Σύγκρουση στην Ευρώπη για την “πράσινη ενέργεια”- Στο στόχαστρο τα πυρηνικά εργοστάσια και το φυσικό αέριο: Οι ταξινομήσεις και οι παρανοήσεις

 Το πεδίο της πιο ενδιαφέρουσας συνάντησης, και σύγκρουσης, μεταξύ οικονομικών επιλογών και πολιτικών συμφερόντων είναι ασφαλώς αυτό που δημιουργούν οι ανάγκες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

του Κώστα Μποτόπουλου

Τη βδομάδα που κλείνει είχαμε μια παρά πολύ χαρακτηριστική εικονογράφηση των δυσκολιών και των τρόπων δια των οποίων επιλύονται: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την τελική ταξινόμηση (taxonomy) των «πράσινων» πηγών ενέργειας, στις οποίες συμπεριλήφθηκαν, υπό προϋποθέσεις, η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο.

Οι αντιδράσεις υπήρξαν άμεσες και εκκωφαντικές. Πράγμα σχεδόν πρωτοφανές στη θεσμική ιστορία της Ένωσης, τρία μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (η Πορτογαλίδα, ο Ισπανός, ο οποίος είναι μάλιστα και «Υπουργός Εξωτερικών» της Ένωσης, και ο Αυστριακός) καταψήφισαν την ταξινόμηση –θυμίζω ότι οι Επίτροποι, από τη στιγμή που εκλέγονται, θεωρητικώς λειτουργούν ως μέλη συλλογικού οργάνου και όχι ως εκπρόσωποι των χωρών από τις οποίες προέρχονται.

Αντιρρήσεις για χρήση πυρηνικής ενέργειας και φυσικού αερίου

Δυο χώρες –Αυστρία και Λουξεμβούργο- ανήγγειλαν ότι προτίθενται να προσφύγουν κατά της απόφασης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Οι κυβερνήσεις της Ολλανδίας, της Δανίας και της Σουηδίας επίσης εξέφρασαν επισήμως αντιρρήσεις, το ίδιο και οι Γερμανοί Πράσινοι, κυβερνητικοί εταίροι, που κατέχουν μάλιστα το χαρτοφυλάκιο του περιβάλλοντος. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ανακοίνωσε ότι δεν θα επενδύσει ούτε σε πυρηνικούς σταθμούς («δεν το κάναμε ποτέ»), ούτε σε σχέδια που περιέχουν φυσικό αέριο («οι κανόνες είναι υπερβολικά περίπλοκοι και η διάκριση «καθαρών» και «βρώμικων» αερίων αδιαφανής»).

Κυρίως, η επιστημονική κοινότητα δεν είναι καν διαιρεμένη: η ίδια η «Επιτροπή Ειδικών» που διόρισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιτάσσεται στη συμπερίληψη τόσο της πυρηνικής ενέργειας όσο και του φυσικού αερίου.

Δυό πηγές ενέργειας … κατηγορούνται

Οι δύο πηγές πρέπει πάντως να διαχωρίζονται. Η πυρηνική ενέργεια είναι, όπως λέγεται, «carbon free», δεν εκπέμπει αέρια, η δραστική μείωση των οποίων αποτελεί τον βασικό στόχο στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Δημιουργεί όμως δυνάμει επικίνδυνα απόβλητα, ο δε κανόνας της «μη δημιουργίας πρόσθετου σημαντικού κινδύνου» ανήκει στους συμφωνημένους εντός του «κλιματικού πακέτου». Μια –μεγάλη- χώρα, η Γαλλία, καλύπτει το 70% των αναγκών από τα πυρηνικά της εργοστάσια, ενώ αρκετές άλλες –μικρότερες αλλά κρίσιμες-, όπως η Πολωνία και η Τσεχία, βλέπουν την πυρηνική ενέργεια ως μια καλή λύση από τη στιγμή που θα αναγκαστούν να σταματήσουν την παραγωγή ή την εισαγωγή «βρώμικης» ενέργειας, που μέχρι τώρα τις κάλυπτε.

Αντίθετα, το φυσικό αέριο ανήκει αναντίρρητα, όπως είπε εξάλλου και η ίδια η Ιρλανδή Επίτροπος Ενέργειας, στα υπό απαγόρευση καύσιμα (fossil fuels), όμως μπορεί να θεωρηθεί λιγότερο επικίνδυνο από το πετρέλαιο, η δε χρήση του προορίζεται να είναι μεταβατική. Υπό τις συνθήκες της παρούσας ενεργειακής κρίσης, που δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει, η πλήρης και απότομη απομάκρυνση από το φυσικό αέριο, που αποτελεί τη βασική ενεργειακή πηγή για την Ευρώπη (έστω κι αν, προσθέτω εγώ, δημιουργεί μεγάλη εξάρτηση από τη Ρωσία), θα δημιουργούσε, λένε κάποιοι, περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε.

Τα τρία βασικά επιχειρήματα της Επιτροπής

Τα τρία βασικά επιχειρήματα της Επιτροπής υπέρ της προταθείσας ταξινόμησης είναι:

• Πρώτον, ότι οι αμφισβητούμενες πηγές ενέργειας μετέχουν υπό προϋποθέσεις και για περιορισμένο χρόνο: αδειοδότηση πυρηνικών σταθμών ως το 2045, κλιμακωτή μείωση για επενδύσεις σε φυσικό αέριο.
• Δεύτερον, ότι η συμπερίληψη τους είναι σχεδόν αναγκαστική και πάντως προς την κατεύθυνση που έχει συμφωνηθεί, εφόσον οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας δεν επαρκούν για την άμεση κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.
• Και τρίτον, ότι από τη φύση της η ταξινόμηση δεν επιτρέπει ή αποτρέπει δραστηριότητες, απλώς δίνει επενδυτικές κατευθύνσεις στην Αγορά.

Σε αυτά οι διαφωνούσες χώρες και η επιστημονική κοινότητα αντιπαραθέτουν ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο η συμπερίληψη καθεαυτή αλλά οι προϋποθέσεις της –η «διασφάλιση» από τις ίδιες τις χώρες στις οποίες υπάρχουν πυρηνικοί σταθμοί ότι είναι ασφαλείς, η θέση ως αρχικού, ως το 2030 (αλλά μέχρι το 2030 θα κερδηθεί ή θα χαθεί το κλιματικό παιχνίδι), ορίου εκπομπών φυσικού αερίου των 270 γραμμαρίων ανά κιλοβατόρα, ενώ οι ειδικοί θέτουν το ίδιο όριο στα 100 γραμμάρια.

Το δε γεγονός ότι η ταξινόμηση δεν δημιουργεί δεσμευτικές υποχρεώσεις δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε ότι «δίνει σήμα» στις Αγορές και οι Αγορές (εταιρίες, τράπεζες, συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) είναι αυτές που θα αποφασίσουν πού και ποιες ενεργειακές επενδύσεις θα γίνουν.

Η ταξινόμηση καλύπτει το 80% των πιθανών ενεργειακών επενδύσεων 

Γι’ αυτό εξάλλου το θέμα «καίει» τόσο: η ταξινόμηση καλύπτει το 80% των πιθανών ενεργειακών επενδύσεων στην Ευρώπη –επενδύσεις οι οποίες, αν τελικά λειτουργήσει το σύστημα όπως προτείνεται, θα ακολουθήσουν πολύ διαφορετικά κριτήρια, και πορεία, από ό,τι σε άλλες περιοχές, με πρώτες τις ΗΠΑ.

Το κλειδί του προβλήματος είναι ασφαλώς εμπορικό –τα συμφέροντα είναι τεράστια- αλλά και πολιτικό. Από τη στιγμή που οι δυο μεγάλοι της Ευρώπης συμφώνησαν –η Γαλλία «πήρε» την πυρηνική ενέργεια, η Γερμανία δεν τα βγάζει πέρα χωρίς το φυσικό αέριο-, έρχονται σε δεύτερη μοίρα

• η «πλήρης» προστασία του περιβάλλοντος, παρότι όλα, με πρώτη τη ζωή, δείχνουν ότι η προστασία, από σήμερα το πρωί, ή θα είναι πλήρης, ή δεν θα είναι προστασία
• οι νομικές δεσμεύσεις: η ταξινόμηση, ως έχει, πιθανότατα παραβιάζει τη Συμφωνία Παρισιού/Γλασκόβης για το Κλίμα, καθώς και τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για το Κλίμα
• οι γεωπολιτικές συνέπειες: δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ένα κύμα επενδύσεων σε φυσικό αέριο θα αποτελέσει μεγάλο «δώρο» στον Πούτιν.

Δεν βγαίνουν τα νούμερα

Ο ευρωπαϊκού τύπου «συμβιβασμός» («πάμε να μη δυσαρεστήσουμε κανέναν και βλέπουμε») κατέστη αναπόφευκτος, πόσο μάλλον που και οι θεσμικές προβλέψεις –ασφαλώς όχι τυχαία- τον ευνοούν: για να ανατραπεί η ταξινόμηση χρειάζεται «σούπερ-πλειοψηφία» 20 χωρών που να εκπροσωπούν το 65% του συνολικού πληθυσμού της Ένωσης ή/και η απόλυτη πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου –νούμερα που, με βάση τους συσχετισμούς, δεν «βγαίνουν».

Τι ενδιαφέρουν όλα αυτά την Ελλάδα

Θα αναρωτηθεί κανείς: και τι ενδιαφέρουν όλα αυτά την Ελλάδα και τους Έλληνες, εφόσον η χώρα ούτε πυρηνική ενέργεια παράγει, ούτε αποκλειστικά στο φυσικό αέριο στηρίζεται;

Την ενδιαφέρουν πολλαπλώς και κρισίμως.

Πρώτον, γιατί το ζήτημα για το οποίο συζητάμε αγγίζει όλες τις χώρες και όλους τους ανθρώπους, η δε χώρα μας είναι, σύμφωνα με όλες τις μελέτες, από εκείνες που περισσότερο επηρεάζονται και θα επηρεαστούν από την κλιματική αλλαγή.

Δεύτερον, γιατί η ταξινόμηση σαφώς και άμεσα συνδέεται με το εθνικό/κυβερνητικό σχέδιο και τις επενδύσεις που θα γίνουν με βάση αυτό: χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αποφάσεις σχετικά με την παραγωγή φυσικού αερίου.

Και τρίτον, γιατί σε αυτό πεδίο θα διαμορφωθούν –διαμορφώνονται ήδη- οι ευρωπαϊκοί συσχετισμοί και η χώρα μας δεν έχει την παραμικρή δυνατότητα να λειτουργήσει ερήμην τους, όσο κι αν, σε σχέση με το συγκεκριμένο ζήτημα, ελάχιστα μπορεί να τους επηρεάσει.

Πηγή: economico.gr