Η πρόσφατη εμπειρία με τις τηλεοπτικές άδειες ανέδειξε ένα μείζον θέμα συνταγματικότητας κρίσιμων αποφάσεων της κυβέρνησης περί τη δημόσια ενημέρωση. Πέρα από τις πολιτικές αιτιάσεις κυβέρνησης και κομμάτων της αντιπολίτευσης για τη λειτουργία της ιδιωτικής τηλεόρασης, στο σημείωμα αυτό συγκεντρώσαμε, σε 6 ερωτήσεις και απαντήσεις, το θέμα της θεσμικής ή αντιθεσμικής (αντισυνταγματικής) συμπεριφοράς των κυβερνώντων στο θέμα αυτό. Τα συμπεράσματα δικά σας.
1 Τι προβλέπει το Σύνταγμα;
Το άρθρο 15 παράγραφος 2 ορίζει: “Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. O έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόμος ορίζει.”
2. Ποιός έχει την αρμοδιότητα, ως «κράτος», για τον ορισμό του αριθμού των αδειών και τη διαδικασία παραχώρησής τους;
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έχει κατ’ επανάληψη αποφανθεί, στο πλαίσιο σειράς δικανικών συλλογισμών που αφορούσαν αποφάσεις για την ΕΡΤ και άλλα σχετικά ζητήματα, πως κατά το άρθρο 15 παράγραφος 2 του Συντάγματος την αρμοδιότητα της αδειοδότησης ασκεί ως αρμόδια κρατική Ανεξάρτητη Αρχή το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ).
3. Και όταν δεν υφίσταται σε συγκρότηση και λειτουργεία το ΕΣΡ μπορεί η Βουλή να ψηφίσει νόμο (όπως ο Νόμος του κ. Ν. Παππά) που θα αναθέτει αυτή την αρμοδιότητα του ΕΣΡ στην Εκτελεστική Εξουσία; (εν προκειμένω στον Υπουργό Επικρατείας)
Όχι δεν μπορεί, γιατί είναι απόλυτα αντισυνταγματικό. Μία από τις μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν το 2001, με τη δεύτερη ευρέως συναινετική αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975, είναι ότι το Σύνταγμα ανήγαγε σε συνταγματικό θεσμό καίριας σημασίας τις Ανεξάρτητες Αρχές, μεταξύ των οποίων και το ΕΣΡ. Ο νομοθέτης ήθελε με τον τρόπο αυτό να αφαιρέσει από τις περιστασιακές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες τη δυνατότητα να νομοθετούν και να ελέγχουν έτσι θέματα μακράς πνοής, όπως εν προκειμένω είναι ο πλουραλισμός, η διαφάνεια και η ποιότητα της δημόσιας ενημέρωσης. Αυτό αποτελεί πλέον μια συνταγματική εγγύηση που δεν υπόκειται στις επιδιώξεις της εκάστοτε κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
4. Γιατί όμως η κυβέρνηση επιμένει ότι ο νόμος της για τις τηλεοπτικές άδειες είναι συνταγματικός;
Προφανώς κάνει λάθος (ή αυθαίρετη) ερμηνεία του Συντάγματος για λόγους και σκοπιμότητες που η ίδια επιθυμεί. Το Σύνταγμα υπογραμμίζει ρητώς ότι οι Ανεξάρτητες Αρχές είναι όργανα του κράτους. Το ΕΣΡ είναι ο μόνος κρατικός θεσμός που ρυθμίζει τα της δημόσιας ενημέρωσης. Είναι θεσμός διαρκής και δεν παύει υφιστάμενος έστω και αν έχουν παυθεί ή παραιτηθεί μέλη του. Η ασυμφωνία των κοινοβουλευτικών κομμάτων για την πλήρωση των κενών του ΕΣΡ είναι θέμα πολιτικό που βεβαίως πρέπει να αντιμετωπιστεί αλλά δεν μπορεί να καταργήσει τις συνταγματικές επιταγές.
5. Γιατί ο υπουργός Επικρατείας κατέθεσε στη Βουλή νομοθέτημα για να κλείσουν όσοι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν πήραν άδεια, σύμφωνα με την πρόσφατη κυβερνητική διαδικασία, πριν εκδικαστεί στο ΣτΕ η υπόθεση των καναλιών;
Οι νομικοί του σύμβουλοι θα έπρεπε να ενημερώσουν τον υπουργό ότι η ενέργειά του αυτή αποτελεί κατάφορη προσβολή του ΣτΕ γιατί η κυβερνητική πλειοψηφία εμφανίζεται να επιδιώκει πάση θυσία de facto καταστάσεις. Καταστάσεις προδήλως αντισυνταγματικές και οπωσδήποτε αντιβαίνουσες προς τους συνταγματικούς θεσμούς. Το σωστό είναι να δικάσει πρώτα το ΣτΕ και να αποφανθεί επί της συνταγματικότητας του πρόσφατου νόμου του κ.Παππά και κατόπιν να πράξει η κυβέρνηση, όπως πρέπει να πράξει.
6. Αν το ΣτΕ κρίνει αντισυνταγματικό το νόμο Παππά τι θα γίνει;
Προφανώς θα πρέπει να συγκροτηθεί άμεσα το ΕΣΡ και να αναλάβει την ευθύνη της αδειοδότησης της ιδιωτικής τηλεόρασης. Τότε κανένα κόμμα δεν θα έχει άλλοθι κωλυσιεργίας.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.newpost.gr