Το κρίσιμο δεν είναι τι θα γίνει, αλλά τι σημαίνουν, για το παρόν και για το κοντινό μέλλον, αυτά που ήδη γίνονται. Αρχίζουν να υλοποιούνται κρίσιμες δομικές προσαρμογές στην οικονομία.
του Κώστα Μποτόπουλου
Τα γεγονότα, στην αρχή του 2021, τρέχουν ιλιγγιωδώς σε όλα τα μεγάλα μέτωπα: ΗΠΑ, εμβολιασμοί, ελληνοτουρκικά, οικονομία. Το κρίσιμο δεν είναι τι θα γίνει -αυτό ποτέ δεν το ξέρουμε και συνήθως είναι λιγότερο καλό από ό,τι ελπίζαμε- αλλά τι σημαίνουν, για το παρόν και για το κοντινό μέλλον, αυτά που ήδη γίνονται. Και γίνονται πολλά.
Βάσεις ανάκαμψης στην Ελλάδα
Παρότι οι εκταμιεύσεις πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης θα αρχίσουν στο δεύτερο εξάμηνο της χρονιάς – συμπωματικά, αλλά όχι και τόσο, την περίοδο που υπολογίζεται ότι θα μπαίνουμε σε σχεδόν κανονικούς ρυθμούς από πλευράς ανοίγματος της οικονομίας-, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι όχι μόνο υπάρχει σχέδιο για το είδος των επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν, αλλά και ότι οι κινήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει.
Αυτό είναι κρίσιμο, γιατί οι μήνες ως τις αρχές του καλοκαιριού δεν επιτρέπεται να χαθούν περιμένοντας -έστω όχι τους βαρβάρους, αλλά τους πόρους- και η διπλή επιχείρηση αξιοποίησης -ολοκλήρωση προτάσεων προς την Επιτροπή, προετοιμασία υποδοχής στο εσωτερικό της χώρας- οφείλει να έχει δώσει απτό αποτέλεσμα ως τότε.
Στην κατεύθυνση αυτή ασφαλώς βοηθούν και επενδύσεις τύπου Amazon, εκτός Ταμείου Ανάκαμψης αλλά αναγγελθείσες στην προηγούμενη φάση και υλοποιούμενες τώρα με το άνοιγμα γραφείου της εταιρίας στην Αθήνα, έναν ολόκληρο χρόνο μετά την υπογραφή σχετικής συμφωνίας.
Η σημασία αυτής της ουσιαστικής αλλά και με έντονο συμβολικό χαρακτήρα κίνησης είναι πολλαπλή, όχι μόνο γιατί «εγκαινιάζει» μια χρονιά ταγμένη στις επενδύσεις -και στις μεταρρυθμίσεις- αλλά και γιατί, όπως τονίστηκε από την κυβέρνηση, «θα έρθουν και πολλά άλλα πράγματα από την πολυεθνική», που μπορεί να λειτουργήσουν ελκτικά και για άλλες αντίστοιχες επενδύσεις. Αυτή η δυναμική δεν πρέπει επ’ ουδενί να ανακοπεί από επιδείνωση της εσωτερικής (τεχνητές οξύνσεις, συζητήσεις περί εκλογών) ή της εξωτερικής (ελληνοτουρκικά, αναταράξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση) κατάστασης.
Κρίσιμες είναι και δομικές προσαρμογές
Μαζί με τις επενδύσεις, κρίσιμες είναι και δομικές προσαρμογές στο χώρο της οικονομίας, που εξαγγέλθηκαν μαζί με τον προϋπολογισμό και αρχίζουν να υλοποιούνται:
- Ανοίγματα τομέων οικονομίας χωρίς να κλείνουν πλέον. Προετοιμασία μιας τουριστικής περιόδου που αναμένεται σχεδόν «κανονική» -εντός της «νέας κανονικότητας», βέβαια, που μένει ακόμα να φανεί πώς θα είναι.
- «Μέτρα στήριξης» που θα αποκτήσουν πιο μόνιμο χαρακτήρα -γιατί τα προβλήματα για πολλούς τομείς και κλάδους της οικονομίας δεν θα ξεπεραστούν αυτομάτως με το άνοιγμα.
- Ξεκαθάρισμα, εντός του πεδίου της φορολόγησης, του ποια μέτρα, ιδίως ελαφρύνσεις, ήταν «πυροσβεστικά» και ποια θα διατηρηθούν.
- Ολοκλήρωση αντιμετώπισης του αναζωπυρωθέντος μετώπου των κόκκινων δανείων, με προσθήκη, όπως ζητά ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ενός είδους bad bank δίπλα στο σχέδιο «Ηρακλής», που είναι πλέον προφανές ότι δεν επαρκεί.
- Προσαρμογές -διοικητικές, νομοθετικές, παιδαγωγικές- στο εργασιακό πεδίο, με μέτρα για ένταξη στην εργασία αλλά και για υποδοχή νέων μορφών της, ιδίως της τηλεργασίας, που κι αυτές φαίνεται ότι ήρθαν για να μείνουν, αλλά δεν μπορούν να μείνουν όπως είναι.
Για όλα αυτά έχει πέσει ο σπόρος και το πολιτικό στοίχημα είναι να μη σταματήσει ή χαλαρώσει η προσπάθεια.
Θεμέλια αλλαγής στην Ευρώπη
Στο ευρύτερο πλαίσιο δράσης της χώρας μας, την Ευρωπαϊκή Ένωση, επίσης οι τεκτονικές πλάκες κινούνται στο μεταίχμιο της πανδημίας. Σε δυο διακριτά αλλά αλληλοσυμπληρούμενα επίπεδα: δομικών αλλαγών και διαφορετικής φιλοσοφίας εναρμονίσεων.
Οι ανάγκες αλλά και οι συνειδητοποιήσεις που έφερε η δεύτερη μέσα σε μια δεκαετία οικονομική κρίση σε ολόκληρη την Ευρώπη, άνοιξαν για τα καλά τη συζήτηση για μια νέα σχέση μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, μια διαφορετική λειτουργία του άξονα κεντρικές τράπεζες – εθνικές αρχές.
Αναμόρφωση του Συμφώνου Σταθερότητας, με ουσιαστική προθήκη, επιτέλους, στοιχείων ανάπτυξης΄ μετακίνηση του ρόλου -όχι των αρμοδιοτήτων- της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με συμμετοχή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, άρα του χρηματοδοτικού μοντέλου, και διαφοροποίηση στη σχέση πληθωρισμού-ανάπτυξης΄ αλλαγές στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου ενόψει και του διαφοροποιημένου, σε μεγέθη και λειτουργίες, προϋπολογισμού της Ένωσης -όλα αυτά βρίσκονται σε φάση μετάβασης από τη θεωρία στην πράξη.
Στόχος οι περισσότερες και πιο αποτελεσματικές κοινές δράσεις
Στην ίδια φάση, με πιο επείγοντα αλλά και πιο έμμεσο τρόπο, βρίσκονται και οι διεργασίες για βαθύτερη και ουσιαστικότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών, με στόχο περισσότερες και πιο αποτελεσματικές κοινές δράσεις.
Οι εμβολιασμοί χρησιμεύουν ως μια πρώτη δοκιμασία, κάτι που φανερώνει η συζήτηση περί κοινού πιστοποιητικού ή κάποιου άλλου κριτηρίου για συντονισμένες κινήσεις και όχι μονομερείς ενέργειες στο μέτωπο αντιμετώπισης της πανδημίας και συγχρόνως ανοίγματος της οικονομίας.
Το εγγενώς «πανευρωπαϊκό» σχέδιο ανάκαμψης, με τα κριτήρια και τις προτεραιότητες που έχουν ήδη δοθεί από την Επιτροπή («πράσινη» ανάπτυξη, ψηφιοποίηση, κοινωνική συνοχή), θα αποτελέσει το κύριο μενού μετά την πρόβα τζενεράλε των τελών της προηγούμενης χρονιάς και των αρχών της παρούσας.
Η -αναγκαστικά σε νέα βάση- σχέση με δύο «συμμάχους-ανταγωνιστές», τη Βρετανία της μετά-Μπρέξιτ και των ΗΠΑ της μετά-Τραμπ εποχής, θα έχει ασφαλώς επιρροή και στη γεωπολιτική και στην οικονομική κατάσταση ολόκληρης της Ένωσης αλλά και επιμέρους κρατών-μελών, στην πρώτη γραμμή των οποίων βρίσκεται η χώρα μας, λόγω ανοιχτών μετώπων με την Τουρκία και της ανάγκης επενδύσεων εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το μέτωπο μετανάστευσης-φύλαξης συνόρων, δηλαδή κοινής μεταναστευτικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, γίνεται βασική προτεραιότητα, με πολλή προσπάθεια ακόμα μπροστά και σε σχέση με το Σύμφωνο που θα αντικαταστήσει το «Δουβλίνο» και σε σχέση με τη λειτουργία της Frontex, που έχει ήδη αναβαθμισθεί σε προσωπικό και πόρους αλλά παρουσιάζει πολλές αρρυθμίες (ο OLAF, ο οργανισμός καταπολέμησης της διαφθοράς εντός της Ένωσης, διερευνά αρκετά περιστατικά).
Η στάση, ή και το σπάσιμο, των τεχνολογικών μονοπωλίων (τελευταίο παράδειγμα η αποκάλυψη για μυστική, και παράνομη, συμφωνία μεταξύ Google και Facebook για έλεγχο της παγκόσμιας διαφημιστικής αγοράς) αποκτά επίσης, εκ των πραγμάτων, αυξημένη σημασία, που συνδέεται τόσο με τις προτεραιότητες της ανάκαμψης όσο και με τη (νέα) σχέση με τις ΗΠΑ.
Υπό μία αλλά τεράστια προϋπόθεση -ότι η μάχη με την πανδημία βρίσκεται προς το νικηφόρο τέλος της- όλες αυτές οι προκλήσεις-βουνά είναι βουνά που και η Ελλάδα και η Ευρώπη μπορούν, αν επιμείνουν, να σκαρφαλώσουν.
Πηγή: Economico.gr