ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κ. Φίλης: «Μια Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης δεν θα μπορούσε να υπάρξει επί μακρόν μέσα στην Ευρώπη»

Ο Δρ. Κωσταντίνος Φίλης είναι Διεθνολόγος και Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (Ι.ΔΙ.Σ). Μας έκανε την τιμή να παραχωρήσει μια συνέντευξη στο Politisonline η οποία χωρίζεται σε δυο θεματικές ενότητες. Στην πρώτη, η οποία δημοσιεύεται σήμερα, ο κ. Φίλης απαντά σε επίκαιρα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την ελληνική εξωτερική πολιτική και πιο συγκεκριμένα την επίσκεψη του κ. Τσίπρα στη Μόσχα, τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, τα «ανοίγματα» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σε Κίνα και Ρωσία, καθώς και για τις επιπτώσεις ενός Grexit στην εξωτερική πολιτική της χώρας.

 

Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, η μέχρι πρότινος ταύτιση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με αυτή της ΕΕ ήταν επιζήμια για τη χώρα;

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με σημαντική γεωγραφική θέση, αυτό μας προσδίδει και μια στρατηγική σημασία, αλλά από μόνο του δεν είναι κάτι στατικό,το πώς εμείς μετεξελίσσουμε αυτή τη στρατηγική μας σημασία είναι κάτι διαφορετικό. Ταυτόχρονα είμαστε μια μικρή χώρα με μικρή εμβέλεια και με περιορισμούς, που απορρέουν από τις υποχρεώσεις μας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, καθώς και από την κρίση στην Ουκρανία, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Από εκεί και πέρα, η ταύτιση με όποιον και αν είναι, δεν είναι επιθυμητή, καθώς σου περιορίζει τα περιθώρια ελιγμών.

Η Ελλάδα θα πρέπει, και απ’ ότι φαίνεται είναι στις στοχεύσεις της νέας κυβέρνησης, να εμβαθύνει τις σχέσεις της με χώρες εκτός Ευρώπης, να τις εμβαθύνει όμως, όχι με μια τακτικιστική αντίληψη.

Βλέπετε να γίνεται κάτι τέτοιο;

Βλέπω ότι υπάρχουν κάποιοι κύκλοι, οι οποίοι δεν είναι κυρίαρχοι στην Κυβέρνηση και δεν εννοώ το Μέγαρο Μαξίμου η το Υπουργείο Εξωτερικών, αναφέρομαι σε κάποιους κύκλους εκτός της Κυβέρνησης, οι οποίοι κινούνται με μια τακτικιστική αντίληψη, ότι εάν δείξω στους ευρωπαίους εταίρους μου, ότι έχω εναλλακτικές στη Ρωσία η στην Κίνα, αυτό θα ενισχύσει τη διαπραγματευτική μου θέση. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει σε καμία περίπτωση.

Σε συνέχεια των όσων μας είπατε η πρόσφατη επίσκεψη του κ. Τσίπρα στη Μόσχα, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ήταν μια επιτυχημένη κίνηση της ελληνικής διπλωματίας; ή μια κίνηση τακτικής για τη δημιουργία εντυπώσεων, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό;

Νομίζω ότι η ελληνική πλευρά υποχρεώθηκε να μεταφέρει χρονικά το ραντεβού του έλληνα Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, κυρίως γιατί αντιλήφτηκε ότι ο έλληνας Πρωθυπουργός, δεν θα ήταν καλό και χρήσιμο για εμάς, να βρεθεί στις 9 Μαΐου, στους εορτασμούς για τα εβδομήντα χρόνια από τη νίκη της Ρωσίας έναντι των Ναζί, χωρίς κανένα άλλο ευρωπαίο ηγέτη, παρά μόνο με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας και ενδεχομένως και κάποιων άλλων κρατών που δεν ανήκουν στο Δυτικό μπλοκ. Αυτό θα ήταν ένα λάθος μήνυμα από την ελληνική πλευρά, ο έλληνας Πρωθυπουργός να παραβρίσκεται σε αυτές τις εκδηλώσεις, από τη στιγμή που έχει αποφασιστεί ένα τύποις εμπάργκο από τους εταίρους μας.

Ως προς τη συνάντηση αυτή καθ` αυτή, δεν νομίζω ότι ήταν αρνητική, ούτε τα αποτελέσματα της ήταν αρνητικά. Αυτό που ήταν αρνητικό, είναι οι προσδοκίες που συγκεκριμένοι κύκλοι, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, προσπάθησαν να δημιουργήσουν, σε σχέση με αυτή τη συνάντηση.

Οι αντιδράσεις από ευρωπαίους αξιωματούχους τι εντυπώσεις σας δημιούργησαν;

Η αντίδραση τους συνιστά μια απόλυτα υποκριτική στάση, γιατί αν δούμε τις πολιτικές σχέσεις και τις εμπορικές συναλλαγές χωρών όπως η Γερμανία η Γαλλία κ.α με τη Ρωσία, πριν το εμπάργκο, θα αναρωτηθούμε για πιο λόγο το αντίστοιχο δικαίωμα απαγορεύεται στη Ελλάδα.

Πιστεύω ότι η ελληνική πλευρά θέλει να εμπλουτίσει τις υπάρχουσες συμμαχίες, όχι να τις αμφισβητήσει, μέσα από την ανάπτυξη των σχέσεων μας με τη Ρωσία και την Κίνα, καθώς και άλλα κράτη.

Δεν πιστεύω ότι η Κυβέρνηση θα ήθελε να έρθει σε ρήξη με την Ευρώπη για χάρη της Ρωσίας, καθώς γνωρίζει πολύ καλά, ότι η χώρα μας είναι χρήσιμος εταίρος για την Κίνα και τη Ρωσία μόνο εντός Ευρώπης. Μια Ελλάδα εκτός Ευρώπης, θα ήταν μια χώρα που κανείς δεν θα ήθελε να επενδύσει πολιτικά και κατ` επέκταση και οικονομικά.

Θα πιαστώ από την τελευταία σας αναφορά για να σας ρωτήσω τι επιπτώσεις θα είχε ένα Grexit στην ελληνική εξωτερική πολιτική;

Θεωρώ ότι θα είχε οδυνηρές συνέπειες στις σχέσεις μας με τους ευρωπαίους εταίρους μας. Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να διατηρηθούμε και επί μακρόν μέσα στην Ευρώπη, βρισκόμενοι εκτός ευρωζώνης. Αν και υπάρχουν κράτη εκτός Ευρωζώνης, δεν υπάρχει όμως κανένα που να έχει μπει και να έχει βγει από αυτή και μάλιστα έχοντας προκαλέσει και κάποιες συνέπειες στους εταίρους.

Μια Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια «μαύρη τρύπα» στο κέντρο της Νότιο-ανατολικής Ευρώπης, δημιουργώντας έναν ακόμη αποσταθεροποιητικό κρίκο, στην αλυσίδα που εκτείνεται από τη Βόρεια Αφρική μέχρι την Ουκρανία.

Μια τέτοια εξέλιξη, θα μας οδηγούσε σε ότι αφορά την εξωτερική μας πολιτική, να κάνουμε μια διαχείριση ζημιάς με σχεδόν κανένα όφελος.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθούμε στις Ελληνοαμερικανικές σχάσεις:

Πως σχολιάζετε τη στάση των ΗΠΑ σε σχέση με την ελληνική οικονομική κρίση και τις διαπραγματεύσεις της νέας κυβέρνησης με τους εταίρους; Η Αμερική θέλει την Ελλάδα εντός η εκτός Ευρώπης;

Οι Αμερικανοί θέλουν την Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη και μέσα στο ΝΑΤΟ, γιατί αντιλαμβάνονται, ότι υπάρχουν μια σειρά κρίσεων και αποσταθεροποιητικών τάσεων στην ευρύτερη περιοχή, με αποτέλεσμα να μην επιθυμούν και η χώρα μας να αποτελέσει ένα ακόμα κρίκο σε μια αποσταθεροποιητική αλυσίδα. Αντίθετα, θέλουν την Ελλάδα σταθεροποιητικό παράγοντα και αντιλαμβάνονται ότι, είναι προς το συμφέρον τους, η Ελλάδα να είναι μέσα στην Ευρωζώνη και μέσα στην ΕΕ.

Από την άλλη πλευρά και παρά τις πιέσεις που έχουν ασκήσει κατά καιρούς στη Γερμανία, βλέπω ότι επειδή οι αμερικανοί έχουνε κάνει μια στροφή στην εξωτερική τους πολιτική προς την Ασία, φαίνεται κατά κάποιο τρόπο να έχουν δώσει ένα «ελευθέρας» στη Γερμανία, εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας, το οποίο δεν ξέρω μέχρι που μπορεί να φθάσει.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας ρωτήσω, αν οι επιφυλάξεις της κυβέρνησης σε σχέση με τις Δυτικές κυρώσεις έναντι της Ρωσίας, καθώς και η απόφαση της να αποφυλακίσει το Σάββα Ξηρό, θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις;

Σε ότι αφορά την τρομοκρατία δεν πιστεύω ότι οι αμερικανοί εκτιμούν ότι ένας άνθρωπος όπως ο Σάββας Ξηρός με σοβαρά προβλήματα υγείας, βγαίνοντας από τη φυλακή θα οργανώσει εκ νέου ένα ένοπλο αγώνα. Ο συμβολισμός είναι που τους ενοχλεί. Έχουμε πολλές περιπτώσεις τρομοκρατών σε παγκόσμιο επίπεδο, που αφέθηκαν ελεύθεροι δεν είναι δηλαδή μια πρακτική την οποία ακολουθεί η Ελλάδα για πρώτη φορά στα χρονικά.

Πιστεύω επίσης ότι η αντίδραση τους συνδέεται με κάποιες ανησυχίες τους σε σχέση με τη χώρα μας και κυρίως με το γεγονός, ότι ορισμένες φορές στέλνουμε αμφίσημα μηνύματα, ως προς τις προθέσεις μας σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, τα οποία κλονίζουν την εμπιστοσύνη των αμερικανών σε σχέση με τη χώρα μας.

Η στάση μας απέναντι στις κυρώσεις της ΕΕ προς την Ουκρανία, είναι μακράν σημαντικότερος παράγοντας διαμόρφωσης των σχέσεων μας με τις ΗΠΑ. Η άποψη μου είναι, ότι η κυβέρνηση δεν θα διακινδυνεύσει τις σχέσεις της με την Ευρώπη και την Αμερική για χάρη της Ρωσίας.

(Το δεύτερο μέρος της συνέντευξης που αφορά τις Διεθνείς Σχέσεις θα δημοσιευθεί αύριο στο Politisonline)