Δύο γυναίκες με μπούργκα έξω από το σπίτι τους κοιτούν προς μία φυλακή και η μία λέει στην άλλη: “Κοίτα, έχουν παράθυρα”.
Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι γελοιογραφία της δανέζικης εφημερίδας Jyllands-Posten ή του γαλλικού περιοδικού Charlie Hebdo.
Κι όμως δεν είναι. Η σάτιρα υπήρχε πολύ πριν. Πάντα ενοχλούσε και όσοι «τολμούσαν» γίνονταν στόχοι.
Ανάμεσα στους πρωτοπόρους είναι το Αζερμπαϊτζάν.
Σε μία εποχή κατά την οποία το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών ήταν αναλφάβητο και τα δικαιώματα των γυναικών περιορισμένα εώς ανύπαρκτα (παρότι στο Αζερμπαϊτζάν απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1919, σχεδόν ταυτόχρονα με το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ), το Molla Nasreddin, προκαλεί τριγμούς .
Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε το 1906. Στηλίτευε και σχολίαζε από τους κληρικούς και την πολιτική ελίτ μέχρι τον Τσάρο της Ρωσίας και το Σάχη της Περσίας.
Δε σταματούσε εκεί. Η προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών ήταν σχεδόν σε όλα τα τεύχη του οχτασέλιδου περιοδικού.
Αρχισυντάκτης ήταν ο Μίρζα Τζαλίλ, διάσημος Αζέρος συγγραφέας.
Με σκίτσα και απλά κείμενα είχε καταφέρει να διεισδύσει στην κοινωνία προκαλώντας την οργή των αρχών και των κληρικών.
Οι απειλές δεν έκαμψαν τον Τζαλίλ. Το 1930 όμως ο κλοιός έγινε ασφυκτικός. Προτίμησε να ρίξει αυλαία από το να υποταχθεί.
Όταν όμως προσπαθείς να φιμώσεις κάποιον, περισσότερο τον βοηθάς παρά τον τιμωρείς. Μοlla Nasreddin, Jyllands-Posten, Charlie-Hebdo και πολλά άλλα. Το μήνυμα εστάλη: Ελευθερία έκφρασης και κατ’επέκταση ελευθερία επιλογής.
Διαβάστε περισσότερα:
http://www.theguardian.com/books/2011/jun/24/slavs-tatars-molla-nasreddin-review
http://www.bbc.com/news/world-europe-31640643
http://www.newyorker.com/books/page-turner/the-magazine-that-almost-changed-the-world
