της Λυγερής Βικάτου
«Η γιαγιά μου; Έμοιαζε με μαύρο σύννεφο. Τρόμαζε τον κόσμο». «Αν μου λείπει η Αμερική; Όχι. Νομίζω ότι σαράντα χρόνια που έζησα εκεί ήταν αρκετά». «Η αδερφή μου επιτρέπεται να πει Χριστός Ανέστη σπίτι μου αλλά όχι να καπνίσει».
Το χιούμορ και η σαρωτική σάτιρα του Ντέιβιντ Σεντάρις είναι γνωστή σε όποιον έχει διαβάσει τα βιβλία του. Ως προς αυτό, η συζήτηση με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών δεν είχε τίποτα το απροσδόκητο. Ωστόσο, απέδειξε ότι για τον συγγραφέα των εξαιρετικά επιτυχημένων «Εγκώ μιλήσει καλά κάποια μέρα» και «Μια σχεδόν φυσιολογική οικογένεια» το χιούμορ είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Το χιούμορ άλλωστε του έδωσε αυτό που αναζητούσε από παιδί: την αναγνώριση. «Ήθελα πάντα την προσοχή, αλλά δεν ήξερα πώς να την αποκτήσω», θα πει, περιγράφοντας σε ένα ξεκαρδισμένο από τα γέλια κοινό τις αποτυχημένες καλλιτεχνικές του απόπειρες. Μουσικός, ηθοποιός, ζωγράφος, τα δοκίμασε όλα για να ανακαλύψει απλά πως δεν είχε ταλέντο! Και τελικά είδε αυτό που υπήρχε μπροστά του πάντα: ήδη από τα σχολικά χρόνια έκανε τους άλλους να γελούν. «Μου άρεσε η στιγμή που ανοίγεις το στόμα και δεν έχουν βγει οι λέξεις για το αστείο και σκέφτεσαι αν θα πετύχει…».
Ξεκίνησε κρατώντας ημερολόγιο για επτά χρόνια και μετά άρχισε να γράφει ιστορίες. «Σε ένα χαζό σόου» διάβαζε κάτι που είχε γράψει. Τότε ένας παραγωγός από τη Νέα Υόρκη τον πρόσεξε και από ένα κοινό των 500 ανθρώπων, κατέληξε να διαβάζει σε ένα κοινό δέκα εκατομμυρίων ανθρώπων στο ραδιόφωνο. «Άρχισα να πιστεύω στην καλή τύχη […] Η ομορφιά ήταν ότι δεν το πίεσα. Υπάρχουν καλύτεροι συγγραφείς από εμένα που δεν εκδίδονται».
Έμπνευση για το γράψιμο του δίνουν τα ταξίδια του, στα οποία παρατηρεί με σκωπτική διάθεση την καθημερινότητα των ανθρώπων και τις – όχι πάντα γοητευτικές- συνήθειές τους. Τα καυστικά σχόλιά του προκαλούν συχνά απρόσμενες αντιδράσεις. Όπως το να χαρακτηριστεί από πολλούς ρατσιστής επειδή είπε ότι δεν του αρέσει το κινέζικο φαγητό! Ένας Αμερικανοκορεάτης τού είπε μάλιστα ότι ένιωσε προσβεβλημένος επειδή και τον ίδιο τον κοροϊδεύουν στη δουλειά του πως το φαγητό που φέρνει μαζί του μυρίζει περίεργα. «Μα δεν είσαι καν Κινέζος!» απάντησε έκπληκτος ο συγγραφέας, ο οποίος θεωρεί τις όποιες αντιδράσεις αδιανόητες. «Κι εγώ στη Γαλλία ακούω για το αμερικάνικο φαγητό. Ωρίμασε! Αντιμετώπισέ το!».
Οι Κινέζοι που φτύνουν επιδεικτικά, οι γυναίκες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που φορούν γυαλιά έξω και από τη μπούρκα, οι αγενείς και αντιπαθητικοί οδηγοί ταξί στην Πορτογαλία, οι αδιάφοροι γιατροί στη Γαλλία, κανείς δεν ξεφεύγει από την πένα και τη γλώσσα του Σεντάρις. Ωστόσο, η κριτική γίνεται χωρίς εμπάθεια. «Είδα πολλά θλιβερά πράγματα στις Φιλιππίνες, αλλά είναι φτωχή χώρα. Δεν θα τη χτυπήσω», σημειώνει. Ο αυτοσαρκασμός – κυρίαρχος στα βιβλία του – δεν θα μπορούσε να λείπει από τη συνέντευξη. Παραδέχεται ότι άκουγε μουσική η οποία δεν του άρεσε απλά και μόνο επειδή την είχε συνηθίσει από παιδί, περιγράφει ως τραυματική εμπειρία την απόπειρα να έρθει σε επαφή με τις ελληνικές του ρίζες (ο πατέρας του είναι Έλληνας), αναφέρεται με σκωπτική διάθεση στη μαυροφορούσα γιαγιά του, διακωμωδεί τις συνήθειες της οικογένειάς του. «Στο ελληνικό σχολείο εγώ ήμουν 27, όλοι οι άλλοι ήταν 7». Έτσι, οι φράσεις που μάθαιναν τα παιδιά στα ελληνικά, από το στόμα του έμοιαζαν «φράσεις για παιδόφιλους». Στα αυτιά του ακούγεται κωμικός και ο διάλογος της Ανάστασης που διαδραματίστηκε μπροστά του μεταξύ συγγενών του «Χριστός ανέστη – Αληθώς ανέστη», «Show me the body!» ήταν η αυθόρμητη αντίδρασή του!
Ο οίστρος του Ελληνοαμερικανού συγγραφέα παρέμεινε αμείωτος για δύο και πλέον ώρες, με τον κόσμο που είχε κατακλύσει την αίθουσα, να ξεσπά πολλές φορές σε τρανταχτά γέλια. Ο 57χρονος ορκισμένος εχθρός του καθωσπρεπισμού παραδέχθηκε ωστόσο ότι βάζει όρια στην αποκάλυψη του εαυτού του: δεν αναφέρεται στα πρόσωπα που αντιπαθεί και σε ζητήματα γύρω από το σεξ. Και αυτό επειδή γερνάει και «οι άνθρωποι που με βλέπουν στο μανάβικο δεν θέλω να με φαντάζονται γυμνό»!