Η σημασία της μόδας

Στις 16 Δεκεμβρίου του 1946, στο σαλόνι ενός σπιτιού στον αριθμό 30 της λεωφόρου Montaigne στο Παρίσι, ιδρύθηκε ο οίκος Dior. Αν θέλει κάποιος να εντοπίσει την απαρχή της εντατικοποίησης της έννοιας «μόδα», πρέπει να γυρίσει τον χρόνο πίσω, στην εποχή του λανσαρίσματος του «New Look» (1947) από τον ίδιο τον Ντιόρ, στην εποχή της μαζικότητας της παραγωγής και της ευρείας απήχησης του prêt-à-porter σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.Σε εκείνη τη μεταπολεμική περίοδο η μόδα αποτέλεσε μια ισχυρή παράμετρο της ανάπτυξης και αντικατόπτρισε με την πολυμέρεια, την ονειρική της φιλοδοξία, τον ατομικισμό και τους κώδικες του ταξικού status το ίδιο το πρόσωπο του καπιταλισμού. Αναζητώντας μερικούς από τους υπόλοιπους πρωτεργάτες της έννοιας «μόδα», εντοπίζουμε την Νταϊάνα Βρίλαντ, η οποία εργάστηκε στη «Vogue» και στο ινστιτούτο κοστουμιών του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη, τον Ρίτσαρντ Αβεντον, έναν από τους πιο διάσημους, παγκόσμιου βεληνεκούς φωτογράφους μόδας, και ασφαλώς τον άνθρωπο που πήρε τη σοβαροφάνεια και την ξεχείλωσε, θεωρητικοποιώντας την, τον Αντι Γουόρχολ.

Τι είναι όμως στην πραγματικότητα η μόδα και ποια η σημασία της για τη ζωή του ανθρώπου; Τι βρίσκεται κάτω από τα χρώματα και τα υφάσματα, πίσω από τους διάφορους στυλιστικούς συνδυασμούς και προτιμήσεις; Συμβάλλει ως μέσο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων και αν ναι πώς επιτυγχάνει τον στόχο της;

Πολλά είναι τα ερωτήματα που εγείρονται στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε και να συλλάβουμε την ιδιάζουσα υπόσταση της μόδας. Γιατί πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη πρακτική. Βρισκόταν πάντοτε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και λειτουργούσε σαν μαγνήτης θετικών και αρνητικών κρίσεων. Ηταν, και είναι, ο αντίκτυπος του ανθρώπινου ψυχισμού, προσαρμοζόμενος στα εκάστοτε κοινωνικοοικονομικά συμφραζόμενα. Οι ιδέες αυτές επομένως και οι ανάγκες των ανθρώπων μεταγγίζονταν στην ενδυμασία και στον τρόπο με τον οποίο αυτοί αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα. Και κάπου εκεί, στη διοχέτευση πληροφοριών, απόψεων και γούστων, δημιουργήθηκε ένα «ρινγκ» προβαλλόμενων ενδυματολογικών προτάσεων και ξεκίνησε ένας άτυπος αγώνας κυριαρχίας και επικράτησης του καλύτερου. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως «η μόδα, μαζί με τον κινηματογράφο, είναι ένα από τα μεγαλύτερα θεάματα που προσφέρονται στον άνθρωπο», όπως μας επισήμανε ο διακεκριμένος στυλίστας και window dresser των πολυκαταστημάτων Attica Στέφανος Ζαούσης.

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που μιλούν για επιπολαιότητα και ρηχότητα της μόδας, που τη χαρακτηρίζουν ως κάτι ανούσιο και ανώφελο, μια περιττή πολυτέλεια, αδυνατώντας να κατανοήσουν την υπόστασή της καθώς και τις ιδιότητες που αυτή φέρει. Ωστόσο οι υπέρμαχοι της άποψης ότι η μόδα είναι άχρηστη, δίχως ουσία και περιεχόμενο, μάλλον δεν έχουν διερευνήσει τις πτυχές του φαινομένου σε βάθος.

«Η μόδα είναι κάτι που έρχεται από μέσα μας» λέει χαρακτηριστικά ο διάσημος σχεδιαστής Ραλφ Λόρεν. Είναι ένας τρόπος εξωτερίκευσης των συναισθημάτων, των διαθέσεων και των προθέσεών μας. Ενα είδος τέχνης που μας βοηθάει να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, δίχως να χρειάζεται να μιλήσουμε! Γιατί τα ρούχα που επιλέγουμε για να φορέσουμε κάθε πρωί, προτού βγούμε από το σπίτι μας, είναι η αντανάκλαση της διάθεσης με την οποία ξυπνήσαμε.

Η εμφάνισή μας, η όψη μας, δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια εικόνα, την οποία βλέπουν και καθορίζουν τα μάτια, τα οποία είναι ο καθρέφτης της ψυχής μας. Οποιοδήποτε συναίσθημα και να επικρατεί στην ψυχή μας διαγράφεται στο βλέμμα και εν συνεχεία μεταδίδεται στο ντύσιμο και στις στυλιστικές επιλογές μας. Με άλλα λόγια, ο συναισθηματικός μας κόσμος, μέσω της μόδας, βρίσκει μια διέξοδο εκδήλωσης, αποκτά υπόσταση και πρακτικό χαρακτήρα! «Η μόδα δεν είναι φιλοσοφία ή κίνημα αλλά τρόπος ζωής. Και σημειολογικά είναι ο τρόπος που εκφραζόμαστε και διαχωρίζουμε τη θέση μας από τα πράγματα» εξηγεί στο BHΜΑgazino η Βίκυ Καγιά, η οποία ξεχώρισε στον κόσμο του modeling και σήμερα διδάσκει τα μυστικά της μόδας στη σχολή της, Fashion Workshop by Vicky Kaya. «Για παράδειγμα, το μαύρο χρώμα, πέρα από το γεγονός ότι είναι κλασικό και διαχρονικό, έχει και ενεργειακή λειτουργία, και ένας από τους λόγους που οι ιερείς φορούν μαύρα είναι για να περικλείουν την ενέργειά τους» περιγράφει χαρακτηριστικά.