“Η δόξα είναι ο ήλιος των νεκρών” είχε πει ο Ονόρε Ντε Μπαλζάκ.
Σήμερα, σε μία εποχή όπου αξίες και ιδανικά υπονομεύονται, στην εποχή της πιο ακραιφνούς έκφανσής του σφετερισμου, στην εποχή, εν τέλει, όπου το ρητό “ο σώζων εαυτόν σωθήτω” αποκτά σάρκα και οστά σε κάθε συγκυρία της ζωής μας, αυξανόμενο όσο διαβαίνουμε τα χρόνια της ζωής μας και καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε καθημερινές προκλήσεις, το γνωμικό του Γάλλου λογοτέχνη του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, αποτελεί μια ηλιαχτίδα ελπίδας για τις δοξασμένες προσωπικότητες. Τόσο για τους ίδιους αυτούς ανθρώπους, που, παρά την ταπεινότητά τους, αφήνουν πίσω τους ένα έργο ζωής, όσο και για εκείνους που μένουν πίσω, στη μιζέρια, όταν ενέχει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά.
Η απώλεια του Λάκωνα ιστορικού, φιλολόγου και δοκιμιογράφου Σαράντου Ι. Καργάκου, σήμερα, σε ηλικία 82 ετών, σκόρπισε τη θλίψη σε κάθε χώρο της δημόσιας σφαίρας και σε κάθε ηλικιακή κατηγορία. Κι εδώ έρχεται να επιβεβαιωθεί για ακόμη μία φορά ο Γάλλος λογοτέχνης.
Στην “αρένα” της Διδασκαλίας
Ο “ήλιος” της σπουδαίας προσωπικότητας του Καργάκου, ήταν οι ιδέες του. Εκείνες τις οποίες θέλησε να μεταφέρει μέσω της Διδασκαλίας, της Μεγάλης Πολιτικής, όπως έλεγε. Τον δρόμο δηλαδή που επέλεξε να ακολουθήσει και να υπηρετήσει μέχρι τέλους, απαρνιώντας την “αρένα” της πολιτικής, παρά τις προτάσεις που είχε.
Η “αρένα” της Διδασκαλίας ήταν ο δικός του “ήλιος”, οι ηλιαχτίδες του οποίου πλημμύριζαν και συνεχίζουν να πλημμυρίζουν με ζεστασιά την καρδιά εκείνων που άκουγαν και ακούν τις διδαχές του.
Γυρνώντας πίσω τον χρόνο, τα λόγια του φιλέλληνα Σαράντου Ι. Καργάκου (τίτλος που λίγοι έχουν την τιμή να αποκτούν και να καθιερώνονται με αυτόν στην κοινή γνώμη) λειτουργούν σαν βάλσαμο για την αναβίωση της ελπίδας. Σκεπτόμενοι ότι αυτή η χώρα γέννησε τέτοιους “ήλιους” δεν μπορούμε παρά να συνεχίσουμε να ελπίζουμε ότι αυτές οι ιδέες είναι αδιανόητο να χαθούν. Παρά να περνούν από γενιά σε γενιά και να εντυπώνονται σε όλους, κυρίως στους νέους που αύριο θα κληθούν να αναλάβουν τα ηνία της χώρας.
Η Ελλάδα ευγνωμονούσα
Οι τίτλοι τέλους “πέφτουν” μαζί με μία τεράστια ευγνωμοσύνη που ο καθείς μας οφείλει να την κρατήσει σαν φυλαχτό. Οι διδαχές του Καργάκου υπέρ της πατρίδος, υπέρ της πίστης στα αναλλοίωτα πιστεύω και στους ηθικούς κώδικες είναι όλα όσα μας αφήνει ο σπουδαίος Δάσκαλος. Είναι η δοξασμένη παρακαταθήκη του. Γι’ αυτήν που μιλάει ο Μπαλζάκ και αυτή για την οποία κάθε δάσκαλος θα ήταν περήφανος για τους μαθητές του.
O ίδιος προσπάθησε να μεταφέρει τις εμπειρίες του, να μιλήσει ανοιχτά για τις εθνικές προκλήσεις, κυρίως για το Σκοπιανό, και να απευθύνει κάλεσμα συσπείρωσης του έθνους.
“Σκοπιανή εμπλοκή”
Η “σκοπιανή εμπλοκή” όπως ο ίδιος χαρακτήρισε το φλέγον ζήτημα, δεν έπαψε ποτέ να τον απασχολεί. Επηρεασμένος από όλα όσα είδε και βίωσε ως στρατιώτης στα ελληνοσκοπιανά σύνορα το 1963-1964, τα συνέγραψε σε βιβλίο που εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 1992. Προειδοποιώντας από τότε την κυβέρνηση να μην υποκύψει στον όρο “Νέα” ή “Βόρεια” Μακεδονία.
Μέχρι την τελευταία στιγμή, ο Σαράντος Ι. Καργάκος δήλωνε παρών και έκανε λόγο για την “αμαρτία” του ΣΥΡΙΖΑ, προειδοποιώντας τον για ένα μεγάλο λάθος. Η στάση του κυβερνώντος κόμματος θα καθόριζε το εάν θα του “κολλούσε” η ρετσινιά, όπως χαρακτηριστικά σημείωνε, ως συνεχιστής του ΚΚΕ στη στάση για το Σκοπιανό. Ως θιασώτης δηλαδή “της προδοσίας της Μακεδονίας που ξεκινάει από την Αριστερά και ολοκληρώνεται με την Αριστερά”, όπως είχε πει, σπεύδοντας να δηλώσει ότι το λάθος της Αριστεράς δεν μπορεί να το πληρώνουν οι αριστεροί πολίτες που δε συμφωνούν με τις θέσεις αυτές.
Συνεχίζοντας αυτές τις προειδοποιήσεις, διακήρυττε ότι το γειτονικό ανεξάρτητο κράτος όταν μονοπωλεί το όνομα, διεκδικεί το μονοπώλιο και του εδάφους. Με άλλα λόγια, εφόσον οι γείτονες θα έχουν όνομα Μακεδονία, είτε αυτό είναι κρυμμένο είτε φανερό, οι αλυτρωτικές διεκδικήσεις από την πλευρά τους θα υπάρχουν πάντα.
“Το πρώτο πειραματόζωο της παγκοσμιοποίησης”
Περιγράφοντας πολύ γλαφυρά την υφιστάμενη κατάσταση και θέτοντας επί τάπητος πολλαπλούς προβληματισμούς, ο Καργάκος μιλούσε για τον απώτερο στόχο των μεγάλων δυνάμεων, που δεν είναι άλλος από τη διάσπαση των μικρών κρατών που έχουν μεγάλες εθνικές και ιστορικές παραδόσεις. “Γι΄ αυτό χτυπούν την ιστορία μας, για να μην αισθάνεται ο λαός μας εθνικά υπερήφανος” είχε δηλώσει σε συνέντευξή του. “Η Ελλάδα είναι το πρώτο πειραματόζωο της παγκοσμιοποίησης και αυτό το επιτυγχάνουν με την “εξάτμιση” της γλώσσας και της ιστορίας μας” διακήρυττε ο Δάσκαλος.
“Η αυξημένη αμοιβή της προδοσίας”
Τα λόγια του Καργάκου ήταν πάντοτε ανατριχιαστικά. Με λύπη περιέγραφε πώς η λέξη “πατριώτης” απέκτησε ονειδιστικό περιεχόμενο. Και σε αυτό το πλαίσιο είχε αποκαλύψει μία συνήθειά του όταν ήταν νεότερος, τότε που είχε την οικονομική αλλά και φυσική αντοχή να πραγματοποιεί ταξίδια: να στέκεται στους σταθμούς των τρένων σε ξένες χώρες και να φωνάζει ψάχνοντας για “πατριώτες”…
Η λύπη του συνεχιζόταν , όταν μιλούσε για τις χαμένες αξίες και τα χαμένα ιδανικά. Στη συνέχεια, με σκέψεις που μένουν για πάντα ανεξίτηλες στο μυαλό όποιου τις ακούει, μιλούσε περί προδοσίας.
Στα συγκλονιστικά του λόγια, ο Σαράντος Καργάκος έχει συμπεριλάβει και την ακόλουθη φράση: “H αμοιβή της προδοσίας από την εποχή του Ιούδα έχει αυξηθεί πάρα πολύ”. Κάνοντας ιστορική αναδρομή, εξηγούσε με ποιον τρόπο η φράση του στοιχειοθετείται, απευθύνοντας παράλληλα κάλεσμα στο ακροατήριό του.
Το κάλεσμα της επιλογής μεταξύ “Ισμήνης” και “Αντιγόνης”
Το κάλεσμα αφορούσε μία επιλογή. Το εάν θα επιλέξουμε να λεγόμαστε απόγονοι του Λεωνίδα ή απόγονοι του Εφιάλτη. Δίνοντας ένα άλλο παράδειγμα, τα ονόματα της επιλογής ήταν η Ισμήνη και η Αντιγόνη.
Η Ισμήνη του συμβιβασμού, και η Αντιγόνη των αγέρωχων πράξεων. “Να γιατί σταματά η διδασκαλία της “Αντιγόνης” στα σχολεία” θα συμπληρώσει στη συνέχεια ο μεγάλος ιστορικός, δίνοντας την ερμηνεία της συλλογιστικής του.
Οι πολέμιοι του ηρωισμού
“Ο ηρωισμός πολεμιέται στην πατρίδα μας” έλεγε ο Καργάκος. “Επιζητείται ο τεμαχισμός της” τόνιζε, επισημαίνοντας ότι “χάσαμε όλες τις διπλωματικές μάχες”.
Αυτό το τελευταίο μάλιστα, το απέδιδε στην έχθρα και στο εμφυλιοπολεμικό κλίμα. “Αν η Ελλάδα έβγαινε ενωμένη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα διαπραγματευόταν με άλλους όρους την Κύπρο, θα τολμούσε ότι δεν τόλμησε να διεκδικήσει στην Βόρειο Ήπειρο, θα υπήρξε αναδιευθέτηση των ελληνοβουγαρικών συνόρων. Αλλά την ώρα που έπρεπε να δώσουμε τα χέρια, πιάσαμε τα μαχαίρια”, εξηγούσε με ένα διαρκές παράπονο.
Η μεγάλη παρακαταθήκη του
Μόνο σπαραγμό προκαλούν τα λόγια του μεγάλου ιστορικού, φιλολόγου και δημοσιογράφου, που παρά το συγγραφικό και δημοσιογραφικό έργο στο οποίο αφιερώθηκε, δεν ζήτησε ποτέ να γίνει μέλος της ΕΣΗΕΑ. Όπως δεν θέλησε ποτέ να πολιτευτεί.
Η χώρα μας θρηνεί σήμερα μία από τις σημαντικότερες μορφές των Γραμμάτων. Έναν άνθρωπο πιστό στα ιδανικά του, με ακέραιο ηθικό κώδικα, που δε ζήτησε τις προαναφερθείσες επιβεβαιώσεις. Γιατί δεν κάνουν οι τίτλοι τον άνθρωπο, παρά μονάχα οι πράξεις του και ο ακέραιος και αμετάβλητος χαρακτήρας.
Γιατί ποτέ δεν λειτούργησε ως “φτερό στον άνεμο” όπως πολλοί έχουν μάθει να λειτουργούν σε αυτή τη ζωή, παρασιτώντας για λίγη παραπάνω δημοσιότητα και παρακαλώντας δια των αθέμιτων πράξεών τους.
Σε αυτό το κοινό με του δικούς του ηθικούς κώδικες απευθυνόταν ο Καργάκος, ευελπιστώντας ότι μέσα από τα λόγια του θα συμπαρασύρει και όσους παραστράτησαν. Εκείνους που επηρεάστηκαν από τις αρνητικές και όχι από τις θετικές πράξεις των προγόνων μας, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη και των δύο αυτών παραμέτρων.
Δίδασκε όμως να μείνουμε στα θετικά και όχι στα αρνητικά, να σταθούμε στο ύψος των προγόνων μας και να μιμηθούμε μονάχα τα καλά.
Ακριβώς ένα χρόνο πριν, τον Ιανουάριο του 2018, και αφού η συζήτηση για την ονοματολογία της πΓΔΜ είχε ανάψει, ο Σαράντος Ι. Καργάκος παραχώρησε συνέντευξη στη δημοσιογράφο Μαρία Γιαχνάκη, μιλώντας αναλυτικά για όλα τα παραπάνω ζητήματα.
Η ευγνωμονούσα Ελλάδα δεν έχει παρά να παρακολουθήσει λέξη προς λέξη όλα όσα είπε ένας άνθρωπος που από σήμερα περνά στην ιστορία αυτού εδώ του τόπου. Να ακούει τα λόγια του και να δακρύζει από συγκίνηση. Αν η ίδια επιθυμεί να βελτιωθεί και να μην λέγεται μόνο στα λόγια ευγνωμονούσα.
Όπως όταν ο ίδιος επικαλέστηκε με δάκρυα στα μάτια και τρεμάμενη φωνή τους δύο τελευταίους στίχους από το “μοιρολόι της Αρβανίταινας”, ένα από τα πιο γνωστά μοιρολόγια της πατρίδας του, από μία Μανιάτισσα προς τον θανόντα αγωνιστή αδερφό της στη μάχη του Σκρα:
«Πες του να κάθεται ‘κειδά
και να φυλάει το σύνορο»
Ακολουθούν μέρη της συνέντευξης του Σαράντου Ι. Καργάκου στη δημοσιογράφο Μαρία Γιαχνάκη τον Ιανουάριο 2018.: