Μιλά στο Βήμα για Ανατολική Μεσόγειο, Αιγαίο και ISIS
«Αν η Ελλάδα υπογράψει μία συμφωνία (σσ. για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών) με την Αίγυπτο, δεν θα την αποδεχθούμε αν πλήττει τα εθνικά μας συμφέροντα. Αυτή η συμφωνία δεν θα υπάρχει για εμάς». Μία συνομιλία με τον Αχμέτ Νταβούτογλου είναι πάντοτε ενδιαφέρουσα, είτε συμφωνείς είτε διαφωνείς μαζί του. Και αναμφίβολα, η παραπάνω αποστροφή του τούρκου Πρωθυπουργού, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης που παραχώρησε σε τέσσερα ελληνικά μέσα ενημέρωσης μετά το τέλος του 3ου Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας στην Αθήνα, μιλάει από μόνη της.
Μπορεί το Κυπριακό να μονοπώλησε το ενδιαφέρον των δημοσίων δηλώσεων του Αντώνη Σαμαρά και του κ. Νταβούτογλου, λόγω της συνεχιζόμενης «κρίσης του Μπαρμπαρός» εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας, ωστόσο ο τούρκος Πρωθυπουργός υπήρξε κατηγορηματικός σχετικά με το πώς βλέπει τη θέση της χώρας του στην Ανατολική Μεσόγειο και τις εξελίξεις στην περιοχή.
Όπως ξεκαθάρισε στη συνέντευξή του ο κ. Νταβούτογλου, η άποψη της Άγκυρας είναι ότι χωρίς αυτήν δεν μπορεί να γίνει καμία οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο. Και παράλληλα, χαρακτήρισε ως «οπορτουνισμό» που μάλιστα ήρθε σε «κακή χρονική στιγμή» την απόφαση για τριμερή συνεργασία Ελλάδος – Κύπρου – Καϊρου και Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ.
«Δεν αισθανόμαστε καμία απειλή. Κανείς δεν μπορεί να μας απειλήσει» υπογράμμισε ο κ. Νταβούτογλου, ερωτηθείς αν θεωρεί εχθρικές κινήσεις τις δύο τριμερείς συνεργασίες που διαμορφώνονται. Στη συνέχεια, έγινε μάλιστα πιο συγκεκριμένος.
«Στην Ανατολική Μεσόγειο», τόνισε, «όλες οι διευθετήσεις και ιδιαίτερα οι οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών πρέπει να γίνονται έπειτα από διαπραγματεύσεις όλων. Αν δύο μέρη ή τρία μέρη – και αυτό που λέω τώρα δεν αφορά μόνο στην Κύπρο – ανακηρύξουν ΑΟΖ χωρίς να διαβουλευθούν με άλλα μέρη που επίσης ενδιαφέρονται και έχουν έννομο συμφέρον, τότε αυτό κινείται ενάντια στο Διεθνές Δίκαιο. Στο Αιγαίο, το θέμα όντως είναι διμερές. Υπάρχουν μόνο η Ελλάδα και η Τουρκία. Μέχρι σήμερα όμως, στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν υπάρχει καμία συμφωνία για ΑΟΖ. Η καλύτερη λύση είναι οι χώρες μας (σσ. η Ελλάδα και η Τουρκία) να λύσουν πρώτα τα μεταξύ τους προβλήματα και μετά, μαζί, μπορούμε να συνομιλήσουμε με τρίτα μέρη».
Όσο για την ενιαία αντιμετώπιση της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, ο κ. Νταβούτογλου δεν φάνηκε να έχει αλλάξει άποψη: «Είναι δύο διαφορετικές περιπτώσεις από γεωγραφικής άποψης. Η Ανατολική Μεσόγειος δεν έχει πολλά νησιά, μόνο ένα, τη Μεγίστη που ακόμη και αυτή σηκώνει μεγάλη συζήτηση! Το Αιγαίο είναι πιο πολύπλοκο, ενώ στην Ανατολική Μεσόγειο αν λυθεί το Κυπριακό τα πράγματα είναι απλούστερα». Και σε σχέση με τις διερευνητικές επαφές, εμφανίστηκε μάλλον συγκρατημένος.
Σε ό,τι αφορά δε στο Κυπριακό, είναι εμφανές ότι η Άγκυρα δεν πρόκειται να υποχωρήσει στο θέμα του φυσικού αερίου. Το τουρκικό μότο, όπως το περιέγραψε ο κ. Νταβούτογλου, είναι σαφέστατο. Όπως έγραψε χθες «Το Βήμα της Κυριακής», αν αρχίσουν οι συνομιλίες άμεσα και το Κυπριακό λυθεί, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορεί να ερευνήσει και να εκμεταλλευθεί τους φυσικούς πόρους του νησιού.
Σε διαφορετική περίπτωση κι εφόσον το πρόβλημα μένει άλυτο, είτε οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν λόγο σε όλες τις πτυχές των ερευνών και θα συναποφασίζουν ή αλλιώς η Λευκωσία θα πρέπει να συνηθίσει στην παρουσία του “Μπαρμπαρός” στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ισότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων είναι για αυτόν αδιαπραγμάτευτη και μόνο αν υπάρξουν κοινές λύσεις θα περαστούν τα προβλήματα. Αμφισβητεί δε ως μη βιώσιμο οικονομικά και τεχνικά τον αγωγό μεταφοράς αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο μέσω Ελλάδος στην Ευρώπη, επισημαίνοντας με πονηρό χαμόγελο ότι γνωρίζει πολύ καλά και την… υποθαλάσσια γεωγραφία της Ανατολικής Μεσογείου.
Τα «μηδενικά προβλήματα» και το ISIS
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου επιμένει ότι η θεωρία των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» εξακολουθεί να ισχύει. «Αν δείτε τις τελευταίες δύο εβδομάδες τις συναντήσεις μου ως Πρωθυπουργού θα καταλάβετε τι εννοώ» μας λέει. «Πριν από λίγες μήνες βρέθηκα στο Αζερμπαϊτζάν για τον αγωγό ΤΑΝΑΡ. Ήταν και ο Πρωθυπουργός Σαμαράς εκεί. Ιδιαίτερη συνεργασία έχουμε και με άλλη μία γειτονική χώρα τη Γεωργία, επίσης την Ελλάδα και τη Βουλγαρία όπου ίσως βρεθώ τον Ιανουάριο όταν σχηματιστεί η νέα κυβέρνηση. Μην ξεχνάτε την επίσκεψη του Προέδρου Πούτιν στην Άγκυρα. Είχαμε το 5ο ΑΣΣ με τη Ρωσία, υπογράψαμε πολλές συμφωνίες και για την ενέργεια. Σχεδιάζω επίσης στα μέσα Ιανουαρίου να πάω στην Ουκρανία».
Η συζήτηση αναπόφευκτα έρχεται στο Ιράκ και στη Συρία. Ο κ. Νταβούτογλου παραδέχεται ότι με το Ιράκ «έχουμε αντιμετωπίσει προβλήματα λόγω των εσωτερικών του προβλημάτων. Επισκέφθηκα πρόσφατα τη Βαγδάτη και το Ερμπίλ και μετά από αυτή την επίσκεψη το πρόβλημα με το πετρέλαιο ανάμεσα στις δύο πλευρές επιλύθηκε. Προς τα τέλη του μήνα ο νέος ιρακινός Πρωθυπουργός Αμπάντι θα έλθει στην Τουρκία και θα διοργανώσουμε το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας με έμφαση στην ενεργειακή συνεργασία».
«Όταν λοιπόν υπάρχει ένας σταθερός εταίρος από την άλλη πλευρά, οι σχέσεις μας πηγαίνουν πολύ καλά. Αν υπάρχει αστάθεια όμως, κάτι που δεν είναι στο χέρι μας, τότε οι σχέσεις επηρεάζονται. Γιατί αντιμετωπίσαμε προβλήματα με τη Συρία;» ρωτάει ρητορικά και αμέσως απαντάει: «Δεν ήταν πρόθεσή μας, δεν υπήρχε κάποιο διμερές ζήτημα, αλλά το καθεστώς αποφάσισε να επιτεθεί και να καταπιέσει τα δημοκρατικά αιτήματα του λαού.
Δύο εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν έρθει στην Τουρκία: 1,6 εκατομμύρια από τις επιθέσεις του καθεστώτος εναντίον του συριακού λαού και περίπου 400.000 από τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους».
Τον ρωτάμε για όσους λένε ότι η Άγκυρα βοήθησε τους τζιχαντιστές για να ανατραπεί ο Μπασάρ αλ – Άσαντ. «Σχετικά με τις κατηγορίες για τη συνεργασία μας με τον ISIS, για εκείνους που κάθονται πάρα πολύ μακριά από τη Συρία είναι εύκολο να ασκούν κριτική, αλλά αν βρίσκονταν δίπλα σε μία χώρα υπό κατάρρευση θα ήταν διαφορετικά. Επίσης για εκείνες τις χώρες που έχουν δεχθεί μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες πρόσφυγες, είναι εύκολο να μας κριτικάρουν» τόνισε εμφανώς ενοχλημένος ο κ. Νταβούτογλου.
Όπως εξήγησε, «από το Κομπάνι, μόνο μέσα σε τρεις ημέρες ήρθαν στην Τουρκία 130.000 πρόσφυγες. Ο αριθμός αυτός ξεπερνάει αυτούς που έχουν δεχθεί οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες μαζί. Έχουμε δαπανήσει 5 δις. δολάρια για τους πρόσφυγες μέχρι σήμερα. Πόσα έχουν δώσει αυτοί που κριτικάρουν, πόσα έχουν προσφέρει τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ όταν εμπόδισαν την έκδοση κάθε ψηφίσματος για τη Συρία; Ανακηρύξαμε τον ISIS ως τρομοκρατική οργάνωση από τις 10 Οκτωβρίου 2013, όχι μετά την επίθεσή του στη Μοσούλη, αλλά πέρυσι».
Ο τούρκος Πρωθυπουργός επιμένει ότι αν δεν φύγει ο Άσαντ το πρόβλημα στη Συρία δεν θα λυθεί. «Αν κλείσουμε τα μάτια μας όταν το συριακό καθεστώς επιτίθεται από αέρος το Χαλέπι, με πληθυσμό 3,5 εκατομμύρια, και περιοριζόμαστε σε επιθέσεις εναντίον του ISIS στο Κομπάνι, αυτό ούτε δίκαιο είναι ούτε λύση αποτελεί. Απαιτείται συνολική στρατηγική εναντίον όλων των τρομοκρατικών οργανώσεων στη Συρία, περιλαμβανομένου το καθεστώτος».
Η συνάντηση με τον Τσίπρα
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου είχε συνάντηση περίπου μίας ώρας στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» με τον πρόεδρο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α Αλέξη Τσίπρα. Ο μεν πρώτος αναχωρούσε για την Τουρκία, ο δε δεύτερος είχε μόλις επιστρέψει από τη Σερβία. Ήταν η πρώτη συνάντηση των δύο ανδρών και άρα ήταν πριν από όλα μία συνάντηση γνωριμίας.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο τούρκος Πρωθυπουργός επιθυμούσε αυτή τη συνάντηση – προφανώς όχι τυχαία. Ήθελε να γνωρίσει από κοντά τον ηγέτη ενός κόμματος που διεκδικεί με αξιώσεις την εξουσία, ενώ δεν πρέπει να λησμονείται ότι και ο κ. Νταβούτογλου έχει εκλογές μπροστά του.
Ο κ. Τσίπρας τόνισε μετά τη συνάντηση ότι πιστεύει πως «οι διπλωματικοί δίαυλοι με την Τουρκία πρέπει να παραμένουν ανοιχτοί, και να βασίζονται σε άμεσες και ειλικρινείς επαφές». Ξεκαθάρισε όμως, με αφορμή την κρίση στην κυπριακή ΑΟΖ, «ότι η συνεργασία αυτή, για να είναι ουσιαστική, πρέπει να βασιστεί στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την προοπτική μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού επί τη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ. Δεν μπορεί να βασιστεί σε προκλήσεις και δημιουργία τετελεσμένων».
Ο επικεφαλής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α επανέλαβε στον κ. Νταβούτογλου τις «σοβαρές επιφυλάξεις» του για τη διεξαγωγή του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην παρούσα φάση κρίσης στην Κύπρο. Υπογράμμισε μάλιστα ότι «αποτελεί σημαντικό forum για την προώθηση της συνεργασίας σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής, αλλά όχι πλαίσιο για την συζήτηση των εξελίξεων στην νήσο ή του Κυπριακού, για το οποίο οι συνομιλίες διεξάγονται σε διακοινοτικό επίπεδο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ».
