Του Γιώργου Σιούτζου*
Μιλώντας για κουλτούρα αναφερόμαστε σε ένα σύνολο αρχών, αξιών, πιστεύω και προτύπων που καθοδηγούν και επηρεάζουν την πορεία των ανθρώπων και τις αποφάσεις που λαμβάνουν στο πλαίσιο της επιχείρησης που δραστηριοποιούνται.
Η κουλτούρα όσο και να φαίνεται μία αφηρημένη έννοια είναι τόσο πρακτικά εκφρασμένη και αντανακλάται σε ένα μεγάλο εύρος συμπεριφορών που κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί πώς είναι απλά ένα θεωρητικό κατασκεύασμα. H κουλτούρα εκφράζεται αλλά ταυτόχρονα και παγιώνεται μέσα από τα συστήματα, τις διαδικασίες, τις πολιτικές, τις μεθόδους και τις τακτικές που χρησιμοποιεί μία εταιρεία και κυρίως η ανώτατη διοίκηση.Οι αντιδράσεις των ατόμων, ο τρόπος άσκησης του management ακόμα και οι σχέσεις των εργαζομένων μεταξύ τους εξαρτώνται αλλά και διαμορφώνουν ταυτόχρονα κάθε στιγμή την κουλτούρα μίας επιχείρησης. Πολλά άρθρα και θεωρίες έχουν αναδυθεί, ώστε να βοηθήσουν στα βήματα που πρέπει να γίνουν για την παγίωση μίας συγκεκριμένης κουλτούρας.
Η πραγματική κουλτούρα μίας επιχείρησης για να εντοπιστεί θέλει χρόνο παρατήρησης και αναδρομή σε κρίσιμα ιστορικά γεγονότα και συμπεριφορές. Πρέπει κανείς να κοιτάξει πέρα από το φλοιό και να εντρυφήσει στον πυρήνα. Η ανάλυση όλων των συμπεριφορών και των βαθύτερων αίτιων που οδηγούν σε αυτά μπορεί να είναι σύνθετη διαδικασία αν όχι αδύνατη, δεδομένου της έλλειψης κάποιου ντετερμινιστικού μέσου για την επίλυση του ζητήματος. Επιπλέον, οι διάφορες μεταβλητές που συντελούν στη διαμόρφωση της κουλτούρας είναι τόσο πολυάριθμες και πολυσχιδείς ταυτόχρονα που σίγουρα δε θα είναι δυνατό να ελεγχθούν όλες.
Η τεχνολογία σαφώς μπορεί να συντελέσει στην επίτευξη της επιθυμητής κουλτούρας, να δώσει τα εργαλεία, τις κατευθύνσεις και μέσα για την παγίωση και την επίτευξη της και να συμβάλει στον αναγκαίο μετασχηματισμό αλλά αυτό δεν είναι από μόνο του αρκετό.
Πέρα από ευκαιρίες από την χρήση της τεχνολογίας για τον μετασχηματισμό της κουλτούρας υπάρχουν και κίνδυνοι. Η τεχνολογία μπορεί να μετατοπίσει και να δημιουργήσει μία κουλτούρα αντίθετης κατεύθυνσης από την επιδιωκόμενη, αν δεν χρησιμοποιηθεί στρατηγικά και στοχευμένα. Είναι δυνατό, η χρήση κάποιου τεχνολογικού εργαλείου χωρίς στρατηγική και μεθοδική υιοθέτηση να κάνει τον οργανισμό ανεξέλεγκτο στα κύματα των σαρωτικών αλλαγών και να καταλήξει σε λάθος λιμάνι.
- Η παγίωση μίας συγκεκριμένης κουλτούρας δεν μπορεί παρά να γίνει μέσω ενός σχεδίου και συγκεκριμένων ενεργειών, ώστε στο τέλος να κάνει όλα τα άτομα να συμπεριφέρονται κατάλληλα και να αντικατοπτρίζουν συγκεκριμένες πτυχές της. Πέρα από τη χρήση τεχνολογιών απαραίτητη είναι η χρήση εκπαιδευτικών σεμιναρίων, συζητήσεων, κοινών δράσεων και συγκεκριμένου κώδικα με επιβραβεύσεις και τιμωρίες, αν τηρηθεί και αντίστοιχα αν δεν τηρηθεί. Η κουλτούρα αν δεν σχεδιαστεί και δε διαμορφωθεί με συγκεκριμένο πλάνο δράσης θα διαμορφωθεί και θα παγιωθεί από μόνη της και αυτό εγκυμονεί κινδύνους, καθώς δεν γνωρίζουμε αν τα χαρακτηριστικά που θα αποκτήσει θα είναι αυτά που επιθυμεί ο άνθρωπος και που θα τον βοηθήσουν στην επίτευξη εξαιρετικών αποτελεσμάτων.
- Η χρήση μίας νέας τεχνολογίας δεν αρκεί από μόνη της χωρίς άλλες ενέργειες να αλλάξει την κουλτούρα προς την κατεύθυνση που θέλουμε. Η πίστη σε αυτόματες και καθολικές λύσεις από την υιοθέτηση ενός τεχνολογικού εργαλείου είναι λανθασμένη. Η ευκολία που θα είχε κάτι τέτοιο προφανώς θα ήταν μεγάλη, όμως στην πραγματικότητα χρειάζεται προσπάθεια, στοχευμένες κινήσεις και στρατηγικό σχέδιο για την αλλαγή της κουλτούρας.
Η τεχνολογία είναι τόσο καλή όσο ο τρόπος χρήσης της. Και σίγουρα ένα τεχνολογικό εργαλείο μπορεί να φωτίσει καλύτερα επιθυμητές πτυχές της επιδιωκόμενης κουλτούρας αλλά την κατεύθυνση και την ένταση του φωτός πάντα θα την δίνει ο άνθρωπος.
* Ο Γιώργος Σιούτζος είναι Business Analyst