Ζοφερή είναι η εικόνα της οικονομικής κατάστασης που αντιμετωπίζει ο ένας στους τρείς Έλληνες, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας που διενήργησε το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ) και δόθηκε στη δημοσιότητα. Σύμφωνα με αυτά ένα στα τρία ελληνικά νοικοκυριά βρσκεται αντιμέτωπο με τη φτώχεια και ταυτόχρονα με τη συσσώρευση μεγάλων χρεών με την κατάσταση να γίνεται ολοένα χειρότερη λόγω της διαρκούς μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος και την αύξηση της ανεργίας.
Όπως αποκαλύπτουν τα στοιχεία της έρευνας, η ανταπόκριση των ελληνικών νοικοκυριών στις καθημερινές υποχρεώσεις γίνεται ολοένα δυσκολότερη. Ακόμη και όσοι είχαν καταφέρει να «φρενάρουν» την πτωτική πορεία του επιπέδου ζωή τους, δεν το πετυχαίνουν πλέον λόγω της αύξησης των υποχρεώσεων και των επιπρόσθετων επιβαρύνσεων που υιοθετήθηκαν μέσα στο 2014.
Μεταξύ των παραγόντων εκείνων που έχουν επιβαρύνει σημαντικά την κατάσταση συγκαταλέγονται ο ενιαίος φόρος ακινήτων που αυξήθηκε σημαντικά, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, η κατάσχεση καταθέσεων λόγω ανεξόφλητων οφειλών αλλά ακόμη και η αβεβαιότητα που επικρατεί ως προς την λήψη νομοθετικών μέτρων για την προστασία της πρώτης κατοικίας από την απειλή των πλειστηριασμών.
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε αύξηση του λεγόμενου ιδιωτικού χρέους, καθώς οι πολίτες δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε όλες αυτές τις υποχρεώσεις. Ενδεικτικό είναι ότι με βάση τα τελευταία στοιχεία το σύνολο του ιδιωτικού χρέους έχει φτάσει πια τα 180 δισεκατομμύρια ευρώ και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Ως αποτέλεσμα έχει κατακρημνιστεί η κατανάλωση, ενώ ολοένα περισσότεροι πολίτες προσπαθούν να επιβιώσουν με τα απολύτως απαραίτητα, υποβαθμίζοντας σημαντικά το επίπεδο ζωής που είχαν.
Πιο συγκεκριμένα τα στοιχεία της έρευνας του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ καταδεικνύουν ότι:
Α. Περισσότερα από 3 στα 10 νοικοκυριά δηλώνουν ότι έχουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που κατατάσσεται στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα, δηλαδή είναι μικρότερο των 10.000 ευρώ ετησίως. Το ποσοστό είναι πιο υψηλό στις κατηγορίες νοικοκυριών με 2 και 4 μέλη.
Β. Ποσοστό 93,7% των νοικοκυριών παρουσίασαν σημαντική μείωση των εισοδημάτων μετά το ξέσπασμα της κρίσης, με σαφέστατη την τάση διεύρυνσης της ανισότητας.
Γ. Ποσοστό 46,9% του πληθυσμού δήλωσε ότι το οικογενειακό εισόδημα δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών και 55% του πληθυσμού δήλωσε ότι χρειάστηκε επιπρόσθετους μη ίδιους πόρους (δανεισμό από συγγενείς- φίλους, τραπεζικό δανεισμό, εκποίηση περιουσιακών στοιχείων, ενεχυροδανειστήριο) για να ανταπεξέλθει σε υποχρεώσεις.
Δ. Το 35,9% των νοικοκυριών, δηλαδή πάνω από 1 εκατομμύρια νοικοκυριά έχουν στην οικογένεια ένα τουλάχιστον άνεργο μέλος. Εξ αυτών, μόνο το 8,9% λαμβάνει επίδομα ανεργίας.
Ε. Για ένα ποσοστό 52% των συμμετεχόντων στην έρευνα οι συντάξεις ήταν η βασικότερη πηγή εισοδήματος. Το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 42% το 2012.
ΣΤ. Τα νοικοκυριά συνέχισαν να συσσωρεύουν χρέη και αυτό αυξήθηκε κιόλας, έστω και λίγο, σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Περισσότερα από 1 στα 3 νοικοκυριά βρίσκονται στο όριο καθυστέρησης πληρωμών προς το δημόσιο, ταμεία ΔΕΚΟ, τράπεζες, δάνεια κλπ, λόγω αδυναμίας πληρωμής.
Ζ. Το 42,5% των νοικοκυριών εμφανίζεται απαισιόδοξο ως προς τη δυνατότητα που θα έχει να καλύψει τις βασικές του υποχρεώσεις τον επόμενο χρόνο. Και το 35,4% θεωρεί ότι δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις φορολογικές του υποχρεώσεις το επόμενο έτος.
Η. Σημαντική αύξηση, παρά τη μείωση της συνολικής πιστωτικής επέκτασης, σημείωσε η χρήση του πλαστικού χρήματος για την κάλυψη των υποχρεώσεων του νοικοκυριού. Η χρήση πιστωτικής κάρτας αυξήθηκε από το 15,8% το 2012 στο 25,4% το 2014.
Θ. Τα νοικοκυριά αύξησαν, επίσης, τα χρήματα που δίνουν για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη, λόγω της αύξησης της ιδιωτικής συμμετοχής και της μείωσης της δημόσιας δαπάνης στην υγεία (στη μοναδική κατηγορία στην οποία υπήρξε θετικό ισοζύγιο δαπάνης).
Ι. Μέσα στο 2014, πάνω από το 54% των νοικοκυριών κλήθηκε να πληρώσει περισσότερο από 500 ευρώ για φόρο ακινήτων. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2013 ήταν 46,8%. Τρία στα δέκα νοικοκυριά φοβούνται ότι θα χάσουν το σπίτι τους, εξ αιτίας τόσο των συσσωρευμένων υποχρεώσεων όσο και των επιπρόσθετων επιβαρύνσεων (δανειακών, φορολογικών και άλλων).
Η έρευνα εντάσσεται στις ετήσιες τακτικές έρευνες του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ που διενεργείται σε συνεργασία με την εταιρεία MARC AE και έγινε σε δείγμα 1025 αντιπροσωπευτικών νοικοκυριών στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας τον Δεκέμβριο του 2014. Στόχος της έρευνας είναι η καταγραφή των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στο εισόδημα, τις δαπάνες των νοικοκυριών, τη ζήτηση, καθώς και η αποτύπωση της στάσης των νοικοκυριών σχετικά με την ποιότητα διαβίωσης και τις φορολογικές και άλλες οικονομικές υποχρεώσεις.
Στην ιδιαίτερα στενάχωρη εικόνα που ανέδειξε η έρευνα του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ προστίθενται τα νέα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), στα οποία καταγράφεται η πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα ανάμεσα στο 2011 και στο 2012. Μόνο μεταξύ αυτής της διετίας, καταγράφηκε πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της τάξης του 6,3%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τους περιφερειακούς λογαριασμούς, το 2012 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ διαμορφώθηκε στα 17.507 ευρώ από 18.677 ευρώ το 2011. Μείωση καταγράφηκε και στις 13 περιφέρειες της χώρας, με τη μεγαλύτερη πτώση να σημειώνεται στην Ήπειρο (8,3%), την Ανατολική Μακεδονία- Θράκη (7,9%) και την Κρήτη (7,9%).