Το ελληνικό συνταξιοδοτικό χάος δείχνει ότι δεν υπάρχει κανένας εύκολος τρόπος να αρθεί το αδιέξοδο.
Αυτός είναι ο τίτλος αλλά και το συμπέρασμα σχετικής έρευνας του Bloomberg, το οποίο παραθέτει το παράδειγμα της 59χρονης Μαρίας Κουνάνη, μητέρας δύο παιδιών, που μεγαλώνει μόνη της και που πρόσφατα έλαβε πρόωρη σύνταξη. Η κ. Κουνάνη, έπειτα από 20 χρόνια εργασίας, αναγκάστηκε να βγει σε σύνταξη καθώς ο εργοδότης της αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα. Βέβαια, δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις για πλήρη σύνταξη (χρειαζόταν άλλα 10 χρόνια), αλλά ήταν η μόνη λύση που είχε μπροστά της. «Το έκανα γιατί κανείς δεν θα με προσλάμβανε. Εδώ ούτε την κόρη μου που είναι 39 ετών δεν παίρνει κανείς σε δουλειά».
Για τους πιστωτές, γράφει το πρακτορείο, το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα εξακολουθεί να είναι αρκετά γενναιόδωρο. Γι’ αυτό και είναι μια από τις βασικές αιτίες προστριβών ανάμεσα στις δύο πλευρές. Για την ελληνική κυβέρνηση, είναι ένα σύστημα που αγωνίζεται να αντέξει έπειτα από πέντε χρόνια ύφεσης και αυξανόμενης ανεργίας.
Όπως αναφέρει ο οικονομολόγος και πρώην μέλος της Task Force στην Ελλάδα, Γενς Μπάστιαν, «αν έχεις ένα νέο σύστημα εισφορών και ένα νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων, ένα άτομο που θα χάσει τη δουλειά του αυτομάτως θα βγαίνει εκτός συστήματος. Αυτό είναι ένα μακροοικονομικό ζήτημα που κανένας αριθμός μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος δεν μπορεί να διορθώσει».
Όπως αναφέρει το Bloomberg, κατά τα τελευταία πέντε χρόνια οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 48%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης, ενώ το 45% των συνταξιούχων λαμβάνουν συντάξεις που είναι κάτω από το όριο της φτώχειας. Η κ. Κουνάνη λαμβάνει αυτή τη στιγμή μειωμένη σύνταξη που φτάνει στα 420 ευρώ το μήνα, τη στιγμή που έχει να πληρώνει 360 ευρώ ενοίκιο. Ο Γιάνης Βαρουφάκης παραδέχεται πως το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο, αλλά λέει πως δεν γίνεται να επικρατήσει η λογική του κρεοπώλη που κόβει με τον μπαλτά ό,τι βλέπει μπροστά του.
Το 2012 η Ελλάδα δαπάνησε περισσότερα χρήματα, σε σχέση με το ΑΕΠ, από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ΕΕ (το 17,5% του ΑΕΠ, έναντι του 13,2% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος). Αυτό συνέβη επειδή η ελληνική οικονομία από το 2008 και μετά συρρικνώθηκε κατά 1/4. Επίσης, δεν βοηθάει η γήρανση του πληθυσμού με αποτέλεσμα ως το 2060 τα πράγματα να φαντάζουν ακόμη πιο δυσοίωνα.
Το κύμα των μεταρρυθμίσεων που άρχισαν το 2010, κατά το πρώτο πακέτο στήριξης, μείωσαν τις συντάξεις, αύξησαν τα όρια ηλικίας και άλλαξαν τον τρόπο υπολογισμού. Αυτό είχε ως άμεσο αποτέλεσμα να μετακινηθεί η Ελλάδα από τη θέση που κατείχε ως τώρα στο δείκτη βιωσιμότητας των συντάξεων της Alliaz Asset Managment και να ξεφύγει από τον πάτο της κλίμακας. Έγινε προσπάθεια να αυξηθούν οι εισφορές από εργοδότες και εργαζόμενους, αλλά η ανεργία και η ύφεση δεν βοήθησαν.
Ο Γιώργος Συμεωνίδης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Αναλογιστικής Αρχής, αναφέρει: «Το πρόγραμμα που εφαρμόζεται προκάλεσε μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά την απώλεια των εισφορών από το άθροισμα των χρημάτων που συλλέγονται μέσα από το ίδιο το πρόγραμμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις η θεραπεία είναι χειρότερη από την ασθένεια».