Δε συνηθίζω να γράφω για θέματα ή προβλήματα της πολιτικής επικαιρότητας. Και αυτό συμβαίνει επειδή ο υφιστάμενος καταμερισμός εργασίας ανάμεσα στους διανοούμενους και στους πολιτικούς αναλυτές δεν επιτρέπει να συγχέονται οι ρόλοι που έχουν να κάνουν με το έργο τους στην πολιτική δημόσια σφαίρα.
Οι φίλοι αναγνώστες όμως θα μου επιτρέψουν να ασχοληθούμε με ένα μείζον πολιτικό πρόβλημα, στο οποίο αναφέρθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την επίσκεψή του στη Λισσαβόνα (στην Πορτογαλία) και το οποίο έχει να κάνει με την πολιτική ταυτότητα ενός τμήματος των εταίρων μας με τους οποίους εδώ και χρόνια βρισκόμαστε σε διαβουλεύσεις. Πρόκειται για το περιώνυμο Eurogroup (Eυρωομάδα: ελληνιστί). Δηλαδή έχουμε να κάνουμε με ένα συλλογικό όργανο, το οποίο συγκροτείται από τους Υπουργούς Οικονομικών της «Ευρωζώνης» δηλαδή της Νομισματικής Ενότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κύριος Προκόπης Παυλόπουλος έθεσε κατά την επίσκεψή του στη Λισσαβόνα το πρόβλημα της νομιμοποίησης του Eurogroup ως θεσμικού οργάνου της Νομισματικής Ένωσης. Πρώτον, πρέπει να τονισθεί, ότι η Λισσαβόνα δεν είναι τυχαίος «τύπος» (κατά τον Αριστοτέλη). Είναι και υποστασιοποιεί την ίδρυση της νομισματικής ένωσης, δηλαδή της «Ευρωζώνης», αλλά στο κείμενο της συνθήκης δε θεσμοθετείται συλλογικό όργανο με την ονομασία: «Eurogroup». Όταν λοιπόν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θέτει το πρόβλημα της νομιμοποίησης του άτυπου οργάνου που ονομάζεται «Eurogroup» αναφέρεται στη γόνιμη και δημιουργική συζήτηση που διεξάγεται σε όλα τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια για το ρόλο και τη θέση που κατέχει αυτό το συλλογικό όργανο εντός της ευρωπαϊκής λογικής.
Ο Colin Crouch μιλάει για «μεταδημοκρατικές δομές» εντός της δημοκρατίας και πολλοί άλλοι στοχαστές και ευρωπαίοι συνάδελφοι υπερασπίζονται την πολιτική και τη δημοκρατία, αλλά οι ίδιοι οι πολιτικοί δρώντες (όπως π.χ. ο Schäuble ή ο Trump προσφάτως) ακολουθούν δρόμους που οδηγούν στο σκοτάδι.
Για να συνοψίσουμε αυτό που ως συμπέρασμα μπορούμε να διατυπώσουμε: η συνθήκη της Λισαβόνας ως ιδρυτική νομική πράξη της νομισματικής ένωσης της Ευρώπης δεν καταγράφει το «Eurogroup» (Ευρωομάδα) ως θεσμικό συλλογικό όργανο. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «αναγνωρίζει» μετά από χρόνια την άγνοια του «λαού» κατά το ελληνικό σύνταγμα. Στο σύνολό της η πολιτική φιλοσοφία στην Ευρώπη εδώ και δύο δεκαετίες επεξεργάζεται στα αμφιθέατρα και στα σεμινάριά της, ότι το «Eurogroup» είναι όχι μόνον έξω-θεσμικό συλλογικό όργανο (κατά τον Πρόεδρο Παυλόπουλο) αλλά πρωτίστως είναι «μετα-δημοκρατική δομή και οντότητα» (κατά την ευρωπαϊκή διανόηση).
Εάν πράγματι έχουμε πρόβλημα με την πολιτική ταυτότητα των εταίρων – δανειστών (αυτό είναι το πολιτικό συμπέρασμα) θα πρέπει οι ίδιοι να απαντήσουν στο ερώτημα που έχει να κάνει με τον αυτοπροσδιορισμό τους. Δηλ. επιτέλους να μας δώσουν την πολιτική τους ταυτότητα: είναι πολιτικοί, είναι τεχνοκράτες, είναι υπηρέτες του παγκόσμιου χρηματο-πιστωτικού συστήματος; Η Ελλάδα και η κυβέρνησή της είναι οντότητα που διαβάζει τις συνθήκες (και τη συνθήκη της Λισαβόνας) και καταλαβαίνει για το «Eurogroup» ότι είναι μία «μετα-δημοκρατική δομή» στην νομισματική ένωση της Ευρώπης, η οποία δε δικαιούται να λαμβάνει αποφάσεις για τη ζωή των ευρωπαίων πολιτών. Κοντολογίς έχει αρχίσει επιτέλους μία πολιτική συζήτηση για την πολιτική ταυτότητα του «Eurogroup» και αυτή η διαβούλευση θα έχει πολλαπλά επιστημονικά, θεωρητικά και πολιτικά οφέλη και για την ελληνική πολιτική κοινωνία, αλλά προ πάντων για την ευρωπαϊκή κοινότητά μας. Και το μείζον ερώτημά μας είναι: η ελληνική πολιτική ηγεσία μπορεί επιτέλους να «μεταφράσει» όλους αυτούς τους προβληματισμούς σε πολιτική πράξη;