Ο τίτλος είναι από την Κόλαση του Δάντη και αποτελεί το έναυσμα για το καβαφικό ποίημα και για το άρθρο που καταγράφει τους προβληματισμούς της ελληνικής κοινωνίας αυτές τις κρίσιμες ημέρες για τον τόπο μας.
“Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του”.
Αυτό το ποίημα του Κ.Π. Καβάφη με συντροφεύει σε όλη τη ζωή μου, αλλά προχθές το πήρα μαζί μου φυλαχτό μέχρι το παραβάν την ώρα που έβαζα το σταυρό και έκανα και το σταυρό μου για καλό και για κακό για τις ημέρες που έρχονται. Γιατί η ευθύνη είναι μεγάλη. Η ψήφος εκτός από δικαίωμα είναι και υποχρέωση που φέρουμε προς τις επόμενες γενεές γιατί με την πράξη μας αυτή επηρεάζουμε και το δικό τους μέλλον.
Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής δεν ήταν κομματικές, ακόμα και αν παρουσιάστηκαν έτσι. Σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης υπήρχαν αντικρουόμενα συμφέροντα που τα υπερασπίζονταν τα Ναι ή τα Όχι των ψηφοφόρων. Όπως και στο ποίημα του Καβάφη, το Ναι μπορούσε να αφορά μια συμφωνία ή την ανάληψη τεράστιας ευθύνης που οι ψηφοφόροι ενσυνείδητα μέτρησαν ότι μπορούν να σηκώσουν και εκφράζει τις δικές τους θέσεις στα πράγματα και αντιστοίχως το Όχι λειτουργεί ως άρνηση σε επιβεβλημένες καταστάσεις και επίσης δημιουργεί δράση και αντίδραση και ανάληψη ευθύνης. Και τα δύο είναι εξαιρετικά δύσκολα και απαιτούν σύνεση και δέσμευση με όποια απόφαση και αν παρθεί. Υπερασπίζεσαι την απόφασή σου μέχρι τέλους και ο άλλος έχει το ίδιο δικαίωμα με σένα και την ίδια υποχρέωση.
Πρώτη φορά με έπαιρναν στο τηλέφωνο φίλοι και γνωστοί να με ρωτήσουν τι θα ψηφίσω και η ένταση ήταν μεγάλη. Τελικά το μεγάλο Ναι και το Όχι διαδέχονταν το ένα το άλλο στη σκέψη πολλών όλες αυτές τις ημέρες. Για τους περισσότερους τόσο σημαντικά διλήμματα δεν τίθενται ποτέ στη ζωή τους. Από τη μια τα ΜΜΕ και οι απειλές για έξοδο από το ευρώ και η κατάρρευση του κράτους και από την άλλη η αίσθηση της αποδοχής των σκληρών όρων των εταίρων μας ασυζητητί, δίχαζαν όχι μόνο το λαό αλλά και τον κάθε ένα άνθρωπο ατομικά. Αυτός ο προβληματισμός στο ποίημα του Καβάφη ήταν ο εφιάλτης στη συνείδηση των πολιτών. Καταιγισμός δημοσιευμάτων και ψυχολογικές πιέσεις από παντού.
Προς το παρόν αποφύγαμε το διχασμό, τουλάχιστον σε ένα πρώτο επίπεδο και είναι και αυτό κέρδος. Τα πρώτα πλάνα στις ειδήσεις έδειχναν τον κόσμο να χορεύει στο Σύνταγμα και αυτά έκαναν τον γύρο του κόσμου. Αλλά δεν ξέρουμε που και πως θα ξεσπάσει, γιατί μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων συντάχθηκε ξεκάθαρα με τις προτάσεις της Ευρώπης και προφανώς μια μεγάλη μερίδα του λαού δεν είναι ικανοποιημένη με το αποτέλεσμα. Αυτές τις εβδομάδες που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος φιλίες χάλασαν και οικογένειες διχάστηκαν και ακόμα θα δούμε πολλά εντός των ημερών. Πρέπει ο ένας να σεβαστεί τη γνώμη και την απόφαση του άλλου. Ας είμαστε ψύχραιμοι για να τα καταφέρουμε. Οι εξελίξεις είναι που θα καθορίσουν τα νέα δεδομένα στα οποία θα κληθούμε πάλι να πάρουμε θέση. Ένα είναι το σίγουρο. Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος!
Αν δείξουμε ομοψυχία στις προκλήσεις που θα έχουμε από όλες τις πλευρές, θα καταφέρουμε να περάσουμε και αυτό. Η ιστορία μας διδάσκει πως να το ξεπεράσουμε. Μην ξαναζήσουμε πάλι ως κοινωνία τον εφιάλτη του εμφύλιου. Ας το σκεφτούμε σοβαρά και ας μην πανικοβάλει ο ένας τον άλλο! Ο φόβος είναι ο χειρότερος εχθρός. Θέλει εμπιστοσύνη ότι θα τα καταφέρουμε τελικά να επιβιώσουμε και από αυτή τη μάχη όλοι μαζί, ανεξάρτητα από τα συμφέροντά μας. Αν δείξουμε ομοψυχία θα πάμε παρακάτω με όποιο κόστος γιατί έχουμε το παράδειγμα ότι μαζί κάνουμε θαύματα. Νικητής είναι αυτός που προχωράει και αντιμετωπίζει θετικά τα γεγονότα.
