Μία μάλλον “περίεργη” αναφορά για την Ελλάδα που σίγουρα χρήζει περαιτέρω επεξήγησης εμπεριέχει το χθεσινό δελτίο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενόψει της σημερινής συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το προσφυγικό.
Στην ουσία, η ανακοίνωση της Επιτροπής αποτελεί ένα είδος “αναφοράς” προς τους ηγέτες των μέχρι στιγμής αποφάσεων και πεπραγμένων για το ζήτημα με τίτλο “Προσφυγική κρίση: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει την πρόοδο εφαρμογής των δράσεων προτεραιότητας”.
Μεταξύ άλλων, αναφέρεται, ότι “η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με την Ελλάδα, μέσω μιας ειδικής ομάδας που λειτουργεί επιτόπου υπό τον γενικό διευθυντή της υπηρεσίας στήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, με στόχο να βελτιωθεί η ικανότητα υποδοχής της συγκεκριμένης χώρας και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την αποκατάσταση των μεταφορών στην Ελλάδα βάσει του καθεστώτος του Δουβλίνου, που θα προταθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα τέλη του 2015”.
Το καθεστώς του Δουβλίνου, όπως αναφέρει η σχετική νομοθεσία (http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=uriserv:l33153Ο) θέτει την αρχή ότι “ένα μόνο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου”. Στόχος είναι “η αποφυγή της αποστολής των αιτούντων άσυλο από τη μια χώρα στην άλλη, αλλά επίσης η αποτροπή της κατάχρησης του συστήματος με την υποβολή περισσοτέρων αιτήσεων ασύλου από ένα μόνο άτομο”.
Ευλόγως προκύπτει, ότι η Επιτροπή επιδιώκει να “ξεμπερδέψει” με τις συνεχώς διογκούμενες προσφυγικές ροές προς το εσωτερικό της, με τον “αποκλεισμό” τους στην Ελλάδα – χώρα σε κρίση και με υποτυπώδεις υποδομές υποδοχής – επικαλούμενη ένα νομικό καθεστώς που ήδη δημιουργεί προβλήματα, την ώρα που όλη η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μία προσφυγική κρίση που έχει να ζήσει από την εποχή του Β’ παγκοσμίου πολέμου.
Κατά τ’ άλλα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ ουσιαστικά δηλώνει προς τους ηγέτες της ΕΕ ότι “εγώ έκανα αυτά που έπρεπε, τώρα είναι η σειρά σας: «Ως ηγέτες της Ευρώπης, συναντηθήκαμε πριν από τρεις εβδομάδες για να συμφωνήσουμε μια συγκεκριμένη δέσμη μέτρων που πρέπει να λάβουμε, και μάλιστα επειγόντως. Η Επιτροπή έχει τηρήσει όλες τις δεσμεύσεις της. Διαθέσαμε περισσότερα χρήματα για την προσφυγική κρίση και ο τροποποιημένος προϋπολογισμός μας έχει ήδη εγκριθεί και από τους δύο συννομοθέτες. Στείλαμε τους εμπειρογνώμονές μας στην Ελλάδα και την Ιταλία για να βοηθήσουν στη λειτουργία των hotspots και του μηχανισμού μετεγκατάστασης, και πιέσαμε όλα τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν σωστά τους κοινούς κανόνες της ΕΕ σχετικά με το άσυλο. Έχουμε ήδη δει απτά αποτελέσματα αλλά χρειάζεται τα κράτη μέλη να κάνουν ακόμη περισσότερα. Τα ωραία λόγια πρέπει να συνοδεύονται από συγκεκριμένες πράξεις πίσω στη χώρα μας.»
Στην ανακοίνωση σημειώνεται επίσης ότι η “προσέγγιση «Hotspot» (κέντρα υποδοχής και καταγραφής) που πρότεινε η Επιτροπή αρχίζει τώρα να υλοποιείται: οι ομάδες στήριξης για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών λειτουργούν πλήρως στη Λαμπεντούζα της Ιταλίας, και τώρα ξεκινούν στην Ελλάδα. Έτσι μπόρεσαν να γίνουν οι πρώτες μετεγκαταστάσεις αιτούντων άσυλο, καθώς και ορισμένες πτήσεις επιστροφής οικονομικών μεταναστών που δεν δικαιούνται παραμονή. Η Επιτροπή έχει επίσης συνεργαστεί με κράτη μέλη για την επιχειρησιακή προετοιμασία της επανεγκατάστασης, απευθείας από τρίτες χώρες, ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας. Οι πρώτοι Σύροι πρόσφυγες έχουν ήδη επανεγκατασταθεί στην Ιταλία, την Τσεχική Δημοκρατία και το Λιχτενστάιν που, ως συνδεδεμένη χώρα Σένγκεν, συμμετέχει στον μηχανισμό. Για να μπορέσουν οι μηχανισμοί αυτοί να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, τα κράτη μέλη πρέπει να ανταποκριθούν γρήγορα στην έκκληση για παροχή εθνικών εμπειρογνωμόνων οι οποίοι θα ενισχύσουν τα κέντρα υποδοχής και καταγραφής, θα κοινοποιούν στην Επιτροπή τις ικανότητες υποδοχής που διαθέτουν και θα ορίζουν τα εθνικά σημεία επαφής που θα συντονίζουν τις υποθέσεις μετεγκατάστασης με την Ελλάδα και την Ιταλία καθώς και τις εθνικές προσπάθειες επανεγκατάστασης”.
Όσον αφορά τη δημοσιονομική στήριξη, η Επιτροπή έχει ήδη προτείνει τροποποιήσεις των προϋπολογισμών της για το 2015 και το 2016, “αυξάνοντας τα κονδύλια για την προσφυγική κρίση κατά 1,7 δισ. ευρώ”. “Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή θα διαθέσει συνολικά 9,2 δισ. ευρώ για την προσφυγική κρίση το 2015 και το 2016. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Συμβουλίου ενέκριναν, με ταχεία διαδικασία, τον τροποποιημένο προϋπολογισμό της Επιτροπής για το 2015. Τα κράτη μέλη πρέπει τώρα να διαθέσουν τους αντίστοιχους εθνικούς πόρους, όπως δεσμεύτηκαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στις 23 Σεπτεμβρίου. Πολλά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη διαθέσει πόρους αντίστοιχους με τη χρηματοδότηση που χορηγεί η ΕΕ στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα και άλλους συναφείς οργανισμούς (500 εκατ. ευρώ), στο Περιφερειακό Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για τη Συρία (500 εκατ. ευρώ) και στο Καταπιστευματικό Ταμείο έκτακτης ανάγκης για την Αφρική (1,8 δισ. ευρώ)”.
Επισημαίνεται, ότι “τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να διασφαλίσουν την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ. Βασική αρχή του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου είναι να παρέχεται βοήθεια στους μετανάστες που χρήζουν διεθνούς προστασίας και να επιστρέφουν στη χώρα τους όσοι δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στο έδαφος της ΕΕ. Οι κανόνες αυτοί πρέπει να εφαρμόζονται σωστά. Η Επιτροπή δεν έχει μέχρι στιγμής λάβει απαντήσεις στις 40 προειδοποιητικές επιστολές που απέστειλε στα κράτη μέλη τον Σεπτέμβριο, επιπλέον των 34 υποθέσεων σχετικά με πιθανές ή πραγματικές παραβάσεις της ενωσιακής νομοθεσίας περί ασύλου που εκκρεμούσαν ήδη στις 23 Σεπτεμβρίου”.
“Η εξωτερική διάσταση παίζει μεγάλο ρόλο στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων των σημερινών μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών προς την ΕΕ” εκτιμά η Κομισιόν.
“Περαιτέρω χρηματοδοτικές και διπλωματικές προσπάθειες αποτελούν μέρος της λύσης του προβλήματος. Η διπλωματία της ΕΕ δραστηριοποιείται έντονα για την εξεύρεση πολιτικών λύσεων στις κρίσεις της Λιβύης και της Συρίας, στηρίζοντας τις διαδικασίες του ΟΗΕ. Επιπλέον, εφαρμόζεται το σχέδιο δράσης της ΕΕ κατά της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και συνεχίζονται οι διεργασίες με Αφρικανούς εταίρους για την προετοιμασία και την επιτυχή έκβαση της συνόδου κορυφής για τη μετανάστευση, που θα πραγματοποιηθεί στη Βαλέτα στις 11-12 Νοεμβρίου. Η αποτελεσματικότερη διεξαγωγή των επιστροφών διευκολύνεται με τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής ή με την αυστηρότερη εφαρμογή ήδη ισχυουσών συμφωνιών, όπως η συμφωνία με το Πακιστάν. Η Τουρκία και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι κομβικοί εταίροι. Το λεπτομερές σχέδιο δράσης για τη μετανάστευση που παρέδωσε ο πρόεδρος Γιούνκερ στον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν στις 5 Οκτωβρίου περιέχει μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων συνεργασίας. Η Επιτροπή διεξάγει αυτή τη στιγμή συζητήσεις με τις τουρκικές αρχές με στόχο την οριστικοποίηση του σχεδίου δράσης. Παράλληλα, η πρόσφατα εγκριθείσα δήλωση στη διάσκεψη υψηλού επιπέδου σχετικά με τις διαδρομές στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Δυτικά Βαλκάνια δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για αυξημένη συνεργασία με εταίρους της εγγύτερης γειτονιάς μας”.
Στις 23 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια δέσμη δράσεων προτεραιότητας για την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Θεματολογίου για τη Μετανάστευση, οι οποίες πρέπει να αναληφθούν εντός του επόμενου εξαμήνου. Η δέσμη αυτή περιέχει βραχυπρόθεσμες δράσεις για τη σταθεροποίηση της τρέχουσας κατάστασης καθώς και μακροπρόθεσμα μέτρα για τη δημιουργία ενός σταθερού συστήματος που θα αντέχει στον χρόνο.
Στο μεταξύ, η διαχείριση των προσφυγικών θεμάτων, ενόψει της σημερινής Συνόδου Κορυφής, καθώς και το επικείμενο ταξίδι της Γερμανίδας καγκελαρίου στην Τουρκία, ήταν το αντικείμενο συζήτησης στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε χθες το απόγευμα ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, με τη Γερμανίδα καγκελάριο ‘Αγγελα Μέρκελ.
Η επιχειρησιακή διαχείριση του προσφυγικού, ο συντονισμός των συναρμόδιων υπουργείων, αλλά και οι θέσεις της χώρας στη Σύνοδο Κορυφής, έχουν εξεταστεί στις διυπουργικές συσκέψεις, των τελευταίων ημερών.
Στη σύσκεψη της Τρίτης υπό τον πρωθυπουργό, πέραν της αποτίμησης των έως τώρα δράσεων της κυβέρνησης επί του θέματος, προγραμματίστηκε η ολοκλήρωση των έργων και υποδομών των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης προσφύγων και συζητήθηκαν πτυχές του συντονισμού της διαχείρισης των προσφυγικών ρευμάτων καθώς και ο ορισμός συντονιστών στα νησιά πρώτης υποδοχής. Επιπλέον, συζητήθηκε η θέση της κυβέρνησης στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής σχετικά με τα ζητήματα της διαχείρισης των προσφυγικών ροών.
Όπως προέκυπτε και από αυτή την διυπουργική σύσκεψη, η κυβέρνηση προσέρχεται στη σημερινή Σύνοδο στις Βρυξέλλες με ατζέντα που αφορά τόσο στα θέματα της υλοποίησης των υποχρεώσεων της ελληνικής πλευράς απέναντι στην Ευρώπη, με τα hot spots στα πέντε ελληνικά νησιά, δηλαδή τα κέντρα καταγραφής και ταυτοποίησης, όσο και για τα ζητήματα που θέτει η ελληνική πλευρά στην Ευρώπη.
Αυτά αφορούν, μεταξύ άλλων, την επανεγκατάσταση (resetllement) των προσφύγων σε χώρες της Ευρώπης και τη μετεγκατάσταση (relocation) των προσφύγων σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, κεντρικό ζήτημα για την κυβέρνηση, ενόψει και της επίσκεψης της Γερμανίδας καγκελαρίου στην Τουρκία, είναι η διαδικασία ταυτοποίησης και επανεγκατάστασης να πραγματοποιείται απευθείας από την γείτονα χώρα (που αποτελεί την τελευταία χώρα από την οποία περνούν στην Ελλάδα) προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Μείζον επιχείρημα για αυτό το ελληνικό αίτημα είναι ότι με αυτόν τον τρόπο θα αποφεύγονται νέες τραγωδίες με ανθρώπους που πνίγονται στο Αιγαίο.
Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που ενδιαφέρει την Ελλάδα και για το οποίο η Ευρώπη δεν έχει λάβει ακόμα πρωτοβουλίες, αφορά, κατά τις ίδιες πληροφορίες, στο γεγονός ότι σημαντικό τμήμα των προσφυγικών ροών που υποδέχεται η χώρα (πέραν των Σύρων) αποτελείται από Αφγανούς πρόσφυγες, που προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες και για τους οποίους θα πρέπει να αναγνωρίζεται ο προσφυγικός χαρακτήρας.
Επιπλέον, στις θέσεις της ελληνικής ατζέντας συμπεριλαμβάνονται και αντισταθμιστικές ενέργειες (τεχνική και οικονομική υποστήριξη) που θα πρέπει να αναληφθούν εκ μέρους της Ευρώπης, ώστε να είναι υποστηρικτική, για τα νησιά που αποτελούν τις κύριες πύλες εισόδου προσφύγων. Ακόμα, αφορούν και στην αύξηση των εκταμιεύσεων από τα ευρωπαϊκά κονδύλια.