«Για εμένα η μόδα είναι η έκφραση μιας τέχνης που σχετίζεται με το σώμα μου. Είναι έκφραση της ταυτότητας, όπου επιθυμίες, εναλλασόμενες διαθέσεις και πολιτιστικό περιβάλλον διασυνδέονται εσωτερικά».
Iris Van Herpen
Η ολλανδή Iris Van Herpen (Wamel, 1984) διακατέχεται από μια εμπρηστική ανατρεπτικότητα. Συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων σχεδιαστών στον κόσμο, αυτή τη στιγμή ακριβώς. Το εν κινήσει σώμα καθορίζει τη σκέψη της. Η επιρροή των σπουδών της στο κλασικό μπαλέτο είναι σαφής όταν παρατηρεί κανείς την εμμονική σχεδόν προσήλωση στη λεπτομέρεια ακόμα και μιας φευγαλέας κίνησης. Ακόμα και η «κίνηση» της σκέψης την γοητεύει. Κινείται και η ίδια περισσότερο εννοιολογικά, διαλογικά και διασυλλογικά.
Η γοητεία της τρισδιάστατης παράστασης του γυναικείου σώματος την ώθησε να σπουδάσει μόδα, παραιτούμενη από τις σπουδές Καλών Τεχνών στο Ινστιτούτο Τεχνών ArtEZ της Ολλανδίας. Σημειωτέον: του ArtEZ Institute of the Arts, απ’ όπου ανδρώθηκαν και οι θρυλικοί Victor & Rolf. Λίγα χρόνια αργότερα έγινε μέλος της ομάδας του Alexander McQueen. Το 2007 δημιούργησε το δικό της atelier και διεκδίκησε το Createurope: The Fashion Academy Award. Οι διεθνείς τίτλοι Vogue, Numero και Dazed and Confused παραμιλούσαν. Η Iris Van Herpen πυρπόλησε τη βιομηχανία της μόδας, εισήχθη ως επίσημο μέλος στο μαγνητικής γοητείας και κύρους Chambre Syndicale de la Haute Couture, ενώ οι συλλογές της κοινωνούνται σε μουσεία ανα τον κόσμο.
Αξιολογεί την πραγματικότητα εκ νέου και επεκτείνει το γυναικείο σώμα στη τελειότητα. Η βαθιά επίγνωση της σωματικότητας και η ανατρεπτικότητα του δημιουργικού πνεύματος αποτυπώνονται σε σχέδια, που δημιουργούν εκλεπτυσμένες οπτικές ψευδαισθήσεις: μεταλλικά πλέγματα σχηματίζουν ογκώδη βολάν (Magnetic Motion SS 2015), ακραία φουτουριστικά συμπλέγματα υλικών αναδιπλώνονται (Synesthesia, SS 2010), τα μοντέλα ασκούνται σε υπερβατικούς μετεωρισμούς, ίπτανται περιμετρικά της πασαρέλας, ελλοχεύουν σε πλαστικά κουκούλια που θυμίζουν αρχέγονες μήτρες (Biopiracy, AW 2014), βαδίζουν αγέρωχα εξαπολύοντας ηλεκτροφόρα πλέγματα υψηλής τάσης (Voltage, SS 2013) .
Η καινοτομία και η δεξιοτεχνία στην τεχνική αλλά και τα υλικά της Iris Van Herpen είναι μοναδική. Εισήγαγε την ψηφιακή τεχνολογία σε δημιουργίες υψηλής ραπτικής «συναίσθησης». Απελευθερώνει δυνάμεις βάση μιας ακραίας αντίφασης ανάμεσα στο ιδεώδες της ομορφιάς και το ανθρωπομορφικό τερατούργημα του φουτουρισμού. Επεξεργασμένο δέρμα, συνθετικά μηχανικά μέλη σκαφών, ο σκελετός από παιδικές ομπρέλες, είναι κάποια από τα περίεργα υλικά, που συναθροίζονται σε ένα μεγαλειώδες, οργιαστικό σχεδόν θέαμα.
Συνθέτοντας αναπάντεχες προσμείξεις καταλήγει σε γλυπτά οπτικής τελειότητας όπου το οργανικό και το φουτουριστικό συνδυαλέγονται, αφήνοντας τον θεατή έκθετο σε υπέροχες κινούμενες εικόνες. Τα σχέδια της απαιτούν διαρκή διερεύνηση νέων υλικών. Διεξάγει σχεδόν βουλιμικά μια εξαντλητική, διασυλλογική έρευνα, συνεργαζόμενη με επιστήμονες και καλλιτέχνες. Το μυαλό της εκρήγνυται. Αναγμειγνύει αριστοτεχνικά στοιχεία τέχνης, μουσικής, performance, επιστήμης, φιλοσοφίας, 3D Printing, γλυπτικής, τεχνολογίας υπολογιστών, μηχανικής, αρχιτεκτονικής και φωτογραφίας.
Η φαντασία της οργιάζει και η πραγματικότητα που τοποθετεί ενώπιόν μας είναι πρωτόγνωρη, ανατρεπτική, ακραία αισθαντική, οδυνηρά ίσως διαφορετική απ’ ότι έως τώρα συνηθίζαμε να αποκαλούμε ρούχο.
Η τελευταία συλλογή που παρουσιάστηκε στο Παρίσι υπό τον τίτλο “Magnetic Motion”, άντλησε έμπνευση από τον Μεγάλο Επιταχυντή Συγκρουόμενων Δεσμών Αδρονίων του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Σωματιδιακής Φυσικής (CERN) στην Ελβετία. Δουλεύοντας με τον αρχιτέκτονα Philip Beesley και τον καλλιτέχνη Jolan van der Wiel, η Herpen δημιούργησε μια μεταλλική σκόνη. Την ανέμειξε με ένα εύκαμπτο καουτσούκ και επέκτεινε σημεία και αιχμές αυτού με μαγνήτες. Το αποτέλεσμα ήταν ένα αιχμηρό φόρεμα μεταλλικών αποχρώσεων. Τα μοντέλα εμοιαζαν Σταυροφόροι. Μιας επανάστασης. Μιας εμπροσθοφυλακής (avant-garde) που παρελαύνει ισοπεδώνοντας κεκτημένα, αναπτερώνοντας προσδοκίες.
«Ανακαλύπτω την ομορφιά στη διαρκή διαμόρφωση του χάους. Η ομορφιά αυτή ενσωματώνει τις αρχέγονες δυνάμεις της φύσης ».
Κάθε συλλογή της ακολουθεί διαφορετική αφήγηση. Η συλλογή «Crystallization» ήταν η πρώτη απόπειρα εφαρμογής του 3Dprinting σε εμπριμέ φορέματα, ενώ η «Radiation Invasion» εξερεύνησε τις αόρατες ακτινοβολίες των σημάτων, που καθιστούν δυνατή την τηλεπικοινωνία. Η «Synesthesia» έχει το νευρολογικά φαινόμενα ως πηγή έμπνευσης, ενώ για τη συλλογή «Micro» η έρευνα κινήθηκε γύρω από την υπόσταση των μικρο-οργανισμών.
Η εννοιολογική προσέγγισή του σχεδιασμού έχει τις ρίζες της σε πρακτικές προηγούμενων αιώνων, όπου η διδαχή της επιστήμης και της τέχνης θεωρούνταν ισάξιες και κανένας δεν θεωρείτο πεπαιδευμένος εφόσον δεν κατείχε και τις δύο.
Οι συνεργασίες της κλιμακώνουν το ενδιαφέρον: ο χορογράφος Benjamin Millepied, ο κορυφαίος textile scientist, Neri Oxman, του πανεπιστημίου ΜΙΤ της Βοστώνης, ο digital art designer, Daniel Widrig και πολλοί άλλοι. H μοναδική εφευρετικότητα της πολυπράγμων Iris της εξασφάλισε για φέτος το διεθνούς κύρους βραβείο Andam Prize τοποθετώντας δίπλα της ως μέντορα τον François-Henri Pinault.
Τα καλύτερα συνεπώς έπονται…
New Couture by Iris van Herpen/Groninger Museum Collection, έως τις 07.03.2015, Design Museum Holon, www.dmh.org.il
Photos: © Iris van Herpen & Groninger Museum
