O φόβος της ακυβερνησίας πλανάται πάνω από την ελληνική οικονομία σε μια χρονική στιγμή που η χώρα χρειάζεται σταθερότητα και σωστή διαχείριση της ευκαιρίας που δίνει η υπογραφή της συμφωνίας με τους δανειστές. Η Ελλάδα από χθες βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο και οδεύει προς τις εκλογές μέσα σε κλίμα ακραίας πόλωσης μεταξύ των κομμάτων. Ο ΣΥΡΙΖΑ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν σηκώσει πολύ τους τόνους της αντιπαράθεσης, κάτι που ασφαλώς είναι λογικό τρεις εβδομάδες πριν από την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
Η ξεκάθαρη θέση του πρωθυπουργού, αλλά και κορυφαίων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, για αδυναμία συνεννόησης με τα υπόλοιπα κόμματα μετά τις εκλογές (πλην βεβαίως των Ανεξάρτητων Ελλήνων) δημιουργεί βαριά σκιά στην οικονομία και την πορεία της χώρας στον δρόμο της δημοσιονομικής επαναφοράς στην ομαλότητα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει το αναλυτικό ρεπορτάζ της “Ημερησίας”.
Δεν είναι τυχαίο ότι τραπεζίτες, οικονομολόγοι αλλά και άνθρωποι της αγοράς επισείουν τον κίνδυνο της πολιτικής αστάθειας εξαιτίας της αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, αυτοδύναμης ή σε συνεργασία του πρώτου κόμματος με τα υπόλοιπα. Οι οικονομικοί παράγοντες αγωνιούν για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει το σενάριο της ακυβερνησίας, της παρατεταμένης κρίσης με νέο κύκλο διερευνητικών εντολών και με όχι απίθανο ένα σενάριο νέας προσφυγής στις κάλπες.
Αυτό βεβαίως θα σημαίνει ότι η υπηρεσιακή κυβέρνηση που ορκίστηκε χθες θα συνεχίσει να κυβερνά καλούμενη να λάβει εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις, τόσο για οικονομικά όσο και για πολιτικά θέματα.
Οι προκλήσεις
Τα κόμματα αφορίζουν τα σενάρια νέων εκλογών, αλλά δεν αφήνουν και περιθώρια για συνεργασίες στο πλαίσιο του σχηματισμού μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας που θα κληθεί να «τρέξει» το πρόγραμμα που συμφωνήθηκε με τους δανειστές. Τα μέτρα που προβλέπει το τρίτο μνημόνιο είναι εξαιρετικά βαριά ενώ μέσα στον Οκτώβριο θα πρέπει όποια κυβέρνηση σχηματιστεί, να διαπραγματευτεί κι άλλα προαπαιτούμενα με τους δανειστές. Υπάρχει για παράδειγμα η κατάθεση νέου φορολογικού νομοσχεδίου στο οποίο θα υπάρχουν προβλέψεις για τους αγρότες. Οι ανατροπές που έρχονται αναμένεται να ξεσηκώσουν θύελλα διαμαρτυριών και ήδη οι πρώτες αγροτικές κινητοποιήσεις έχουν οργανωθεί για πριν από τις εκλογές.
Επίσης, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει σε αλλαγές στο εργασιακό καθώς θα ανοίξει ξανά ο διάλογος για απελευθέρωση των απολύσεων, ενώ τρόμο προκαλεί και μόνο η συζήτηση για τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος που θα φέρει νέες μειώσεις συντάξεων. Για να αποφευχθεί αυτό το εφιαλτικό σενάριο θα πρέπει μια σταθερή κυβέρνησης μακράς πνοής να αναζητήσει ισοδύναμα, ενώ θα πρέπει να προετοιμάσει το έδαφος για τη μεγάλη αλλαγή στα ασφαλιστικά ταμεία με ενοποιήσεις ευρείας κλίμακας. Και βεβαίως, μόνο μια σταθερή κυβέρνηση θα έχει τη νομιμοποίηση να διαπραγματευτεί το θέμα του χρέους και την απομείωσή του μέσω αύξησης του χρόνου αποπληρωμής.
Τα νέα για την οικονομία και τις επιχειρήσεις δεν είναι καλά καθώς οι επιπτώσεις της επτάμηνης αποτυχημένης διαπραγμάτευσης και των capital controls συνεχίζουν να ταλαιπωρούν. Το γεγονός και μόνο ότι ο προϋπολογισμός είναι στον «αέρα», αφού ήδη η «μαύρη τρύπα» στα έσοδα ξεπερνά τα 4 δισ. ευρώ, είναι ενδεικτικό της δύσκολης κατάστασης που καλείται να αντιμετωπίσει η επόμενη κυβέρνηση. Οι τράπεζες μέσα σε επτά μήνες έχουν χάσει 40 δισ. ευρώ, καταθέσεις που οι Ελληνες απέσυραν κακήν κακώς από την αρχή του έτους. Είναι ουσιαστικά το… μισό μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση, ένα ποσό τεράστιο που οδηγεί βεβαίως σε αλυσιδωτές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.
Άλλωστε, χωρίς να επιταχυνθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και να κλείσουν οι εκκρεμότητες είναι αδύνατη η χρηματοδότηση της οικονομίας, με αποτέλεσμα να οδηγείται σταδιακά η επιχειρηματική δραστηριότητα σε αργό θάνατο.
Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων έχουν πλήξει καίρια τις εταιρείες και ελλοχεύει ο κίνδυνος για ένα φθινοπωρινό «τσουνάμι» λουκέτων και απολύσεων στον ιδιωτικό τομέα, ένα πρόβλημα που επίσης πρέπει να διαχειριστεί η νέα κυβέρνηση.
Ακόμη μεγαλύτερο είναι το στοίχημα της ύφεσης που πρέπει να αντιμετωπιστεί μετά τις εκλογές. Η ύφεση θα διαμορφωθεί κοντά στο μέσο του εύρους των εκτιμήσεων της Κομισιόν, δηλαδή -3% για το 2015 και -1,1% το 2016, παρά την εντυπωσιακή πορεία του τουρισμού. Αυτό σημαίνει πως στη διετία 2015-2016 αντί για ανάπτυξη 3,4%, λόγω των capital controls θα έχουμε ύφεση 4,1%. Δηλαδή μικρότερο ΑΕΠ κατά 7,5% ή περίπου 14 δισ. Είναι προφανές ότι πρόκειται για χρήματα που θα λείψουν από την οικονομία και πρέπει να αντικατασταθούν.
- 3% η ύφεση για το 2015 και στο 1,1% για το 2016
- 40 δισ. ευρώ καταθέσεις έφυγαν από τις τράπεζες σε 7 μήνες
- 300.000 θέσεις εργασίας κινδυνεύουν να χαθούν
- 60.000 επιχειρήσεις έχουν φύγει από την Ελλάδα
O φόβος του Grexit
Η οικονομία, επομένως, είναι το πραγματικό διακύβευμα των εκλογών και η προεκλογική περίοδος πρέπει να επικεντρωθεί στους τρόπους με τους οποίους μετά τις κάλπες θα υπάρξει σταθεροποίηση και λύση στα προβλήματα. Οι εταίροι έδωσαν το «πράσινο φως» για τις εκλογές με την προειδοποίηση της πιστής τήρησης των συμφωνηθέντων. Σε άλλη περίπτωση θα μπορούσε να τιναχθεί στον αέρα όλο το πρόγραμμα και να επανέλθει ο εφιάλτης του grexit, που με τόσο κόπο έφυγε από το τραπέζι. Το μήνυμα που έστειλε προχθές ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ είναι ηχηρό: «Δεν μπορώ να εγγυηθώ την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος. Οι ελληνικές εκλογές θα πρέπει να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα».
Πρόκειται για μια προειδοποίηση η οποία ακούγεται όλο και περισσότερο και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Όποιος πιστεύει ότι η Ελλάδα διέφυγε τον κίνδυνο πλανάται πλάνη οικτράν. Και για τον λόγο αυτό τα κόμματα που θα κληθούν να διαχειριστούν την επόμενη ημέρα θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την πραγματική κατάσταση της οικονομίας και των πολιτών.
Μια επόμενη ημέρα που θα είναι εξαιρετικά δύσκολη για τους Έλληνες, λόγω του λογαριασμού που είναι ιδιαίτερα βαρύς, αλλά κυρίως λόγω των αβεβαιοτήτων για την πορεία της οικονομίας. Η αδυναμία συγκρότησης μιας σταθερής κυβέρνησης που θα έχει τη νομιμοποίηση από τον ελληνικό λαό για να προχωρήσει σε βαθιές τομές που χρειάζεται η χώρα, απλά θα επισφραγίσει αυτό που οι μελλοθάνατοι αναφέρουν ως «πράσινο μίλι». Την πορεία δηλαδή μέχρι το τέλος.