Η περίφημη φράση της Switch στο Neo από την βραβευμένη με τέσσερα ΄Οσκαρ ταινία επιστημονικής φαντασίας Matrix του 1999, που προβλήθηκε όλως τυχαίως από την τηλεόραση το βράδυ της Δευτέρας 16 Μαρτίου 2015, την στιγμή που όλα τα κανάλια παγκόσμια σχολίαζαν τις δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών της χώρας μας, αποτυπώνει πλήρως την σημερινή κατάσταση που επικρατεί.` Η τέχνη μιμείται τη ζωή ή η ζωή την τέχνη;
Ένα ερώτημα που αιωρείται μετά τις χθεσινές πολιτικές εξελίξεις που επηρεάζουν το μέλλον όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Συμβολική η φράση there’s only one rule, our way or the highway, μέσα από ένα παγκοσμίως γνωστό προϊόν κινηματογραφίας με αναφορές μεταξύ άλλων και στις ιδέες του Σωκράτη και του Πλάτωνα. Δυστυχώς το ψυχολογικό αυτό αδιέξοδο που οδηγεί τις εξελίξεις, επαληθεύεται στις μέρες μας, αφού ο προβληματισμός στην Ευρώπη για το μέλλον της, εμπεριέχει ενδόμυχα έναν πόλεμο της κοινωνίας των ανθρώπων απέναντι στη κοινωνία των μηχανών που βγάζουν τα όποια οικονομικά αποτελέσματα.
Μια κοινωνιολογική προσέγγιση εμπνευσμένη από το θέμα της ταινίας που είναι ο πόλεμος μικρής ομάδας ενάντια στις ευφυείς μηχανές που χρησιμοποιούν το ανθρώπινο είδος ως μορφή ενέργειας και το εκμεταλλεύονται. Τι σπουδαία φράση που αλληγορικά ειπώθηκε σε άπταιστα αγγλικά στο Γιάννη Βαρουφάκη και ενσωματώνει την πραγματικότητα. ΄Ισως γι’ αυτό και παραμένει επίκαιρη η ταινία. Δεν αφήνει καμία αμφιβολία περί των προθέσεων ενός οργανωμένου συστήματος απέναντι σε ένα μέλος του, το οποίο οφείλει είτε να συμμορφωθεί με τους κανόνες του παιχνιδιού που παίζεται είτε να πάρει δρόμο.
Αυτό δεν είπαν τελικά στον Γιάννη Βαρουφάκη χθες στο Eurogroup; Η φράση της ταινίας που απευθύνεται στον πρωταγωνιστή το Neo που είναι ο εκλεκτός, αυτός που θα σώσει τον κόσμο από την τράπεζα πληροφοριών του συστήματος Matrix, συνόψιζε με απλά λόγια όλη τη παραφιλολογία που αναπτύχθηκε στα κανάλια μετά τις δηλώσεις του Υπουργού. Κι εκείνος ωραίος ως ‘Ελλην, ατάραχος και χαμογελαστός εξηγούσε στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε, το πως μπορεί το αποτέλεσμα να μετατραπεί, αν του δώσουν να υπογράψει τα άλλα χαρτιά και όχι αυτά που του πρότειναν. Η δυσκολία μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε ευκαιρία αλλά πρέπει να υπάρχει η πρόθεση. Αυτή είναι η συνθήκη σε κάθε διαπραγμάτευση. Μπορεί ο Υπουργός μας να μελετά και να αναλύει ως καθηγητής όλα τα οικονομικά μοντέλα και τον τρόπο που αυτά μπορούν να λειτουργήσουν προς όφελος της χώρας μας, αλλά σαφέστατα δεν μπορεί να κάνει μάθημα μακροοικονομίας στη πρώτη γυναίκα Υπουργό Οικονομικών σε κράτος μέλος των G8, την Christine Lagarde και νυν διευθύντρια του ΔΝΤ, στον Jeroen Dijsselbloem και στη παρέα του στο Eurogroup, όταν δεν είναι εκείνος που ορίζει το παιχνίδι. Ο δανειζόμενος δεν είναι σε πλεονεκτική θέση όταν ο δανειστής δεν του δίνει την επιλογή και του επιβάλλει να συμμορφωθεί με τους κανόνες που εκείνος θέτει εκπροσωπώντας μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Είναι απλό και το γνωρίζει σαφέστατα ο Υπουργός που σήμερα στις δηλώσεις του έμοιαζε να μπλοφάρει σε παρτίδα παιχνιδιού μήπως κερδίσει τα προσχήματα και μεταφέρει μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης ως αντίβαρο υπέρ του μέσω των τεκμηριωμένων απόψεών του, ενδεχομένως για να φέρει χρόνο στην κλεψύδρα ή να πείσει τους εταίρους ότι υπάρχει και άλλη οδός, η μέση οδός.
Ο ήρωας της ταινίας, ο γοητευτικός Keanu Reeves, δυναμικός νέος (Neo)στα πράγματα, δεν θέλει να του επιβάλλουν τις απόψεις τους οι άλλοι και ως πρωταγωνιστής στο τέλος κερδίζει, γιατί είναι μαχητικός, αδιάβλητος, πιστεύει στον αγώνα, συγκεντρωμένος στο στόχο του και σίγουρος για τον εαυτό του. Συμπερασματικά όλα αυτά τα γνωρίσματα διαθέτει και ο Γιάννης Βαρουφάκης, πρωταγωνιστής των εξελίξεων, ο οποίος βγήκε χαμογελαστός μετά τη συνάντηση ενώ τα σχόλια των δημοσιογράφων στη λεζάντα έγραφαν «Ναυάγιο στο Eurogroup».
Και το ερώτημα μένει να απαντηθεί τις επόμενες ημέρες στην Ευρώπη. Πόσο ανοικτή είναι αυτή η πόρτα στην Ελλάδα και αν τελικά είναι μονόδρομος η οικονομία σε μια μετανεωτερική εποχή τεχνητής νοημοσύνης και όχι ανθρωπίνων μεγεθών. Η εικονική πραγματικότητα της προσομοίωσης είναι το δικό μας Matrix, όπου διοικούν οι μηχανές και τα νούμερα που παράγουν και όχι η λογική και η ανθρώπινη διάνοια, αξίες πολιτισμού που προάγουν τον άνθρωπο.
Τα συστήματα και τα οικονομικά μοντέλα που εφαρμόζονται στον 21ο αιώνα δεν είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας αλλά η απτή πραγματικότητα που υιοθετούμε και συμμετέχουμε ενεργά ως πολίτες και ως πολιτικοί εκείνοι που μας εκπροσωπούν. Το ερώτημα που θέτει η γερμανική εφημερίδα Handelsbaltt, αν ο ελληνικός λαός είναι ηλίθιος, πρέπει να απαντηθεί άμεσα και ίσως αυτό το άρθρο επιχειρεί να τοποθετηθεί απέναντι στα γεγονότα από μια φιλοσοφική προσέγγιση των παραμέτρων. Το πόσο μας επιτρέπεται ως χώρα να είμαστε ισότιμα μέλη μιας ευρύτερης κοινότητας δημοκρατίας νομίζω το γνωρίζει ο Υπουργός όσο και η κυβέρνηση, ή οφείλει τουλάχιστον να το γνωρίζει για να οδηγήσει τη χώρα σε μια ασφαλή λύση, ώστε να μην μετατραπεί το ναυάγιο σε Waterloo. Απλά μαθήματα λογικής. Το σύστημα αποβάλλει όποιες απειλές εισέρχονται στην προσομοίωση. Και οι καινοτόμες ιδέες που προτείνει ο κύριος Βαρουφάκης να εφαρμοστούν από τούδε και στο εξής είναι απειλητικές για το σύστημα γιατί αλλάζουν τα δεδομένα που μέχρι σήμερα επικρατούν.
«Μη σκέφτεσαι με όρους καλού-κακού. Σκέψου μονάχα το δρόμο που θα σε πάει στην ατραπό», λέει ο καπετάνιος του Ναβουχοδονόσορ Morpheus στον Neo, όταν ετοιμάζεται να διαλέξει το δρόμο της αδιαφορίας και του συμβιβασμού ή το δρόμο της αντίστασης.
Ο κύβος ερήφθη “Rest Neo the answers are coming…”. Προσεχώς στις οθόνες μας και φευ στη ζωή μας. Θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από το Matrix που επικρατεί παντού κρατώντας τον ανθρώπινο πληθυσμό υπάκουο ή θα παίξουμε το παιχνίδι; Ιδού η απορία.
