της Νικόλ Λειβαδάρη
Θα μπορούσε να είναι πολιτικό παράδοξο αλλά ισχύει: Το τέλος της θητείας και η αποδρομή Τραμπ απελευθερώνει τον Μάικ Πομπέο. Και η πολιτική του State Department γίνεται ξανά η κεντρική και επίσημη εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών.
Από αυτό το πρίσμα, και με δεδομένο ότι η πολιτική του State Department έχει βάθος και συνέχεια ανεξαρτήτως των εναλλαγών προσώπων στον Λευκό Οίκο, έχουν ιδιαίτερη σημασία οι τελευταίες κινήσεις του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών: Ο Μάικ Πομπέο πρώτα κατήγγειλε ανοιχτά την Τουρκία στην υπουργική σύνοδο του ΝΑΤΟ ως «υπονομευτή της συμμαχίας», στην συνέχεια επέλεξε τις κυρώσεις που υπέγραψε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά της Αγκυρας για τους S-400, και χθες απασφάλισε κατά της Ρωσίας σε σχεδόν ψυχροπολεμικούς τόνους.
Οι “ρωσικές παρεμβάσεις σε Ελλάδα και Κύπρο”
Κατήγγειλε την Μόσχα και τον Σεργκέι Λαβρόφ ότι παίζει παιχνίδι επιρροής στην Μεσόγειο επιχειρώντας «να ξαναγράψει» την ιστορία», απέδωσε στην Ρωσία αποσταθεροποιητικό ρόλο στην Συρία και την Λιβύη και ως απόδειξη των «κακόβουλων» παρεμβάσεών της στην υπέδειξε την εμπλοκή του ρωσικού παράγοντα και στην Ελλάδα και την Κύπρο.
«Στην Ελλάδα», δήλωσε, «είδαμε Ρώσους διπλωμάτες να εκδιώκονται από τη χώρα το 2018 επειδή υπονόμευσαν τη συμφωνία των Πρεσπών και παρενέβαιναν σε Ελληνορθόδοξες θρησκευτικές υποθέσεις. Πλούσιοι Ρώσοι – πολλοί με διασυνδέσεις με το Κρεμλίνο – έχουν ξεπλύνει δισεκατομμύρια δολάρια μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Μάλτας, στρεβλώνοντας τις εγχώριες αγορές τους και διαδίδοντας διαφθορά».
Πίσω από την έκρηξη Πομπέο διεθνείς αναλυτές και διπλωματικοί παράγοντες βλέπουν δύο στοιχεία με δυναμική μεσοπρόθεσμων αλλαγών τόσο στην τάξη πραγμάτων της Μεσογείου, όσο – κατ’ επέκταση – και στην ζώνη ελληνικών συμφερόντων.
Το πρώτο είναι η κατάθεση της προσωπικής πολιτικής υποθήκης του απερχόμενου υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο οποίος δεν έχει κρύψει ότι φλερτάρει με την ιδέα να είναι ακόμη και υποψήφιος πρόεδρος το 2024.
Στροφή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ
Το δεύτερο – και πιο σημαντικό – είναι η επιστροφή των Ηνωμένων Πολιτειών σε ενεργητικό και παρεμβατικό ρόλο στην Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η περίοδος της εσωστρεφούς Αμερικής του Τραμπ τελείωσε και, το «δόγμα Πομπέο» μπορεί να είναι, είτε εν μέρει είτε στο σύνολό του, και το προοίμιο της νέας εποχής Μπάιντεν.
Σ’ αυτή την εποχή, η σχέση των ΗΠΑ με την Ρωσία διαγράφεται πολύ πιο δύσκολη και, εάν όχι σκληρή, τουλάχιστον πολύ πιο ανταγωνιστική από εκείνη της εποχής Τραμπ.
Η Wall Street Journal υπενθυμίζει ότι, επί Τραμπ, η Αμερική άφησε ανοιχτό πεδίο στην Ρωσία «να κάνει παιχνίδι» σε περιοχές ειδικού γεωπολιτικού βάρους στην βόρειο Αφρική και την Μεσόγειο, όπως η Λιβύη. Και επισημαίνει ότι η Μόσχα «απείλησε να ανατρέψει τους συσχετισμούς ισχύος και να επεκτείνει την παρουσία της στο μαλακό υπογάστριο του ΝΑΤΟ στον νότο».
Οι “ανοιχτοί λογαριασμοί” του Μπάιντεν με την Μόσχα
Αυτή η πολιτική ανοχή άρχισε να φθίνει τους τελευταίους μήνες και είναι σίγουρο ότι δεν θα συνεχιστεί επί προεδρίας Τζο Μπάιντεν. Όπως υπενθυμίζουν, άλλωστε, αναλυτές των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων το «στρατόπεδο Μπάιντεν» έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με το σύστημα Πούτιν από την εποχή των καταγγελιών για ρωσική εμπλοκή στην αμερικανική προεκλογική εκστρατεία του 2016 σε βάρος τότε της Χίλαρι Κλίντον.
Οι ίδιοι υπενθυμίζουν και τις επιθέσεις κατά του υιού Μπάιντεν, του Χάντερ Μπάιντεν, για τις σχέσεις του με ουκρανικές εταιρίες – επιθέσεις, τις οποίες η πλευρά των Δημοκρατικών είχε χρεώσει σε ρωσικά κέντρα εξουσίας.
Υπενθυμίζουν τέλος και την προτεραιότητα που δίνει ο νέος αμερικανός πρόεδρος στην αναβάθμιση του ΝΑΤΟ. Και μέσα σ’ αυτό το πλέγμα βλέπουν πιο σκληρό μέτωπο μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, και βλέπουν επίσης και πιο σκληρά διλήμματα για την Τουρκία. ‘Η άλλως, θεωρούν πως τα περιθώρια ελιγμών για τον Ταγίπ Ερντογάν στενεύουν και θα πρέπει, αρκετά σύντομα, να αποφασίσει με ποιον θα πάει και ποιον θα αφήσει.