Η οικονομία της Τουρκίας κατέγραψε μεγαλύτερη του αναμενομένου ανάπτυξη 4,8% το πρώτο τρίμηνο του έτους, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν, ξεπερνώντας τις επιδόσεις άλλων εφάμιλλων αναδυομένων αγορών, καθώς οι αυξήσεις μισθών και οι δαπάνες Σύρων μεταναστών συνέβαλαν στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Σύμφωνα με Τούρκους οικονομολόγους, οι περισσότεροι από τους 2,7 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία ενίσχυσαν την ανάπτυξη, καθώς αυτοί που διέφυγαν από έναν εμφύλιο πόλεμο ο οποίος μαίνεται για πέντε χρόνια και κατέφυγαν στην Τουρκία αγόρασαν διαρκή καταναλωτικά αγαθά, όπως ψυγεία και ηλεκτρικές κουζίνες, αλλά και μαγειρικό λάδι, ψωμί, αλεύρι και οικοδομικά υλικά. “Μεταξύ των παραγόντων που τροφοδοτούν την εγχώρια ζήτηση είναι η γενικότερη επίδραση που έχουν οι Σύροι μετανάστες στην οικονομία και οι προεκλογικές υποσχέσεις του AKP (για τους μισθούς)” δήλωσε στο Ρόιτερς ο επικεφαλής οικονομολόγος του Oyak Securities Μεχμέτ Μπεσίμογλου.
Πίσω, όμως, από τα επίσημα στοιχεία και τους δείκτες κατανάλωσης που οι πρόσφυγες ανέβασαν στην Τουρκία, κρύβεται και το μελανό κεφάλαιο την «μαύρης» και αδήλωτης εργασίας με την οποία οι Σύροι καταφέρνουν να επιβιώνουν στη γειτονική χώρα. Αναλυτής του Κέντρου Σπουδών Στρατηγικής της Μέσης Ανατολής είχε πρόσφατα εκτιμήσει ότι περίπου 250.000 Σύροι πρόσφυγες εργάζονται παράνομα στη χώρα και σχετική έκθεση του Human Rights Watch αφήνει να εννοηθεί ότι η παιδική εργασία «οργιάζει». Είναι γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος αυτών των εισοδημάτων που καταναλώνονται τα τελευταία χρόνια στην τουρκική αγορά προέρχεται τόσο από μεροκάματα στην αγροτική παραγωγή της ΝΑ Τουρκίας όσο και από την παιδική εργασία χιλιάδων προσφυγόπουλων που απασχολούνται παράνομα σε επιχειρήσεις της Δ. Τουρκίας.
Είναι γνωστό πως παιδιά πρόσφυγες από τη Συρία δουλεύουν σε εργοστάσια παραγωγής επώνυμων ρούχων στην περιοχή της Σμύρνης για ένα κομμάτι ψωμί. Πρόκειται για παιδιά φτωχών οικογενειών, που μετά από χρόνια μακριά από τις εστίες τους έχουν εξαντληθεί οικονομικά και αναζητούν πόρους επιβίωσης ακόμη και σε αυτή τη μορφή εργασίας, δουλεύοντας 10 με 12 ώρες τη μέρα και συναρμολογώντας τμήματα ρούχων που στη συνέχεια θα καταναλωθούν στην Ευρώπη, έναντι 600 έως 800 λιρών Τουρκίας.
Μέχρι σήμερα οι Σύροι θεωρούνταν επισκέπτες στην Τουρκία, γεγονός που δεν τους έδινε το δικαίωμα να εργάζονται. Όσοι εργάζονταν το έκαναν παράνομα. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε με την Ε.Ε. ορίζει ότι οι Σύροι που βρίσκονται πάνω από έξι μήνες στην Τουρκία θα μπορούν να κάνουν αίτηση για να λάβουν άδεια εργασίας. Οι περισσότεροι Σύροι πρόσφυγες δεν απολαμβάνουν ίδιες συνθήκες εργασίας με τους Τούρκους πολίτες. Σε πρόσφατο δημοσίευμα του βρετανικού “Guardian”, αρκετοί πρόσφυγες καταγγέλλουν ότι ο μισθός τους είναι πολύ μικρότερος και ότι η πληρωμή καθυστερεί. Στο ίδιο δημοσίευμα η Ρουθ Βερμίλεν, η οποία εργάζεται στην ΜΚΟ Fair Wear Foundation, σημειώνει: «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει το τρωτό των προσφύγων να οδηγήσει σε άρνηση των βασικών τους δικαιωμάτων: όχι στην παιδική εργασία, όχι στις διακρίσεις και πληρωμή ενός αξιοπρεπούς μισθού».
Την ώρα που πλήθος ανθρωπιστικών οργανώσεων και διεθνών οργανισμών επικεντρώνει σε θέματα ασφάλειας και ατομικών δικαιωμάτων των προσφύγων στην Τουρκία, ένα κύμα εργασιακής εκμετάλλευσης σαρώνει κυριολεκτικά τους εκατομμύρια Σύρους που ζουν εγκλωβισμένοι εκεί. Από τους περίπου 2,3 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία μόλις το 9% μένει σε προσφυγικούς καταυλισμούς, ενώ η συντριπτική τους πλειονότητα αγωνίζονται για να εξασφαλίσουν μόνοι τους τα προς το ζην, χωρίς καμία στήριξη από το κράτος και χωρίς την παραμικρή προστασία των δικαιωμάτων τους, καθώς αντιμετωπίζονται, σύμφωνα με τις καταγγελίες, ως εργατικό δυναμικό δεύτερης και τρίτης διαλογής, με αποκορύφωμα βέβαια την ανεξέλεγκτη παιδική εργασία.
Η ΜΚΟ Fair Wear Foundation είναι αυτή πάντως που κάνει μια πρώτη αρχή ζητώντας από τις ευρωπαικές εταιρείες πώλησης ενδυμάτων που διαθέτουν μονάδες παραγωγής στην Τουρκία να πραγματοποιήσουν ελέγχους και να απαιτήσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους πρόσφυγες εργάτες, καθώς, όπως σημειώνει και ο “Guardian”, ελάχιστες από αυτές γνωρίζουν τις συνθήκες εργασίας που επικρατούν στα τουρκικά εργοστάσια. Σε σχετική ευρωπαική έρευνα, οι εταιρείες Η&Μ και Next ήταν οι μοναδικές που παραδέχτηκαν ότι εξακρίβωσαν παιδική εργασία στα εργοστάσιά τους στην Τουρκία (παρότι δεν προσδιόρισαν ηλικίες), ωστόσο υπάρχουν φόβοι ότι το φαινόμενο έχει εξαπλωθεί, καθώς άλλες, εξίσου μεγάλες και γνωστές βιομηχανίες έχουν αποφύγει να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικές με την απασχόληση Σύρων προσφύγων στα εργοστάσιά τους.
Οι δύο εταιρείες δήλωσαν πως έχουν προχωρήσει ήδη σε δράσεις για να επιστρέψουν τα παιδιά στο σχολείο, βοηθώντας παράλληλα τις οικογένειές τους, δεν αρνήθηκαν ωστόσο πως δεν εξακριβώθηκε η ηλικία των παιδιών από τους εργοδότες. Η Primark και η C&A αποφάνθηκαν πως απασχολούν ταυτοποιημένους Σύρους εργάτες, ενώ εταιρείες όπως η Adidas, η Burberry, η Nike και η Puma έχουν δηλώσει πως μέχρι σήμερα κανείς Σύρος δεν δούλεψε παράνομα στην τροφοδοσία των καταστημάτων τους από την Τουρκία.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο www.avgi.gr