Το λεύκωμα «Κεραμεικός» αποθησαυρίζει όσα κρύβονται στο «κάλλιστον προάστιον», όπως το αποκάλεσε ο Θουκυδίδης
της Μαίρης Αδαμοπούλου
Αθήνα 1863. Οι άμαξες πηγαινοέρχονται βιαστικά στους λοφίσκους που βρίσκονται βορειοδυτικά της Ακρόπολης και κάνουν αμμοληψίες. Περνούν ανάμεσα από σπίτια και μικρές βιοτεχνίες, ένα εργοστάσιο σαπωνοποιίας και πολλά καμίνια. Λίγο πιο πέρα διακρίνονται τα πρώτα κτίρια από το εργοστάσιο φωταερίου, το Γκάζι. Και ουδείς φαντάζεται ότι η ζωή κυλά σε επιχώσεις ύψους έως και εννέα μέτρων. Μέχρι τη στιγμή που η ρόδα μιας άμαξας σκοντάφτει πάνω σε μια μαρμάρινη, ψηλή, ανθεμωτή στήλη με το όνομά του μετοίκου Αγάθωνος.
Η αντίστροφη μέτρηση αρχίζει. Ενας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους σιγά σιγά αποκαλύπτεται. Το ενδιαφέρον για τη νέα ανακάλυψη είναι διεθνές. Και απόδειξη του αντικτύπου του είναι ότι επιλέγεται ως ο καταλληλότερος χώρος υποδοχής του 18χρονου βασιλέως Γεωργίου Α’, που αποβιβάστηκε στον Πειραιά στις 30 Οκτωβρίου 1863.
Eκτοτε η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως τη γη του Κεραμεικού – εκεί όπου από τον 10ο αι. π.Χ. αναπτύχθηκε ένας από τους σπουδαιότερους δήμους της αρχαίας Αθήνας, ο Δήμος των Κεραμέων. Ο μοναδικός που ανήκε σε μια επαγγελματική τάξη, σε μια έκταση που περιελάμβανε τα εδάφη εκατέρωθεν του Ηριδανού και τα κράσπεδα της οδού προς την Ελευσίνα, τα βόρεια και τα βορειοδυτικά του λόφου της Ακρόπολης. Αν και άλλη εκδοχή θέλει να οφείλει το όνομά του στον ήρωα Κέραμο – γιο του Διονύσου και της Αριάδνης.
Και μπορεί καμία άλλη αρχαία γειτονιά της αρχαίας Αθήνας να μην μπορεί να καυχιέται ότι στα σπλάγχνα της έκρυβε το καλύτερα διατηρημένο τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου από όσα επισκέψιμα τμήματα διατηρούνται στη σύγχρονη πόλη. Οτι εκεί – στο Δημόσιο Σήμα – ο Περικλής εκφώνησε τον «Επιτάφιό» του και ότι είναι το μοναδικό μέρος για το οποίο ο Θουκυδίδης μιλά για τη φυσική ομορφιά ενός τόπου (κάλλιστον προάστιον). Οτι κρατούσε κρυμμένες για αιώνες τις αποδείξεις του εξοστρακισμού του πρωτεργάτη της νίκης στη Σαλαμίνα, του Θεμιστοκλή. Οτι εκεί βρισκόταν η μνημειωδέστερη είσοδος της πόλης, το Δίπυλο, που ήταν η μεγαλύτερη πύλη του αρχαίου κόσμου με εμβαδό 1.800 τ.μ. και δίπλα της η Ιερά Πύλη. Κι ότι από το χώμα της διαμορφώθηκε ο μοναδικός αττικός γεωμετρικός ρυθμός.
Ολα τούτα και πολλά ακόμη «μυστικά» του αρχαιολογικού χώρου των 38,5 στρεμμάτων έρχεται να αποκαλύψει ο πολυτελής τόμος «Κεραμεικός», το νέο απόκτημα του «Κύκλου των Μουσείων», της σειράς εκδόσεων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ι. Λάτση, που φέτος υπογράφουν οι αρχαιολόγοι Ελένη Μπάνου και Λεωνίδας Μπουρνιάς υπό την εκδοτική φροντίδα της Ειρήνης Λούβρου του Ολκού και το φωτογραφικό υλικό του Σωκράτη Μαυρομμάτη (κυκλοφορεί και στα αγγλικά).
Μυστήριο παραμένει για ποιον λόγο αυτός ο τόσο σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος δεν έχει μεγάλη επισκεψιμότητα. Και η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι τον γνωρίζουν μόνο ως το μεγαλύτερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας. Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι εκεί βρέθηκε η αρχαιότερη ίσως επιγραφή σε ελληνικό αλφάβητο, χαραγμένη πάνω σε μια οινοχόη (8ος αι. π.Χ.) που γράφει «όποιος από όλους τους χορευτές πιο ανάλαφρα τώρα χορεύει θα με πάρει ως έπαθλο»; Οτι εκεί βρισκόταν εκτός από τα τείχη που χτίστηκαν σε έναν χρόνο μετά τη μάχη των Πλαταιών, ύστερα από ασφυκτική πίεση του Θεμιστοκλή (με αποτέλεσμα να χρειαστεί έτοιμο οικοδομικό υλικό και να χρησιμοποιηθούν παλαιότερα επιτύμβια μνημεία για την ανέγερση των τειχών, που έτσι σώθηκαν ώς τις ημέρες μας), και το ιερό τριτοπατρείο – όπου οι πιστοί έκαναν επικλήσεις στους προγόνους για να γεννηθεί το παιδί τους αγόρι; Οτι παρά το γεγονός ότι ο χώρος έχει συνδέσει το όνομά του με την κεραμική τέχνη, οι ανασκαφές δεν έχουν φέρει στο φως έως τώρα κατάλοιπα εργαστηρίων πριν από την κλασική εποχή; Οτι Κεραμεικός δεν ονομαζόταν η περιοχή, αλλά ο δρόμος που ξεκινούσε από την Αγορά και έφτανε ώς την Ακαδημία Πλάτωνος; Οτι ο Ηριδανός τρέχει ακόμη εκεί κρατώντας ζωντανά 180 είδη φυτών και δέκα πτηνών διαμορφώνοντας έναν υγροβιότοπο μέσα στην καρδιά της πόλης; Και ότι από εκεί ξεκινούσαν δυο μεγάλες οδικές αρτηρίες: ο Δρόμος που διά του Διπύλου οδηγούσε στην περιοχή που ίδρυσε ο Πλάτων την Ακαδημία του και η Ιερά Οδός με κατεύθυνση την Ελευσίνα, ενώ αποτελούσε και αφετηρία για την πομπή των Μεγάλων Παναθηναίων;
Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ
http://www.tanea.gr/news/culture/article/5188002/to-arxaio-nekrotafeio-kai-ta-mystika-toy/
