Ίσως η τελευταία ευκαιρία πολιτικής διάσωσης του κ. Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ να ήταν οι πρόωρες εκλογές, το αργότερο αυτήν την περίοδο που διανύουμε. Κατά τα φαινόμενα θα εξασφάλιζε την αξιωματική αντιπολίτευση και ένα ποσοστό που θα του επέτρεπε την ανασυγκρότηση του κεντροαριστερού πόλου με ηγεμονικούς όρους και τον ίδιο ως αδιαμφισβήτητο ηγέτη.
Το ενδεχόμενο αυτό θα περιόριζε τις πιθανότητες νίκης με αυτοδυναμία της ΝΔ και ενδεχομένως και με την οικονομία της χώρας στον αέρα, θα επέβαλε πιθανές πρόωρες εκλογές σε μερικούς μήνες με απλή αναλογική, οι οποίες θα αναδιέτασσαν πλήρως το πολιτικό σκηνικό αυξάνοντας τις πιθανότητες πολιτικής επιβίωσης του ιδίου.
Είναι προφανές πως έχουν την εκτίμηση πως η ραγδαία φθορά που παρουσιάζει η κυβέρνηση στο σύνολό της αλλά και στο πρόσωπο του κ. Τσίπρα είναι αντιστρέψιμη.
Η άλλη εκδοχή αφορά την παραδοχή πως όσο αντέξουμε και ό,τι αρπάξουμε. Κατά τη στήλη η πρώτη μοιάζει πιθανότερη.
Σε ό,τι αφορά τη σχέση της κοινής γνώμης με πρόσωπα και κόμματα η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών έχει εντοπίσει μια κυκλική περίοδο έλξης και απώθησης. Περίοδο χάριτος ονομάζουν την πρώτη φάση οι πολιτικοί σχολιαστές. Ενίοτε όσο πιο παράφορη είναι η έλξη τόσο πιο παράφορη καταλήγει η απώθηση, ιδίως όταν παρεμβάλλεται οικονομική καταστροφή.
Η σχέση με το πρόσωπο του ηγέτη μοιάζει με τις σχέσεις μεταξύ δυο προσώπων και ξεκινά με τη γοητεία της διερεύνησης, των κρυφών και φανερών προσδοκιών και μετά την κορύφωση έρχεται η φθορά και η “εξάτμιση”. Στη συνέχεια η οικονομική κατάσταση είναι η βασική παράμετρος που μπορεί να επιβραδύνει τη φθορά και να εξασφαλίσει μια συμβατική συμβίωση.
Η σχέση της κοινής γνώμης με το πρόσωπο του ηγέτη μοιάζει με τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των δύο φύλων (…ή και περισσότερων κατά τα ειωθότα τα εποχής…). Υπάρχουν κεραυνοβόλοι έρωτες ή επιδιώξεις αμοιβαίων συμφερόντων που ξεκινούν ως φλερτ και ενίοτε καταλήγουν σε γάμο.
Την πρώτη περίοδο της αυξανόμενης έλξης κάθε πλευρά παραβλέπει τα ελαττώματα της άλλης και υπερβάλλει τα πλεονεκτήματα. Τη δεύτερη περίοδο της απομυθοποίησης συμβαίνει το αντίστροφο. Οι επιτυχημένες σχέσεις χαρακτηρίζονται από το μήκος της χρονικής περιόδου που παρεμβάλλεται μεταξύ των δυο φάσεων.
Αν εν τω μεταξύ αποκαλυφθεί κάποια απιστία ή ψέματα των οποίων οι συνέπειες ξεπερνούν τις συνηθισμένες επιπτώσεις, τότε ωριμάζουν αισθήματα εκδίκησης. Σύνηθες είναι δε, αυτός που θεωρεί τον εαυτό του “ριγμένο” να μην λογαριάζει το κόστος της εκδίκησης.
Οι οικονομικές επιπτώσεις μιας σχέσης σε αμφότερα τα μέλη παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Π.χ. ο Ανδρέας Παπανδρέου μπορεί να συνέβαλε όσο κανένας άλλος στη νεότερη ιστορία στην οικονομική και κοινωνική χρεοκοπία, αλλά οι περισσότεροι Έλληνες θα τον θαυμάζουν, γιατί η περίοδος διακυβέρνησής του συνέπεσε με την φάση του ανοδικού κύκλου της ευημερίας με δανεικά. Ο κύκλος αυτός είχε να κάνει τόσο με το διεθνή αντίστοιχο κύκλο αλλά και με την είσοδο στην ΕΟΚ λίγο νωρίτερα και την έναρξη της ροής του πακτωλού των δισεκατομμυρίων των επιδοτήσεων.
Φοβάμαι πως η απογοήτευση στο πρόσωπο του κ. Τσίπρα συμπίπτει με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης εντός και εκτός όπου είναι θέμα χρόνου να ανέβουν τα επιτόκια και να ξεκινήσει μια διεθνής περίοδος αποδανειοποίησης (deleverage). Επιπλέον η κοινή γνώμη νιώθει εξαπατημένη από τον κ. Τσίπρα και ειδικά, σ’ αυτούς που είχαν πιστέψει περισσότερο σ’ αυτόν, ο θυμός είναι ορατός.
Όταν ξεκινά ο κύκλος της φθοράς και της αποστασιοποίησης το καλύτερο σενάριο που μπορεί να περιμένει κάποιος είναι η επιβράδυνση αυτού του ρυθμού.
Όταν ξεκινά η απομάγευση του προσώπου με το οποίο είναι ερωτευμένη η κοινή γνώμη, ακόμη και η επίτευξη μεγάλων οικονομικών επιτυχιών δεν μπορούν να την αποτρέψουν.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έβαλε τη χώρα στην ΕΟΚ και αμέσως μετά έχασε τις εκλογές. Το ίδιο ισχύει και για Κώστα Σημίτη που έβαλε τη χώρα στην Ευρωζώνη και έχασε τις εκλογές το 2004 λίγο πριν την Ολυμπιάδα και την ολοκλήρωση των μεγαλύτερων έργων υποδομής που έγιναν ή ενδεχομένως και θα γίνουν ποτέ στην Ελλάδα.
Όταν η λάμψη του προσώπου θαμπώνει τίποτα δεν μπορεί να αντιστρέψει την φθορά. Ούτε η μεγαλύτερη οικονομική επιτυχία.
Οι κύκλοι της φθοράς…
Η βασική εκτίμηση της στήλης από τις αρχές του 2015 ήταν πως οι περίοδοι φθοράς της κυβέρνησης όπως και κάθε κυβέρνηση με βάση το φορολογικό κύκλο είναι η περίοδος μεταξύ Οκτωβρίου και Φεβρουαρίου όταν τα νοικοκυριά συνειδητοποιούν την όποια διάψευση των προσδοκιών στις άδειες τσέπες τους.
Αυτός είναι ο λόγος που ο κ. Τσίπρας κατάφερε και κέρδισε δυο εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα στο νεκρό τόξο μεταξύ Φεβρουαρίου και Σεπτεμβρίου με τη βοήθεια των 100 δόσεων που άφησε κάποια καύσιμα αισιοδοξίας στα πορτοφόλια.
Η πρώτη μεγάλη αποκαθήλωση στην κοινή γνώμη ξεκίνησε πέρυσι μεταξύ Οκτωβρίου και Φεβρουαρίου όταν για πρώτη φορά πέρασε πρώτη η ΝΔ. Μετά υπήρξε μια επιβράδυνση του ρυθμού.
Μοιραία η δεύτερη ξεκινά τώρα και ήδη το σύνολο των δημοσκοπήσεων μετά τη ΔΕΘ καταγράφει τα πρώτα δείγματα. Οι μετρήσεις της αποδοχής του λόγου του κ. Τσίπρα στη ΔΕΘ είναι απογοητευτικές. Μοιάζει πλέον να μιλά σε “τοίχο” καθώς η κοινωνία δεν ακούει ούτε καν τι λέει.
Μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχουμε την πρώτη καταγραφή των “ζημιών” που θα αφήσει πίσω αυτή η καταιγίδα. Το πιθανότερο είναι πως θα είναι συντριπτικά.
Κατά τον ενάμισι χρόνο που πέρασε η βάρκα του ΣΥΡΙΖΑ και ο πηδαλιούχος της κ. Τσίπρας είχαν ένα ισχυρό ρεύμα που τους ωθούσε. Ακόμη και όταν έκαναν μικρά ή τραγικά λάθη το ρεύμα γρήγορα έφερνε τη βάρκα σε ισορροπία και την έσπρωχνε παρακάτω.
Όλοι εξελάμβαναν αυτήν την ταχεία εξισορρόπηση και ώθηση σαν αποτέλεσμα της δεινότητας του κυβερνητικού επιτελείου στην επικοινωνιακή διαχείριση των καταστάσεων.
Το ρεύμα τώρα έχει μετατοπιστεί από την πρύμνη στα πλάγια και είναι θέμα χρόνου να περάσει στην πλώρη. Με τον καιρό κόντρα, ακόμη και με άριστη πλοήγηση και χωρίς προβλήματα στη μηχανή, οι αναταράξεις είναι μεγάλες και απότομες.
Το παραμικρό λάθος μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπή της βάρκας…
Όπως αναφέρεται και στην αρχή αυτού του άρθρου η τελευταία ευκαιρία να εξασφαλίσει ο ΣΥΡΙΖΑ επαρκή σωστικά μέσα μετά την ανατροπή θα ήταν αν οι εκλογές ήταν χθες.
Προφανώς δεν το είχαν αντιληφθεί…
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.capital.gr