Οι τρεις στόχοι του Ερντογάν στο Καστελλόριζο – Ο εκβιασμός σε Βερολίνο, η ανοχή της Μέρκελ, οι εκλογές στις ΗΠΑ & η Αθήνα

της Νικόλ Λειβαδάρη

Την περασμένη εβδομάδα, στην τηλεδιάσκεψη που είχε με την Άνγκελα Μέρκελ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φέρεται να είχε καταθέσει την οξεία δυσαρέσκειά του για τις αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ε.Ε. Και, σύμφωνα με την ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας, είχε δηλώσει στην Γερμανίδα καγκελάριο πως η Ε.Ε. «υπέκυψε στον εκβιασμό» της Ελλάδας και της Κύπρου.

Ο – κατά Ερντογάν – «εκβιασμός» συνίστατο στο ότι στις αποφάσεις της συνόδου γίνεται αναφορά σε ελληνοτουρκικό διάλογο με στόχο μόνον «την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης των δύο χωρών».

Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους και αναλυτές, ήταν ο ένας από τους παράγοντες που οδήγησε στην νέα επιχείρηση του Oruc Reis στο Καστελλόριζο.

Η “θετική ατζέντα” διαλόγου

Ο Τούρκος πρόεδρος ποτέ δεν έκρυψε ότι αποτελεί στρατηγικό στόχο του η διεύρυνση των συνομιλιών με την συμπερίληψη θεμάτων όπως η αποστρατικοποίηση των νησιών.

Τούτο, σύμφωνα με πληροφορίες , είχε συζητηθεί και μεταξύ Άγκυρας και Βερολίνου, είχε διαβιβαστεί και στην ελληνική πλευρά, και δεν έβρισκε κάθετη άρνηση στην καγκελαρία – εξ ου και η επιμονή της Γερμανίας για «θετική ατζέντα» διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η θέση της Αθήνας όμως ήταν καθαρή και κατηγορηματική: καμία άλλη συζήτηση δεν μπορεί να υπάρξει πλην εκείνης που αφορά την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ.

Το “σκληρό χαρτί” πίεσης

Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές, η αποστολή του Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα ήταν το τελευταίο, και σκληρό χαρτί πίεσης του Ερντογάν, τόσο προς το Βερολίνο, όσο και προς την Αθήνα με τριπλό στόχο:

• Την διεύρυνση του ελληνοτουρκικού διαλόγου
• Την ντε φάκτο παραίτηση της Ελλάδας από τα δικαιώματα που της δίνει η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας
• Τον διπλωματικό «αφοπλισμό» της Ελλάδας εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης και την υπαγωγή της σε καθεστώς κράτους μειωμένης κυριαρχίας

Οι τρεις αυτοί στόχοι εντάσσονται πάντοτε στο ιδεολόγημα της Τουρκίας περί «γαλάζιας πατρίδας» και ο Ερντογάν θεωρεί πως η παρούσα συγκυρία προσφέρεται για την περαιτέρω προώθησή τους.

Η ανοχή της Γερμανίας και οι εκλογές στις ΗΠΑ

Είναι η πεποίθηση που βασίζεται σε δύο εκτιμήσεις της Άγκυρας. Αφενός στο ότι οι αντιδράσεις της Ευρώπης και του διεθνούς παράγοντα θα είναι και αυτή τη φορά χαμηλές, και αφετέρου στο ότι το κενό εξουσίας στις ΗΠΑ όχι μόνον έως τις εκλογές του Νοεμβρίου αλλά και στο μεταβατικό προεδρικό διάστημα έως τον Ιανουάριο δίνει ευχέρεια πιο προωθημένων τουρκικών κινήσεων στην γεωπολιτική σκακιέρα της Μεσογείου.

Στο σύστημα εξουσίας της Άγκυρας μάλιστα, όπως επισημαίνεται από Τούρκους αναλυτές, υπήρχε η αίσθηση ότι η Γερμανία όχι μόνον δεν θα αντιδράσει αλλά και θα πιέσει την Ελλάδα να αποδεχθεί την περίφημη «θετική ατζέντα» διαλόγου.

Ο αμφίσημος κ. Μάας

Ακόμη και για την Γερμανία όμως, αυτή τη φορά μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο να παίξει ξανά με τους όρους του Ερντογάν. Οι συσχετισμοί στην Ευρώπη δεν είναι δεδομένοι, και η ακύρωση του ταξιδιού του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών Χάικο Μάας χθες στην Άγκυρα θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένα πρώτο βήμα επαναπροσδιορισμού της στάσης του Βερολίνου.

Ατυχώς, δεν ισχύει το ίδιο και για τις δηλώσεις που έκανε χθες ο κ. Μάας από την Λευκωσία. Από την Κύπρο ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών μίλησε, (ξανά), για “αμφιλεγόμενες θαλάσσιες περιοχές” στο Καστελλόριζο, παρ’ ότι η εμβέλεια των τουρκικών προκλήσεων δεν αφορά πια μόνον την υφαλοκρηπίδα αλλά αγγίζει και τα ελληνικά χωρικά ύδατα.