Το παρασκήνιο της ιστορικής συμφωνίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ιταλία και η συμβολή Μητσοτάκη

Στα σκαριά εδώ και μήνες βρισκόταν η ιστορική συμφωνία που υπεγράφη σήμερα μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ.

Τη συμφωνία υπέγραψαν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας με τον Ιταλό ομόλογό του Λουίτζι Ντι Μάιο (Luigi Di Maio), ο οποίος βρίσκεται σήμερα, για τον σκοπό αυτόν στην Αθήνα.

Οι διαδικασίες επιταχύνθηκαν έπειτα και την συνεχή τουρκική προκλητικότητα των τελευταίων ημερών με τις γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο, και κλείδωσε πριν από 15 ημέρες με προσωπική επαφή του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ιταλού πρωθυπουργού Τζουζέπε Κόντε.

Στις 20 Μαΐου οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία. Καθοριστικό ήταν το τηλεφώνημα Μητσοτάκη στον Ιταλό ομόλογό του εκείνη την ημέρα. Επισήμως, η συνομιλία Μητσοτάκη-Κόντε, αφορούσε την εξέλιξη της πανδημίας του κορωνοϊού και το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ. Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα του Μαξίμου στις 20/5/2020, «ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε σήμερα το απόγευμα τηλεφωνική συνομιλία με τον Πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε. Οι δύο Πρωθυπουργοί συζήτησαν για την εξέλιξη της πανδημίας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι στην Ιταλία η εξάπλωση του ιού βρίσκεται σε καθοδική τροχιά. Οι κύριοι Μητσοτάκης και Κόντε εξέφρασαν την προσδοκία για σύντομη αποκατάσταση των συνδέσεων Ελλάδας-Ιταλίας, λαμβάνοντας υπόψιν πάντα τα επιδημιολογικά δεδομένα. Επίσης συμφώνησαν ότι η πρόταση Μέρκελ- Μακρόν για το Ταμείο Ανάκαμψης, κινείται στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας που είχαν αναλάβει και οι ίδιοι με συνυπογραφή στο κείμενο για την αναζήτηση κοινής ευρωπαϊκής λύσης και αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την ΕΕ. Επεσήμαναν δε ότι η πρόταση αυτή πρέπει να αποτελεί την αφετηρία και για την πρόταση που θα καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

I Ministri @NikosDendias & @luigidimaio firmano l’Accordo sulla Delimitazione delle Zone Marittime tra #Grecia?? & #Italia??@ItalyMFA https://t.co/2TJmp1NGGR

— Υπουργείο Εξωτερικών (@GreeceMFA) June 9, 2020

Μητσοτάκης: Μία καλή ημέρα για την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ευρώπη και ολόκληρη τη Μεσόγειο

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε δήλωσή του, χαρακτήρισε την σημερινή ημέρα υπογραφής της ιστορικής Συμφωνίας με την Ιταλία για την οριοθέτηση Θαλασσίων Ζωνών ανάμεσα στις δύο χώρες, ως «μία καλή ημέρα για την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ευρώπη και ολόκληρη τη Μεσόγειο», τονίζοντας ότι οι δυο χώρες απέδειξαν πως μπορούν να μετατρέψουν τη θάλασσα που τους περιβάλλει σε ήρεμα νερά προόδου, ενώ εξέφρασε την ελπίδα, «ανάλογες συμφωνίες να υπάρξουν και μεταξύ άλλων χωρών της περιοχής».

Αθήνα και Ρώμη καθόρισαν τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες στα νερά που ενώνουν τις 2 χώρες, αίροντας με γόνιμο τρόπο μία εκκρεμότητα 40 ετών. Ελλάδα και Ιταλία απέδειξαν πώς δύο γείτονες μπορούν να μετατρέπουν τη θάλασσα που τις περιβάλλει σε ήρεμα νερά προόδου και ανάπτυξης. pic.twitter.com/BxxUcrNqH8

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) June 9, 2020

Διπλωματικό “θρίλερ”

Η συμφωνία, όμως δεν ήταν εύκολη υπόθεση καθώς εξελίχθηκε ένα διπλωματικό θρίλερ μεταξύ Αθήνας και Ρώμης το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, όπως αναφέρει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος στο NewPost. Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας για την ΑOZ πέρασαν από πολλά κύματα μεταξύ της Ελλάδας και της Ιταλίας, ενώ λίγο έλειψε όλα να τιναχθούν στο αέρα, πριν οριστικοποιηθούν στις 11.00 το βράδυ της Δευτέρας 8 Ιουνίου.  Συγκεκριμένα την Παρασκευή υπήρξε διακοπή των συνομιλιών, όπως αναφέρει το δημοσίευμα, αλλά ακολούθησε νέο μπαράζ επικοινωνιών από τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια για να επανέλθουν σε ισορροπία και να δημιουργηθούν προσδοκίες. Το Σάββατο και ενώ υπήρχαν όλες οι ενδείξεις ότι οι συνομιλίες βρίσκονται σε καλό δρόμο ένας θάνατος προκάλεσε ανησυχία για την εξέλιξη τους. Η Γενική Γραμματέας του ιταλικού ΥΠΕΞ αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τις συνομιλίες εξαιτίας του θανάτου του πατέρα της. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι κρίσιμες συνομιλίες για τα τεχνικά θέματα διεξάγονταν με την ΓΓ του Ιταλικού ΥΠΕΞ κ. Ελιζαμπέτα Μπελόνι. Γνώστες των διαπραγματεύσεων θεωρούν ότι η κυρία Μπελόνι είναι ίσως το πρόσωπο με τη μεγαλύτερη επιρροή στο ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών αλλά και έπαιξε θετικό ρόλο για τα αμοιβαία οφέλη από την οριστικοποίηση της συμφωνίας για ΑΟΖ και για τους Ιταλούς ψαράδες. “Παρά το θλιβερό γεγονός η διαπραγμάτευση συνεχίστηκε υπό τον κ. Δένδια, ο οποίος εκτός από τη διπλωματική γλώσσα χρησιμοποίησε και τη γλώσσα των…ψαράδων ώστε να πείσει την Ιταλική κυβέρνηση και για το τελευταίο αγκάθι πριν τη συμφωνία.” όπως αναφέρει το δημοσίευμα, το οποίο συνεχίζει ως εξής:

Με το ζήτημα της αλιείας να είναι το επίμαχο αλλά και την ελληνική πλευρά να τα καταφέρνει ώστε να φτάσουμε στην υπογραφή της συμφωνίας. Η «χρυσή τομή» βρέθηκε στη συμφωνία να διατηρηθεί η υπάρχουσα αλιευτική δραστηριότητα των Ιταλών αλιέων στην περιοχή μεταξύ 6-12 ν.μ., η οποία σήμερα αποτελεί διεθνή ύδατα. Ουσιαστικά, χωρίς τη συμφωνία θα συνέχιζαν να ψαρεύουν χωρίς περιορισμούς στην συγκεκριμένη περιοχή. Τα υπάρχοντα δικαιώματα των Ιταλών αλιέων περιγράφονται με σαφήνεια αλλά πλέον περιοριστικά, τόσο ως προς τον αριθμό των σκαφών όσο και ως προς τα είδη που δύνανται να αλιεύσουν(δεν θα ψαρεύουν γαύρο-σαρδέλα)και εξαιρούνται τα είδη που αλιεύουν οι Έλληνες αλιείς.

Η βασική από τις πάρα πολλές λεπτομέρειες που δεν επέτρεπε τη μετατροπή της ελληνοϊταλικής συμφωνίας του 1977 για οριοθέτηση της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας σε συμφωνία για προσδιορισμό της ΑΟΖ των δύο χωρών στο Ιόνιο πέλαγος ήταν οι μεγάλες κόκκινες γαρίδες και το οστρακόδερμα. Βάσει της συμφωνίας οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών η Ιταλία αποδέχεται και αναγνωρίζει την ελληνική κυριαρχία στο ελληνικό τμήμα της ΑΟΖ όπου και επιβάλλονται συγκεκριμένοι όροι για την κίνηση και δραστηριοποίηση των ιταλικών αλιευτικών.

Επόμενος στόχος η ΑΟΖ με Αίγυπτο

Την ιστορική σημασία της συμφωνίας με την Ιταλία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ειδικά τη στιγμή που η Τουρκία απειλεί με γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας σε εφαρμογή του παράνομου μνημονίου με τη Λιβύη, υπογράμμισε στο briefing ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, ορίζοντας ως επόμενο στόχο τη σύναψη αντίστοιχης συμφωνίας για την ΑΟΖ και με την Αίγυπτο.

Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο το επόμενο διάστημα να επισκεφθεί ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης το Κάιρο για να προωθήσει τις σχετικές συζητήσεις, δεν το απέκλεισε, αλλά απάντησε ότι αυτές οι συζητήσεις διαρκούν πολλά χρόνια όπως έγινε και με την Ιταλία και πρόσθεσε ότι σιγά σιγά θα πρέπει να κυρωθεί καταρχήν αυτή η συμφωνία και τα επόμενα βήματα θα ακολουθήσουν.

Σημείωσε ότι η κυβέρνηση θα προβεί σε ανακοινώσεις μόνο όταν έχει να ανακοινώσει κάτι τελικό.

Εστίασε όμως κυρίως στην καθοριστική σημασία της συμφωνίας με Ιταλία και για την Ανατολική Μεσόγειο, σε μία περίοδο μετά τις παράνομες ενέργειες Τουρκίας και Λιβύης και επανέλαβε: «Θα προχωρήσουμε σιγά σιγά και στα επόμενα βήματα».

Κληθείς τέλος να σχολιάσει τις τελευταίες δηλώσεις Ερντογάν, ο κ.Πέτσας τόνισε ότι η Ελλάδα έχει το διεθνές δίκαιο με το μέρος της και έχει συμμάχους, καθώς και ότι επιθυμεί σχέσεις καλής γειτονίας αλλά θα υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η συμφωνία που υπεγράφη περιλαμβάνει τα εξής:

• Η Συμφωνία έχει ασφαλώς συναφθεί στη βάση της UNCLOS (οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών βάσει διμερών συμφωνιών).
• Η Συμφωνία αυτή επιβεβαιώνει το δικαίωμα των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες, καθώς και τη μέση γραμμή της συμφωνίας του 1977 για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας-Ιταλίας ως οριογραμμή της ΑΟΖ Ελλάδας- Ιταλίας. Με τη σημερινή Συμφωνία, η μέση αυτή γραμμή θα ισχύει και για τα υπερκείμενα της υφαλοκρηπίδας ύδατα.
• Σήμερα υπογράφηκε επίσης η Κοινή Δήλωση Ελλάδας-Ιταλίας για τους Πόρους της Μεσογείου. Με τη δήλωση αυτή, τα δυο κράτη εκφράζουν την προσήλωσή τους στην ισόρροπη και βιώσιμη διαχείριση των πόρων αυτών και συμφωνούν να διεξαγάγουν διαβουλεύσεις για την εκτίμηση τυχόν επιπτώσεων διαφόρων παραγόντων στις υφιστάμενες πρακτικές των αλιέων των δύο κρατών. (Βιώσιμη διαχείριση)
• Υπογράφηκε, τέλος, Κοινή Γνωστοποίηση προς την Ε. Επιτροπή, με την οποία τα δύο κράτη ζητούν την μελλοντική τροποποίηση του κανονισμού περί κοινής αλιευτικής πολιτικής ώστε, όταν η Ελλάδα αποφασίσει να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της έως τα 12 ν.μ., να διατηρηθεί η υπάρχουσα αλιευτική δραστηριότητα των Ιταλών αλιέων στην περιοχή μεταξύ 6-12 ν.μ., η οποία σήμερα αποτελεί διεθνή ύδατα. Επισημαίνεται ιδιαίτερα η αυτονόητη σημασία της αναφοράς στην Κοινή Γνωστοποίηση του δικαιώματος επέκτασης παντού της αιγιαλίτιδας ζώνης μας.
• Τα υπάρχοντα δικαιώματα των Ιταλών αλιέων περιγράφονται με σαφήνεια αλλά πλέον περιοριστικά, τόσο ως προς τον αριθμό των σκαφών όσο και ως προς τα είδη που δύνανται να αλιεύσουν και εξαιρούνται τα είδη που αλιεύουν οι Έλληνες αλιείς.