Τα κοινά διακοσμητικά στοιχεία των τάφων της Ευρυδίκης, του Φιλίππου και του Αλέξανδρου Δ’ με αυτά που βρέθηκαν στον τύμβο Καστά.
Οι αρχαίοι Ελληνες, που αγαπούσαν την καλαισθησία, διακοσμούσαν τα πάντα και μάλιστα από αρχαιοτάτων χρόνων.
Από τα απλά ποτήρια με τα οποία έπιναν νερό μέχρι τα έπιπλα αλλά και τα αρχιτεκτονήματά τους. Στις μέρες μας έχουν φτάσει αρκετά από τα αγαπημένα μοτίβα τους, όπως οι μαίανδροι, οι ρόδακες, αλλά και οι άκανθοι, οι οφθαλμοί, οι αστράγαλοι. Δεν αποτελεί έκπληξη το ότι αρκετά από αυτά χρησιμοποιούνται και σε ταφικά κτίσματα αλλά και στα ίδια τα φορεία πρόθεσης και εκφοράς των νεκρών, ή στις κλίνες και στα ανάκλιντρα που υπήρχαν μέσα στους μακεδονικούς τάφους.
Διακοσμημένο με γυάλινα και οστέινα στοιχεία ήταν το φέρετρο του νεκρού που εντοπίσθηκε στον τάφο της Αμφίπολης. Τα διακοσμητικά αυτά στοιχεία, σύμφωνα με την ανασκαφική ομάδα, ήταν: γυάλινοι οφθαλμοί, ιωνικό κυμάτιο, διακοσμητικοί «αστράγαλοι», τετραγωνίδιο και «άκανθος».
Στοιχεία που βρίσκουμε σε φέρετρα ή κλίνες στη Βεργίνα και ανά τη Μακεδονία από τον 5ο αιώνα π.Χ. και ιδίως κατά τον 4ο και τον 3ο αλλά και σε «πλαίσια» παραστάσεων, όπως και σε ιωνικά κιονόκρανα, σαν αυτό στον προθάλαμο του τάφου της Αμφίπολης που ήταν επιζωγραφισμένο.
Γυαλί
Η εξάπλωση της τεχνικής παραγωγής γυάλινων αντικειμένων έφερε πλήθος από αυτά στα σπίτια των αρχαίων. Στη Μακεδονία η χρήση του γυαλιού φαίνεται πως ξεκινά τον 5ο αιώνα π.Χ. Τον επόμενο αιώνα, δηλαδή τον 4ο, έχει εξαπλωθεί κι άλλο. Σε πολλούς μακεδονικούς τάφους βρίσκουμε κατάλοιπα από γυάλινα διακοσμητικά και βεβαίως από οστέινα, τα οποία είναι τα πρώτα που κάνουν την εμφάνισή τους μαζί με τα λίθινα αντικείμενα. Σε κάποιους τάφους μάλιστα, όπως του Φιλίππου, τα στοιχεία είναι από ελεφαντόδοντο. Κάποια από αυτά έχουν την τυπολογική μορφή που ονομάζεται «οφθαλμός», «αστράγαλος», «άκανθος».
Της ίδιας μορφής διακοσμητικά στοιχεία εντοπίζουμε και σε μακεδονικούς τάφους, σε ολόκληρη την περιφέρεια του μακεδονικού βασιλείου. Εμείς θα αναφερθούμε σε αυτούς των Τημενιδών, που εμφανίζουν χρονολογική συνάφεια.
Ο αρχαιότερος από τους τάφους των Τημενιδών, αυτός που ο Ανδρόνικος απέδωσε στην Ευρυδίκη, μητέρα του Φιλίππου και γιαγιά του Αλεξάνδρου, είχε ανάλογες διακοσμήσεις τόσο στα ζωγραφισμένα στην πρόσοψη ιωνικά κιονόκρανα όσο και στην ταινία του ερεισίνωτου στον θρόνο. Η χρυσή αυτή ταινία «ορίζει» παράσταση Περσεφόνης – Αδη, ωστόσο εδώ δεν έχουμε απαγωγή, καθώς η Περσεφόνη εικονίζεται στο πλευρό του Πλούτωνα ως Κυρία του Κάτω Κόσμου. Η νεκρή είχε ταφεί το 340 π.Χ.
Ανάλογες διακοσμήσεις τόσο στα ζωγραφισμένα στην πρόσοψη ιωνικά κιονόκρανα όσο και στην ταινία του ερεισίνωτου στον θρόνο είχε ο τάφος της μητέρας του Φιλίππου, Ευρυδίκης, στη Βεργίνα.
Ανάλογα στοιχεία είχε η χρυσελεφάντινη κλίνη από τον τάφο του Φιλίππου Β’ (336 π.Χ.). Η κλίνη, όπως αναφέρουν αρχαιολόγοι που γνωρίζουν τα μακεδονικά ταφικά έθιμα, μεταφερόταν στον τάφο από την οικία, όπως και άλλα έπιπλα. Δηλαδή είχαν χρησιμοποιηθεί από τον νεκρό όσο ήταν εν ζωή όπως μαρτυρά η επιμελημένη κατασκευή τους, που θα ήταν αδύνατον να γίνει μέσα σε χρονικό διάστημα μίας ή δύο ημερών.
Στον τάφο του Φιλίππου είχαν εντοπισθεί περισσότερα από 4.000 θραύσματα από χρυσό, γυαλί και ελεφαντόδοντο πεσμένα ανάμεσα σε διάφορα οργανικά και άλλα υπολείμματα. Εν τέλει με τη βοήθεια των συντηρητών της ΙΖ’ ΕΠΚΑ «αναστήθηκαν» και έγιναν δύο λαμπρά ανάκλιντρα, σύμφωνα με την πρόταση αναπαράστασης που προέκυψε από τη συνεργασία της αρχαιολόγου Αγγελικής Κοτταρίδη με τον ζωγράφο Χρήστο Μποκόρο.
Η κλίνη στον λεγόμενο τάφο «Του πρίγκιπα» (Αλέξανδρος Δ’ – 310 π.Χ.) έμοιαζε αρκετά με εκείνες του Φιλίππου, μολονότι η διακόσμησή της που περιοριζόταν στην εμπρός πλευρά ήταν λιγότερο πλούσια, καθώς αυτές του Φιλίππου ήταν ξύλινες διακοσμημένες με ζωγραφιές, ανάγλυφα, ενθέματα από άλλα υλικά (πολυτιμότερα ξύλα, κεχριμπάρι, ελεφαντόδοντο, γυαλί, χρυσό, ασήμι) ή μέταλλο. Τα διακοσμητικά τους στοιχεία παρουσιάζουν πολλά κοινά με τα γυάλινα και οστέινα ευρήματα του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22784&subid=2&pubid=64093869
