Σήμερα, 20 Ιουνίου, είναι η παγκόσμια ημέρα των προσφύγων.
Ίσως, φέτος η ημέρα αυτή να είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Σε μια πρωτοφανή προσφυγική κρίση όπου η ιστορία δεν έχει καταγράψει παρόμοια από τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα πρωταγωνίστησε. Με τις λίγες δυνάμεις που έχει κατάφερε να σηκώσει στις αδύναμες, λόγω της οικονομικής κρίσης, πλάτες της το βάρος της ευθύνης και της υποδοχής χιλιάδων ανθρώπων, προερχόμενων από εμπόλεμες ζώνες, κυρίως από τη Συρία.
Τι γίνεται όμως αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα;
Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνής Αμνηστίας, περίπου 8.500 πρόσφυγες, αιτούντες – άσυλο και μετανάστες που έφτασαν στην Ελλάδα από τη στιγμή που τα μέτρα της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας τέθηκαν σε ισχύ στις 20 Μαρτίου, βρίσκονται ακόμη στα ελληνικά νησιά. Πολλοί εξ αυτών αισθάνονται φόβο απέναντι στον άμεσο κίνδυνο επιστροφής τους στην Τουρκία, όπου πληθαίνουν οι ανησυχίες για την ασφάλειά τους. Οι περισσότεροι αγωνίζονται να επιβιώσουν υπό άθλιες συνθήκες εν μέσω μιας επίπονα αργής και αδιαφανούς διαδικασίας ασύλου. Η Τουρκία είναι μια χώρα που στο εσωτερικό της φιλοξενεί εκατομμύρια πρόσφυγες. Ωστόσο, η ασφάλεια που τους παρέχει αλλά και η διαβίωση τίθεται συχνά εν αμφιβόλω. Οι καταγγελίες εις βάρος της είναι πολλές, μάλιστα, σε ρεπορτάζ δικό μας που δημοσιεύτηκε εδώ, υπήρχαν κατηγορίες ότι πυροβολεί τυφλά, σχεδόν τιμωρητικά στα σύνορα της με τη Συρία άμαχο πληθυσμό που προσπαθεί να περάσει στο εσωτερικό της. Δύο μήνες αργότερα, η είδηση αυτή επιβεβαιώθηκε και ακούστηκε και από επίσημα χείλη.
Την ίδια ώρα, ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών ολοκληρώνει φέτος την θητεία του. Έτσι, θέλοντας να εκτιμήσει την κατάσταση ο ίδιος αλλά και για να εκδηλώσει την αλληλεγγύη του, όπως είπε μιλώντας σε δημοσιογράφους από την έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ταξίδεψε το σαββατοκύριακο στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, στην Αθήνα και αμέσως μετά στη Λέσβο. Όταν έφτασε στο νησί, τόνισε πως “οι συνθήκες που ζουν οι πρόσφυγες είναι πάρα πολύ κακές. Πάρα πολλοί από αυτούς είναι αυτή τη στιγμή σε πολύ φτωχικές συνθήκες. Τα μισά από τα παιδιά των προσφύγων δεν πηγαίνουν σχολείο. Πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να ζητιανεύουν στους δρόμους ή πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής.”
Παράλληλα, εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς τις ελληνικές αρχές, τις τοπικές αρχές της Λέσβου, τις ανθρωπιστικές οργανώσεις και τους πολίτες του νησιού, για τη στάση τους σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του προσφυγικού. Πριν την αναχώρηση του για τη Λέσβο και ενώ βρισκόταν στην Αθήνα επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ωστόσο, η συνάντηση των δύο αντρών είχε κάποιες έντονες αντιδράσεις εξαιτίας ενός συμβολικού δώρου το όποιο κατέληξε να γίνει ένα σουρεάλ στιγμιότυπο. Ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, έδωσε δώρο στον Γ.Γ. του ΟΗΕ, ένα σωσίβιο το οποίο όπως χαρακτηριστικά είπε, “είναι ένα από τα χιλιάδες αντικείμενα που περισυνέλεξαν οι άνθρωποι των νησιών μας. Σας το χαρίζω με την ευχή η συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία να διατηρηθεί και να μην χρειαστεί, το επόμενο διάστημα, να ξαναχρησιμοποιηθεί αυτό το εργαλείο από απροστάτευτους ανθρώπους.”
Στη συνέχεια ο Μπαν Κι Μουν πήρε το σωσίβιο, το φόρεσε και υπογράμμισε: “Το χρειάζομαι αυτό το δώρο. Προσωπικά δεν γνωρίζω κολύμπι και μπορεί να το χρειαστώ.” Και θα μπορούσε πράγματι να είναι ένας δυνατός συμβολισμός, αν η κίνηση αυτή δεν συνοδευόταν με γέλια και ευτράπελα. Δηλαδή, αν δεν δινόταν το σωσίβιο με πλατύ χαμόγελο και γέλιο και αν δεν είχε φορεθεί… από την ανάποδη. Ίσως να χρειαζόταν μεγαλύτερη προσοχή, καθότι στην πραγματικότητα, είναι άγνωστο αν ο κάτοχος αυτού του σωσιβίου κατάφερε να περάσει τελικά στην ασφαλή γη της Ευρώπης.
Άλλωστε, τα σωσίβια αυτά, τα οποία οι πρόσφυγες αγοράζουν από την Τουρκία για το μεγάλο ταξίδι τους στην Ευρώπη, για άλλους υπήρξαν σανίδα σωτηρίας για άλλους όμως, ήταν η ταφόπλακα τους. Ως γνωστόν, το Αιγαίο υπήρξε για πολλούς πρόσφυγες -κυρίως γυναίκες και παιδιά- ένας υγρός τάφος.
Στην αυτοψία του στη Λέσβο ο Μπάν Κι Μούν, τόνισε πως «οι συνθήκες που ζουν οι πρόσφυγες είναι πάρα πολύ κακές. Πάρα πολλοί από αυτούς είναι αυτή τη στιγμή σε πολύ φτωχικές συνθήκες. Τα μισά από τα παιδιά των προσφύγων δεν πηγαίνουν σχολείο. Πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να ζητιανεύουν στους δρόμους ή πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Ο Γ.Γ. του ΟΗΕ επισκέφθηκε τον προσφυγικό καταυλισμό στο Καρά Τεπέ, αλλά και το hotspot της Μόριας.
Πρόσθεσε ότι το ζήτημα θα τεθεί στη σύνοδο για το μεταναστευτικό που θα πραγματοποιηθεί κατά την επόμενη γενική συνέλευση του ΟΗΕ, τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.
Σήμερα, λόγω της ημέρας, η ιστοσελίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, για ακόμη μια χρονιά συνδιοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις σε πάνω από 100 χώρες, με τη συμμετοχή κυβερνητικών εκπροσώπων, μελών ανθρωπιστικών οργανώσεων, διασημοτήτων αλλά και απλών πολιτών και των ίδιων των προσφύγων.
Για το 2016, στην εκστρατεία #WithRefugees, επώνυμοι συμμαχούν σε ένα video με μήνυμα ηχηρό, καλώντας τις κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση για τους πρόσφυγες.
Η μεγάλη, παγκόσμια ενημερωτική εκστρατεία που καλεί τον κόσμο να σταθεί στο πλευρό των προσφύγων – #WithRefugees – από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) έχει στο πλευρό της 60 διάσημες προσωπικότητες από όλον τον κόσμο.
Ειδικότερα, απευθύνουν έκκληση σε όλες τις κυβερνήσεις να διασφαλίσουν πρόσβαση στην εκπαίδευση σε κάθε παιδί – πρόσφυγα, να παρέχουν στέγη με ασφάλεια σε κάθε οικογένεια προσφύγων και να επιτρέψουν σε κάθε πρόσφυγα τη δυνατότητα να εργαστεί ή να αποκτήσει δεξιότητες, ώστε να συνεισφέρει θετικά στην κοινότητά του.