Μια από τις πιο προσφιλείς και συνάμα αστείες εκφράσεις των υπουργών παιδείας είναι ότι η «μεταρρύθμιση» θα ισχύσει μετά από 3, συνήθως, χρόνια ώστε να μην αιφνιδιαστούν οι μαθητές. Σε μια χώρα βλέπετε που μεταρρυθμίζουμε την παιδεία με συχνότητα δύο τουλάχιστον φορές σε κάθε κυβερνητική θητεία και που κάθε γενιά έχει αποφοιτήσει από το σχολείο με διαφορετικό σύστημα από όλες τις προηγούμενες, λέμε ότι μας κόφτει μην αιφνιδιάσουμε τα παιδιά.
Να είμαστε δίκαιοι ωστόσο. Το προνόμιο δεν το έχουν μόνο οι υπουργοί παιδείας. Πάρτε το ασφαλιστικό. Μετά την αποτυχία Γιαννίτση έχουμε υποστεί μεταρρυθμίσεις από τους Ρέππα, Φάνη Πάλλη Πετραλιά, Σιούφα, Λοβέρδο και Κατρούγκαλο. Κάθε μία από αυτές ήταν η τελική, αυτή που έσωζε το ασφαλιστικό. Οι δε συνταξιούχοι, υφίστανται χρόνια τώρα το βασανιστήριο των χιλίων ξυραφιών: παρακολουθούν τις περικοπές των συντάξεων τους με διαδοχικές αποφάσεις που δεν είχαν και κατά τα φαινόμενα δεν έχουν, σταματημό.
Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχάσουμε τους υπουργούς των οικονομικών και την φορολογία. Εδώ πια δεν έχουμε μεταρρυθμίσεις αλλά μια πλημμυρίδα αποφάσεων και ανατροπών που κάνουν αδύνατο κάθε σοβαρό επιχειρηματικό προγραμματισμό. Αυτό για όσους τουλάχιστον δεν επιδίδονται στο εθνικό σπορ της φοροδιαφυγής. Στους πρωταθλητές μια θέση θα μπορούσαν να διεκδικήσουν και οι υπουργοί χωροταξίας με τις αλλεπάλληλες νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, ενδεχομένως και οι υπουργοί εσωτερικών. Αν μη τι άλλο, σίγουρα για τους εκλογικούς νόμους. Αυτά χωρίς να συνυπολογίσουμε τις υπηρεσίες της διοίκησης ιδίως σε τομείς όπου η δημιουργική ασάφεια της νομοθεσίας επιτρέπει μύριες όσες αντικρουόμενες ερμηνείες, συχνά με το αζημίωτο.
Το ακόμα πιο αστείο είναι ότι μετά από αυτή την θύελλα μεταρρυθμίσεων ή αν προτιμάτε «μεταρρυθμίσεων», το κοινό συμπέρασμα όλων μας είναι ότι αν δεν μεταρρυθμίσουμε το κράτος (και την δικαιοσύνη) δεν πρόκειται να πετύχουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Όλο μεταρρυθμιζόμαστε δηλαδή και όλο μένουμε στην ίδια θέση. Και ασφαλώς αναμένονται και άλλες μεταρρυθμίσεις, δεν έχουμε παρά να διαβάσουμε τα προγράμματα των κομμάτων για να πάρουμε μια ιδέα.
Το προφανές συμπέρασμα είναι ότι κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας. Εξίσου προφανές είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις μιλάμε για ψευδεπίγραφες μεταρρυθμίσεις που είτε γίνονται κάτω από την πίεση μιας συγκεκριμένης ανάγκης, χωρίς σχεδιασμό και πρόβλεψη για το μέλλον, είτε υπηρετούν πρόσκαιρες κομματικές επιδιώξεις: η δική μας μεταρρύθμιση είναι καλύτερη από την δική σας. Ενίοτε βέβαια υπηρετούν απλώς την προσωπική ματαιοδοξία των υπουργών.
Αυτές όμως είναι επιφανειακές ερμηνείες. Το κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των μεταρρυθμιστικών εγχειρημάτων είναι ότι ως κοινωνία μας είναι αδύνατον να συμφωνήσουμε σε μερικές βασικές κατευθύνσεις, ακόμα και στα πιο στοιχειώδη, όπως είναι η παιδεία. Με μια έννοια είναι η σχιζοφρένεια της ελληνικής κοινωνίας που επιδεικνύει τις πιο αντιφατικές συμπεριφορές. Θέλει να είναι μια «κανονική» Ευρωπαϊκή χώρα και την ίδια στιγμή αδυνατεί να αποδεχθεί τους κανόνες που αυτό συνεπάγεται. Κι όπως δείχνουν τα πράγματα δεν έχουμε την παραμικρή διάθεση να αλλάξουμε. Έτσι μονίμως, προσεχώς, μεταρρυθμιζόμαστε. Μετά τις 9 βέβαια, μην ξυπνήσουν τα παιδιά…
Παντελής Καψής