Παγκόσμια ημέρα προσφύγων: Σε ιστορικό ρεκόρ ο αριθμός των προσφύγων και των εκτοπισμένων παγκοσμίως

Κατέρριψε κάθε ρεκόρ ο αριθμός των προσφύγων και των εκτοπισμένων, ο οποίος άγγιξε το 2015 τα 65,3 εκατομμύρια, σύμφωνα με την ετήσια στατιστική έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Ο συγκεκριμένος αριθμός είναι μεγαλύτερος από τον συνολικό πληθυσμό της Βρετανίας και είναι σημαντικά αυξημένος σε σύγκριση με το 2014 όταν είχαν καταγραφεί παγκοσμίως 59,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτοπισμένοι.

Από το 2011, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στη Συρία, ο αριθμός των προσφύγων αυξάνεται διαρκώς. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι την περυσινή χρονιά, σημειώθηκε αύξηση της τάξης του 9,7%. Ο αριθμός των προσφύγων ανέρχεται στα 21,3 εκατομμύρια και των εσωτερικά εκτοπισμένων στα 40,8 εκατομμύρια. Σ’ αυτούς, θα πρέπει να προστεθούν και 3,2 εκατομμύρια άνθρωποι που αιτήθηκαν άσυλο σε ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες.

Η UNHCR τονίζει ότι «ένας στους 113 ανθρώπους σήμερα είναι ξεριζωμένος, έχει αιτηθεί άσυλο, είναι εσωτερικά εκτοπισμένος ή είναι πρόσφυγας».

Ο Ύπατος Αρμοστής Φίλιπο Γκράντι, ο οποίος  ανέλαβε καθήκοντα στις αρχές του 2016, εκτιμά ότι οι παράγοντες που απειλούν τους πρόσφυγες πολλαπλασιάζονται. «Τρομακτικός αριθμός προσφύγων και μεταναστών πεθαίνει κάθε χρόνο στη θάλασσα. Στην ξηρά οι άνθρωποι που προσπαθούν να γλιτώσουν από τον πόλεμο, δεν μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους επειδή τα σύνορα έχουν κλείσει», υπογράμμισε.

Το 2015 το προσφυγικό κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα, ωστόσο όμως η έκθεση δείχνει ότι “η μεγάλη πλειονότητα των προσφύγων σε όλον τον κόσμο βρίσκεται αλλού”, σε χώρες που βρίσκονται κοντά σε εμπόλεμες περιοχές. Παρουσιάζοντας στη Γενεύη την έκθεση με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας των Προσφύγων ο Φίλιπο Γκράντι τόνισε ότι “ζούμε σε έναν κόσμο ανισοτήτων”, υπάρχουν πόλεμοι, συγκρούσεις και “είναι αναπόφευκτο οι άνθρωποι να θέλουν να πάνε σε έναν πιο ασφαλή κόσμο”.

Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας της νορβηγικής μη κυβερνητικής οργάνωσης NRC (Νορβηγικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, που συμμετείχε στη σύνταξη της έκθεσης) Γιαν Έγκελαντ εκτίμησε ότι οι πρόσφυγες “είναι τα θύματα μιας γενικής παράλυσης” εκ μέρους των κυβερνήσεων που “αποποιούνται την ανάληψη των ευθυνών τους”.

Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στην έκθεση ο κ. Γκράντι, οι περισσότερες κρίσεις που οδηγούν τους ξεριζωμένους στην εξορία είναι λίγο-πολύ οι ίδιες, με τη Συρία στην πρώτη θέση. Ωστόσο, το 2015 ανέκυψαν και νέες επείγουσες καταστάσεις “στο Μπουρούντι, το Νότιο Σουδάν και το Αφγανιστάν”. Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ εξήγησε ότι οι Αφγανοί σήμερα αποτελούν τη δεύτερη σε όγκο ομάδα προσφύγων σε όλον τον κόσμο, πίσω από τους Σύρους που αριθμούν σχεδόν 5 εκατομμύρια και πρόσθεσε ότι “ακόμη και οι Αφγανοί που ζουν εδώ και πολλά χρόνια ως πρόσφυγες στο Ιράν, κατευθύνονται πλέον στην Ευρώπη” για να ζητήσουν άσυλο.

“Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που διέπλευσαν τη Μεσόγειο και έφτασαν στα παράλια της Ευρώπης μετέφεραν το μήνυμα ότι αν δεν λύσεις τα προβλήματα, τα προβλήματα θα έρθουν σ’ εσένα” υποστήριξε ο κ. Γκράντι και παρατήρησε ότι “είναι οδυνηρό που οι άνθρωποι στις πλούσιες χώρες χρειάστηκαν τόσο πολύ καιρό για να το καταλάβουν αυτό. Χρειαζόμαστε δράση, πολιτική δράση για να σταματήσουν οι συρράξεις. Αυτό θα ήταν το σημαντικότερο εμπόδιο για τις προσφυγικές ροές”.

Αριθμός-ρεκόρ 2 εκατομμυρίων νέων αιτούντων άσυλο στις βιομηχανικές χώρες καταγράφηκε το 2015. Σχεδόν 100.000 (σ.σ. ιστορικό υψηλό) ήταν ασυνόδευτα παιδιά ή ανήλικοι που είχαν χωριστεί από τις οικογένειές τους, αριθμός τριπλάσιος σε σύγκριση με το 2014.  Τα περισσότερα αιτήματα ασύλου δέχθηκε η Γερμανία (441.900) όπου ένας στους τρεις είναι Σύρος και ακολουθούν οι ΗΠΑ με 172.700. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους προέρχονταν από το Μεξικό και χώρες της Κεντρικής Αμερικής και έφυγαν στις ΗΠΑ για να γλιτώσουν από τη βία των συμμοριών και των καρτέλ των ναρκωτικών.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες φιλοξενείται το 86% του συνόλου των προσφύγων. Σύμφωνα με την έκθεση, σε απόλυτους αριθμούς οι περισσότεροι, 2,5 εκατομμύρια Σύροι, βρίσκονται στην Τουρκία και ακολουθούν το Πακιστάν και ο Λίβανος.

Ο κ. Γκράντι επισήμανε ότι οι αιτούντες άσυλο ολοένα και περισσότερο βρίσκονται αντιμέτωποι με τείχη ή με ξενοφοβικά αισθήματα και πρόσθεσε ότι “η άνοδος της ξενοφοβίας δυστυχώς εξελίσσεται σε καθοριστικό στοιχείο του περιβάλλοντος στο οποίο εργαζόμαστε. Φράχτες υψώνονται παντού και δεν μιλάω μόνο για τείχη. Μιλάω για τους νομοθετικούς φραγμούς που έρχονται, ακόμη και σε χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου που για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτελούσαν προπύργια στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων που συνδέονται με το άσυλο”.

Παράλληλα ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ προειδοποίησε ότι “από την στιγμή που οι βαλκανικές χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους, δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα του εκτοπισμού τελείωσε. Η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξαν σε μια συμφωνία τον Μάρτιο για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη. Μπορεί να τελείωσε για ορισμένες χώρες που δεν χρειάζεται να το αντιμετωπίζουν πλέον, προς το παρόν”.

Ερωτηθείς για το θέμα της μετεγκατάστασης των προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες στα πλαίσια ενός προγράμματος που καθυστερεί να εφαρμοστεί καθώς μέχρι στιγμής έχουν μετεγκατασταθεί μόνο 2.406 άνθρωποι από 160.000, ο κ. Γκράντι διαμήνυσε ότι “δεν υπάρχει Σχέδιο Β για την Ευρώπη. Η Ευρώπη θα συνεχίσει να υποδέχεται αιτούντες άσυλο. Όλοι θα πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη πλέον”.