Κάθε χρόνο στις αρχές Μαΐου, η Ευρώπη γιορτάζει την επέτειο ιδρύσεως της. Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ένα από τα σημαντικότερα της ευρωπαϊκής, αν όχι της παγκόσμιας ιστορίας, ξεκίνησε με την ίδρυση της Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα στις 9 Μαΐου του 1950.
Με νωπές ακόμα τις μνήμες από το Β`Π.Π. οραματιστές ηγέτες όπως ο Γερμανός Καγκελάριος Κόνρανρτ Αντενάουερ, ο Γάλλος τεχνοκράτης Ζάν Μονέ, ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, καθώς και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ουίστον Τσόρτσιλ, κατάλαβαν την ανάγκη δημιουργίας μιας ειρηνικής, ενωμένης και ευημερούσας Ευρώπης.
Αλλά και οι Η.Π.Α. επιθυμούσαν τη δημιουργία μιας ενωμένης Ευρώπης, καθώς εξυπηρετούσε τα συμφέροντα τους, ως ένα ανάχωμα στην επέκταση του κομμουνισμού.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν το όλο εγχείρημα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, οδηγώντας την Ευρώπη στην πιο μακρά περίοδο ειρήνης και ανάπτυξης, που γνώρισε ποτέ στην ιστορία της.
Αξίζει να θυμηθούμε μερικούς από τους «σταθμούς» αυτής της πορείας προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, που είναι η κατάργηση των δασμών στα προϊόντα και στις υπηρεσίες καθώς και ο κοινός προγραμματισμός της παραγωγής τροφίμων τη δεκαετία του 60`. Η εφαρμογή της Συνθήκης Σέγκεν για την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και αγαθών το 1985. Η πτώση του τοίχους του Βερολίνου το Νοέμβριο του 1989. Η δημιουργία της Ενιαίας Αγοράς το 1993. Οι Συνθήκες του Μάαστριχτ το 1993, του Άμστερνταμ το 1999 και της Λισαβόνας το 2009 με τις οποίες η Ε.Ε. εκσυγχρόνισε τους θεσμούς της και απόκτησε πιο αποτελεσματικές μεθόδους εργασίας. Η δημιουργία της ζώνης του ευρώ το 2001, καθώς και η μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της, το 2004, με την προσχώρηση δέκα νέων κρατών μελών, έβαλε οριστικά τέλος, στην πολιτική διχοτόμηση μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ευρώπης.
Αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο υπήρξε σημαντική πρόοδος. Η εξέγερση του Παρισιού το Μάιο του 1968, έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία, ενός σύγχρονου μοντέλου κοινωνικού κράτους, με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.
Κι` ενώ όλα έδειχναν πως η Ευρώπη μπορούσε να κερδίσει το στοίχημα για ένωση, ειρήνη και ευημερία με την αλλαγή του αιώνα, εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια παρακμής.
Η ανάδειξη νέων οικονομικών και πολιτικών παικτών στη διεθνή σκακιέρα, όπως η Κίνα, η Ρωσία κ.α., η μετατόπιση του Αμερικανικού ενδιαφέροντος προς την Ασία, καθώς και μια σειρά σοβαρών πολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας και της Μέσης Ανατολής, βρήκαν την Ευρώπη απροετοίμαστη και ανίκανη να ανταποκριθεί στις προκλήσεις, ενός παγκοσμιοποιημένου και άκρως ανταγωνιστικού διεθνούς περιβάλλοντος. Με την πολιτική που ακολούθησε, αύξησε τους εχθρούς της, έχασε αγορές για τα ευρωπαϊκά προϊόντα, μπήκε στο στόχαστρο των τρομοκρατών του ISIS, και το σπουδαιότερο, βοήθησε στη δημιουργία του προσφυγικού προβλήματος, οι συνέπειες του οποίου, δεν έχουν φανεί ακόμη σε όλο τους το εύρος.
Η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2010 και οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται μέχρι σήμερα, οδήγησαν στην αύξηση της ανεργίας, στην συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, στη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και στην φτωχοποίηση ενός μεγάλου αριθμού πολιτών. Τα νέα δεδομένα που έχουν ανατρέψει σε μεγάλο βαθμό τις ευρωπαϊκές ισορροπίες, έχουν δημιουργήσει μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων. Με τη Γερμανία και τους συμμάχους της σε ρόλο «αυτόκλητου σωτήρα», η σημερινή Ευρώπη γίνεται όλο και λιγότερο ελκυστική για τους πολίτες της. Ενδεικτικές του κλίματος διάλυσης που επικρατεί στους κόλπους της είναι η αύξηση της πολιτικής δύναμης των ευρωσκεπτικιστών, καθώς και το γεγονός ότι χώρες όπως η Βρετανία εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο εξόδου τους από αυτή.
Σημαντικές ευθύνες για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει σήμερα η Ευρώπη φέρουν οι ηγέτες της. Αποτυχημένοι τεχνοκράτες, τυχοδιώκτες της πολιτικής, υπηρέτες έξωευρωπαϊκών συμφερόντων στο σύνολο τους, θυσίασαν το όραμα που κληρονόμησαν από τους προκατόχους τους, για μια ενωμένη Ευρώπη, στο βωμό του διεθνούς κεφαλαίου, των πολυεθνικών και του εφήμερου πολιτικού κέρδους.
66 χρόνια μετά την πρώτη απόπειρα δημιουργίας της Ενωμένης Ευρώπης, όλα δείχνουν ότι είναι ένας θεσμός σε βαθιά κρίση. Αν δεχτούμε πως η Ε.Ε. δημιουργήθηκε για να ανακόψει την επέκταση του κομμουνισμού, τότε πραγματικά δεν έχει κανένα λόγω ύπαρξης σήμερα, αν όμως δημιουργήθηκε, για να υπηρετήσει έναν ανώτερο και διαχρονικό σκοπό, αυτό της ευρωπαϊκής ειρήνης τότε με την πολιτική που ακολουθεί βρίσκεται σε λάθος δρόμο.
