Ελλάδα-Τουρκία: Το «παιχνίδι της Γαλάζιας Πατρίδας» - Προετοιμασμένη για εξελίξεις ακόμη και μέσα στον Ιανουάριο η Αθήνα

Προετοιμασμένη για εξελίξεις ακόμα και μέσα στον Ιανουάριο είναι η Αθήνα, μετά και την κύρωση του συμφώνου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών ανάμεσα στην Τουρκία και στη Λιβύη, το οποίο υπεγράφη από την Αγκυρα και την απολύτως εξαρτώμενη από αυτήν κυβέρνηση της Τρίπολης.

Τον Ιανουάριο του 2020 έχουν προγραμματιστεί έρευνες σε μια έκταση που ξεκινάει από τα νοτιοδυτικά της Κρήτης έως τα ανατολικά της Ρόδου από ερευνητικό πλοίο υπό γαλλική σημαία για λογαριασμό τρίτης χώρας.

Με δεδομένη τη νέα πραγματικότητα, όπως την αντιλαμβάνεται η Αγκυρα, το τουρκικό ναυτικό θα έχει δικαίωμα να προβεί σε νηοψία στη ζώνη η οποία προκύπτει σε μια περιοχή που ξεκινάει από τα νοτιοανατολικά της Κρήτης με πορεία προς τα νοτιοδυτικά προς τη Λιβύη.

Στην Αθήνα υπάρχει ανησυχία και για ακόμα πιο ευθεία παρέμβαση από μέρους της Τουρκίας, δηλαδή μέσω της αποστολής ερευνητικού πλοίου της ΤΡΑΟ, σε περιοχή η οποία βρίσκεται στη ζώνη ανατολικά της Κρήτης, νότια της Ρόδου ή νότια του Καστελλόριζου, κάτι που θα αμφισβητούσε ευθέως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην υφαλοκρηπίδα της.

Η Αθήνα εξετάζει όλα αυτά τα σενάρια, ωστόσο δεν υπάρχει επιχειρησιακή επιφυλακή πέρα από τη συνήθη. Αρμόδιες πηγές επισήμαιναν στην «Καθημερινή» (Βασίλης Νέδος) ότι η ατμόσφαιρα στρατιωτικοποίησης της κρίσης που εκπεμπόταν από διάφορες πλευρές στο εσωτερικό της χώρας τις προηγούμενες ημέρες δεν έχουν απολύτως καμία επαφή με την πραγματικότητα.

Αντιθέτως, υπογράμμιζαν, η κατάσταση είναι ακόμη και υποτονική σε σύγκριση με τα συνήθη. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι η Αγκυρα έχει ρίξει το βάρος της στο διπλωματικό πεδίο, όπου και εκτιμά πως μπορεί να δημιουργήσει ανυπέρβλητα, για την Αθήνα, τετελεσμένα.

Ανακρίβειες και αυθαιρεσίες

Στην Αθήνα είναι επίσης απολύτως σαφές ότι η επιλογή της Αγκυρας να προχωρήσει ταχέως στην κύρωση του συμφώνου με την κυβέρνηση-ανδρείκελο της Τρίπολης οφείλεται σε πολιτικούς λόγους. Μάλιστα, προετοιμάστηκε με τέτοια ταχύτητα που έχει οδηγήσει στη σύνταξη ενός κειμένου το οποίο βρίθει ανακριβειών και αυθαίρετων, κατά το δοκούν, ερμηνειών, προκειμένου η ακτή της Τουρκίας να κατορθώσει να αποτελέσει βάση έναρξης χάραξης γραμμών για την οριοθέτηση αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) με την αντίστοιχη πλευρά της Λιβύης.

Κατά το δοκούν

Στις επεξεργασίες που γίνονται τα τελευταία 24ωρα στα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας, προκύπτει ότι η Αγκυρα χρησιμοποιεί το διεθνές δίκαιο της θάλασσας όταν εξυπηρετεί τη σχεδίαση του χάρτη, ενώ το παραβιάζει όταν συμβαίνει το αντίθετο. Προκειμένου να καταλήξουν ως γραμμή συνάντησης των υποτιθέμενων ορίων θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, χρησιμοποιούνται ως σημεία βάσης οι πόλεις Μαρμαρίδα – Φετιγέ – Κας στην Ανατολία και Ντέρνα – Τομπρούκ – Μπαρντίγια στην Κυρηναϊκή.

Για να γίνει εφικτό αυτό το σενάριο, οι Τούρκοι χαρτογράφοι εκμηδένισαν την επήρεια του Καστελλόριζου, ενώ λίγα χιλιόμετρα βορειότερα έδωσαν πλήρη επήρεια σε ακατοίκητες βραχονησίδες που ανήκουν στην Τουρκία. Στην πρώτη περίπτωση το Καστελλόριζο είναι ένα νησί που κατοικείται και υποστηρίζει οικονομική ζωή, ενώ στη δεύτερη πρόκειται για βραχονησίδες που δεν έχουν παρά περιορισμένα δικαιώματα με βάση το διεθνές δίκαιο.

Ο χάρτης της «Γαλάζιας Πατρίδας» αποτελεί την προαναγγελία των τουρκικών διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο και αντιμετωπίζεται από την Αθήνα με ανησυχία, παρά το γεγονός ότι ο σχεδιασμός του χάρτη δεν υπακούει παρά ελάχιστα στους κανόνες του Διεθνούς Θαλάσσιου Δικαίου.

Ολες αυτές οι κινήσεις οδηγούν έμπειρους παρατηρητές στο συμπέρασμα ότι η Αγκυρα επιχειρεί να ισχυροποιήσει, έστω και άγαρμπα με βάση το διεθνές δίκαιο, τη θέση της, με σκοπό να αναγκάσει την Αθήνα να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και, παράλληλα, να πιέσει τη Λευκωσία ώστε να διακόψει το δικό της ερευνητικό πρόγραμμα, προκειμένου να υπάρξει μια συνολική συζήτηση για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο κύριος στόχος

Η λογική της αμοιβαιότητας (quid pro quo ή –αγγλιστί– reciprocity, όπως αρέσκονται να τη χαρακτηρίζουν οι Τούρκοι) αποτελεί βασικό στοιχείο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ωστόσο γίνεται σαφές ότι σε αυτή τη φάση η Αγκυρα έχει θέσει ως κύριο στόχο την πλήρη αποδιάρθρωση των ελληνικών και κυπριακών δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τώρα, ακόμη και οι πλέον δύσπιστοι στην Αθήνα αντιλαμβάνονται ότι η «Γαλάζια Πατρίδα» δεν είναι ένα ρητορικό σχήμα, αλλά η αποτύπωση των τουρκικών διεκδικήσεων.