Ορόσημο η περίοδος μετά και όχι πριν τις εκλογές στην Τουρκία
Ο Ερντογάν έχει ως προτεραιότητά του την τόνωση του ηγετικού του προφίλ ενόψει και των εκλογών της 24ης Ιουνίου στην Τουρκία, ενώ ταυτόχρονα αγωνιά για την απόκρυψη των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η γειτονική χώρα.
Σε αυτό το πλαίσιο, ως παραδοσιακός, αυταρχικός και λαϊκιστής αρχηγός προβάλλει συστηματικά τη δυναμική του φυσιογνωμία και συντηρεί υψηλά το εθνικό, πατριωτικό φρόνημα των πολιτών αποφεύγοντας όμως την έντονη κλιμάκωση των σχέσεων με την Ελλάδα, κρατώντας ωστόσο για «παν ενδεχόμενο» τους δυο έλληνες στρατιωτικούς.
Ναι μεν κλιμακώνει την ένταση με τη χώρα μας, αλλά σταδιακά και ελεγχόμενα, αποφεύγει ένα θερμό επεισόδιο ώστε να μην ρισκάρει την περαιτέρω απομόνωση του. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν εμμένει στην ανάδειξη της ξεχωριστής παρουσίας της Τουρκίας στην ΝΑ Ευρώπη αλλά και στα Βαλκάνια δημιουργώντας πολύ συστηματικά ένα ξεχωριστό και σε βάθος δίαυλο επικοινωνίας με χώρες όπως η Βουλγαρία, τα Σκόπια, η Αλβανία.
Η κατάσταση εντός των τειχών της γειτονικής χώρας είναι κρίσιμη και απρόβλεπτη. Η οικονομία της Τουρκίας βάλλεται σκληρά την τελευταία περίοδο ενώ αγωνιωδώς ο ίδιος ο Ερντογάν επιμένει να παρουσιάζει την οικονομία της χώρας του ως δεσπόζουσα, να μοιράζει επιδόματα (παροχές ύψους σχεδόν 6 δισ. ευρώ) και να προωθεί ρουσφέτια με κόστος όπως π.χ. η μαζική νομιμοποίηση αυθαίρετων.
Υιοθετώντας μια ολιστική προσέγγιση, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο Ερντογάν προχωρεί ακροβατώντας, αλλά γνωρίζοντας καλά ότι οι συγκεκριμένες εκλογές είναι ορόσημο για τον ίδιο και για το ρόλο της Τουρκίας. Αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι η επομένη μέρα της επανεκλογής του -με λιγότερες ή περισσότερες απώλειες- θα είναι εξαιρετικά κρίσιμη.
Η οικονομία της Τουρκίας θα χρειαστεί άμεσα και επειγόντως «ενέσεις» και οι χώρες της Δύσης θα είναι η πιθανότερη και η πιο αξιόπιστη πηγή κεφαλαίων. Πιθανότατα επομένως θα πρέπει, χωρίς πισωγυρίσματα, να αναδιπλωθεί και να ξεκινήσει επαφές με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, η κατάσταση της χώρας μας είναι εξίσου πολύπλοκη και ρευστή. Οι παραπάνω εξελίξεις στην γειτονική χώρα θα πραγματοποιηθούν σε ένα εξαιρετικά μεταβατικό περιβάλλον για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ιταλία και την Ελλάδα. Η χώρα μας ολοκληρώνει τυπικά τον κύκλο των μνημονίων ασθμαίνοντας και αγκομαχώντας, λαμβάνοντας ακόμη ένα «βαρύ μεταμνημονιακό πακέτο μέτρων χωρίς χρηματοδότηση» σε δυσμενέστατο οικονομικό περιβάλλον.
Οι δυο χώρες επομένως αντιμετωπίζουν μια παράλληλη, δύσκολη συγκυρία. Η Ελλάδα σαφώς προστατευμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση –και πολιτικά και οικονομικά- και η Τουρκία ζητώντας πιθανότατα υποστήριξη και ίσως αποζητώντας σταδιακά και μια «ειδική σχέση» με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την ίδια ώρα η Ένωση έχει να αντιμετωπίσει στην Ιταλία ένα θολό και επίφοβο κυβερνητικό σχήμα, με σοβαρή οικονομική επιβάρυνση στη χώρα καθώς και το μεταναστευτικό ζήτημα το οποίο «καραδοκεί» στα σύνορά της αλλά και στο εσωτερικό της, στα κράτη μέλη της.
Η λύση του ανωτέρω «γεωπολιτικού γρίφου» είναι πολύπλοκη και πολυεπίπεδη. Πιθανότατα απαιτεί όλους τους εμπλεκόμενους «παίκτες» την επομένη μέρα να είναι μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος και την Ευρωπαϊκή Ένωση να διαδραματίζει τον ηγετικό ρόλο.
Η Ένωση χρειάζεται να οργανώσει και να υιοθετήσει συγκεκριμένη στρατηγική η οποία αφορά σειρά ζητημάτων για την ίδια αλλά και για τις σχέσεις της με τις γειτονικές χώρες. Η κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική είναι απαραίτητο και υποχρεωτικό εργαλείο για την Ευρωπαϊκή Ένωση του ελπιδοφόρου μέλλοντος ώστε να προσδιορίσει αποφασιστικά τις σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, σε μεσο-μακροπρόθεσμο διάστημα.
Η Ελλάδα καλείται και απαιτείται να έχει διακριτό ρόλο στα παραπάνω. Πόσο προετοιμασμένη είναι η χώρα μας; Ποια είναι η κυβερνητική στόχευση; Ποια η θέση μας για την «ειδική σχέση» την οποία μπορεί να ζητήσει ή να απαιτήσει η Τουρκία στην συγκεκριμένη συγκυρία;
Εκτός από τη διαπραγμάτευση με τα Σκόπια χρειάζεται εγρήγορση για όλα τα θέματα που ανακύπτουν στην ευρύτερη περιοχή. Ή μήπως επιβεβαιώνεται ότι το ονοματολογικό έχει «κατεδαφίσει» κάθε άλλη παράμετρο της εξωτερικής μας πολιτικής;
Η ετοιμότητα της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης την επομένη των εκλογών της Τουρκίας είναι αναγκαία, γιατί μετά φαίνεται να αρχίζουν οι δύσκολες αλλά και ουσιώδεις διαδικασίες…
*Η Ζέφη Δημαδάμα είναι Αντιπρόεδρος Γυναικών Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος και Γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο Κίνημα Αλλαγής
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα”Νέα Σελίδα” την Κυριακή 17 Ιουνίου 20018