθυπουργός Αλέξης δήλωσε ότι, τελικά «απομονώθηκαν οι χώρες που ήθελαν να απομονώσουν την Ελλάδα. Δημιουργήθηκαν τείχη απέναντι σ’ αυτούς που χτίζουν τείχη», προσθέτοντας ότι « η Σύνοδος τελείωσε σήμερα αλλά συνεχίζεται αύριο στη Σμύρνη με μια ιστορική συνάντηση και απόφαση για την οριστικοποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής, ώστε η Τουρκία να παίρνει πίσω τους παράνομους μετανάστες».
Εφόσον οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις, θα μειωθούν οι ροές προς την Ελλάδα και θα αποσυμφορηθούν τα ελληνικά νησιά. Η Τουρκία αποδέχεται την επιστροφή στο έδαφός της όλων, όσοι μεταφέρονται στα ελληνικά νησιά, με αντάλλαγμα την αυτόματη αποστολή στην Ευρώπη αντίστοιχου αριθμού προσφύγων που βρίσκονται στην Τουρκία. Και βέβαια, ζητά άλλα 3 δις. ευρώ ως πρόσθετη οικονομική στήριξη, απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας από τον Ιούνιο, ώστε να οι Τούρκοι πολίτες να μετακινούνται ελεύθερα εντός της ζώνης Σέγκεν και άνοιγμα πέντε κεφαλαίων για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η απαίτηση για την απελευθέρωση των κεφαλαίων αυτή ίσως αποτελέσει και το «Αγκάθι», στη συνέχεια των διαπραγματεύσεων, καθώς συνδέονται με τις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Αναφορικά με τους ελληνικούς στόχους, όπως διαμορφώθηκαν στο Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών ο Αλέξης Τσίπρας είπε πως επετεύχθη η συντριπτική πλειοψηφία τους.
Αναφερόμενος στα θετικά αποτελέσματα τη Συνόδου τόνισε: «πετύχαμε να υπάρξει πλήρης αναγνώριση της ανάγκης η Ελλάδα να στηριχτεί, πλήρη οικονομική στήριξη, τεχνική στήριξη, υλικοτεχνική στήριξη, στήριξη προσωπικού ειδικών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Πετύχαμε τη σαφή αναφορά και ουσιαστική ενίσχυση της μετεγκατάστασης προσφύγων από την Ελλάδα προς τις χώρες της ΕΕ. Πετύχαμε και αύριο θα το επικυρώσουμε με την Τουρκία επικαιροποίηση για fast track επανεισδοχή. Τα αποτελέσματα της Συνόδου είναι ένα βήμα μπροστά, εντούτοις, γεγονός είναι πως χρειάζεται να γίνουν πολλά βήματα μπροστά».
Την ικανοποίησή τους εξέφρασαν και οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι με δηλώσεις τους, καθώς η Τουρκία συμφώνησε στην καταπολέμηση των κυκλωμάτων των διακινητών που δρουν στο έδαφός της και στην επιστροφή των προσφύγων που εντοπίζονται από την νατοϊκή δύναμη στα χωρικά της ύδατα.
Ο Πρόεδρος της Κομισιόν Ζαντ Κλοντ Γιουνκέρ δήλωσε: «καταλήξαμε σε μια συμφωνία επί της αρχής ότι η Τουρκία θα δεχθεί την επιστροφή μεταναστών από τα ελληνικά νησιά. Είναι πραγματική αλλαγή παιχνιδιού. Κάνοντας το αυτό θα σπάσουμε δουλειές των διακινητών, καθώς ο μόνος τρόπος για να έρθει κανείς στην Ευρώπη θα είναι ο νόμιμος». Και υπογράμμισε ότι « Η Ελλάδα χρειάζεται τη βοήθειά μας περισσότερο από ποτέ. Είναι σημαντικό να προχωρήσει η μετεγκατάσταση».
Όπως ανέφερε και ο βασικά ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, σε συνέντευξη που παραχώρησε, μετά τη συνάντηση των αρχηγών καρτών, συμφωνήθηκαν έξι βασικά σημεία με την Τουρκία, τα οποία είναι:
1) η επιστροφή όλων των παρατύπων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία με έξοδα της ΕΕ,
2) η επανεγκατάσταση ενός Σύρου από την Τουρκία προς τα κράτη – μέλη της ΕΕ για κάθε σύρο μετανάστη που η Τουρκία θα δέχεται πίσω,
3) η επιτάχυνση της διαδικασίας κατάργησης της βίζας για τους τούρκους πολίτες με οδικό χάρτη που προβλέπει την εκπλήρωση του όρου αυτού το αργότερο μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2016,
4) η επιτάχυνση της καταβολής των πρώτων 3 δις. ευρώ προς την Τουρκία για τα πρώτα projects μέχρι τα τέλη Μαρτίου και η απόφαση για πρόσθετη χρηματοδότηση (χωρίς συγκεκριμένη αναφορά στα επιπλέον 3 δις. ευρώ που είχε ζητήσει η Άγκυρα),
5) η προετοιμασία για την απόφαση να ανοίξουν κι άλλα κεφάλαια της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, με βάση τα Συμπεράσματα του Οκτωβρίου 2015 και
6) η συνεργασία με την Τουρκία για τη βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης εντός Συρίας ώστε ο τοπικός πληθυσμός να ζει σε ασφαλέστερες περιοχές.
Μέρκελ: Πρέπει να βοηθήσουμε την Ελλάδα να προστατεύσει τα εξωτερικά της σύνορα
Πρέπει να βοηθήσουμε την Ελλάδα να προστατεύσει τα εξωτερικά της σύνορα και να προγραμματίσει την επιστροφή των προσφύγων εκείνων που δεν υπόκεινται στην κατηγορία ασύλου, σημείωσε μετά το τέλος του Συνόδου Κορυφής, η Γερμανίδα Καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ η οποία έκανε λόγο για διατήρηση της συνθήκης Σένγκεν.
Η κ. Μέρκελ σημείωσε πως η επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο αναμένεται να συμβάλει στην καταπολέμηση των δικτύων διακινητών, ενώ χαρακτήρισε «πρωτοποριακή» την πρόταση για επιστροφή στην Τουρκία των προσφύγων που έχουν εισέλθει παράνομα στην Ελλάδα και την επανεγκατάσταση ισάριθμων προσφύγων απευθείας από την Τουρκία στα ευρωπαϊκά κράτη. Όπως χαρακτηριστικά επισήμανε κάτι τέτοιο θα έσπαγε το «φαύλο κύκλο» των ριψοκίνδυνων ταξιδιών στο Αιγαίο καθώς θα δημιουργούσε κίνητρα για νόμιμη μετανάστευση.
Καταλήγοντας, τόνισε πως η συμφωνία επανεισδοχής θα εφαρμοστεί μόλις υπάρξει τελική συμφωνία στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 18 Μαρτίου, καθώς ορισμένα κράτη-μέλη ζήτησαν περισσότερο χρόνο για να συμβουλευθούν τα κοινοβούλιά τους.
Ολάντ: Η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί διότι πρέπει να γίνει μετεγκατάσταση προσφύγων
Η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί διότι πρέπει να γίνει μετεγκατάσταση προσφύγων δήλωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι η Αθήνα θα πρέπει να λάβει ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 368 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2020. Η Τουρκία θα λάβει 3 δισ. ευρώ τους επόμενους μήνες, υπογράμμισε επίσης ο κ. Ολάντ. Ο Γάλλος πρόεδρος επισήμανε ότι «πρέπει να μπει ένα τέλος στη διακίνηση των προσφύγων και δεν μπορούν να στοιβάζονται οι πρόσφυγες στην Ελλάδα» και πρόσθεσε ότι «μια λύση ανθρώπινη και ελεγχόμενη θα είναι να σταματήσουν να διέρχονται οι πρόσφυγες από το Αιγαίο. Άρα το κλειδί είναι στην Τουρκία».