Η κατάρτιση τριών νέων βασικών Κωδίκων (Πολιτικής Δικονομίας, Ποινικού και Ποινικής Δικονομίας) αποτέλεσε καίρια, στρατηγικού χαρακτήρα, πολιτική απόφασή μας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ήδη από το 2011. Ως στόχος της συγκεκριμένης ιστορικής μεταρρύθμισης τέθηκε εξ αρχής ο συνολικός εκσυγχρονισμός κανόνων ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου και η κατάργηση αναχρονιστικών και αντιπαραγωγικών διαδικασιών που εξακολουθούν να εφαρμόζονται σήμερα.
Η πολύμηνη λειτουργία ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής με αντικείμενο την αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας οδήγησε τον Οκτώβριο 2014 στην παράδοση τελικού πορίσματος και σχεδίου διατάξεων τροποποίησης του ισχύοντος σήμερα Κώδικα (και όχι καθ’ ολοκληρίαν νέο Κώδικα όπως είχε ζητηθεί από την επιτροπή).
Οι προτεινόμενες διατάξεις για την τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας εισάγουν πράγματι σημαντικές καινοτομίες. Αλλάζουν τη δομή της πρωτοβάθμιας πολιτικής δίκης, ενθαρρύνουν την έγγραφη διαδικασία, θεσπίζουν τη λειτουργία των εντολών προς πληρωμή (payment order), επιταχύνουν συνολικά τη διαδικασία μέχρι την έκδοση της απόφασης και εξορθολογίζουν την πολύπαθη σήμερα αναγκαστική εκτέλεση.
Ωστόσο, σημαντικά ζητήματα της σύγχρονης πολιτικής δίκης είτε παρέμειναν αρρύθμιστα (λ.χ. διαμεσολάβηση) είτε προσεγγίσθηκαν με αμφίσημο και μάλλον αναποτελεσματικό τρόπο (λ.χ. πρωτοβάθμια διαδικασία, προσωπική κράτηση), παρά τις περί του αντιθέτου εισηγήσεις και προτάσεις μας. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, η κατάθεση του σχεδίου του Κώδικα προς ψήφιση στη Βουλή τον Δεκέμβριο 2014 προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σύσσωμης της νομικής κοινότητας και πολυήμερες κινητοποιήσεις από πλευράς του δικηγορικού σώματος.
Ως εκ τούτου, επιμένουμε ακόμα και σήμερα στην τροποποίηση του σχεδίου νόμου αναθεώρησης του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας σε συγκεκριμένα σημεία, προκειμένου να επιτευχθούν οι ακόλουθοι στόχοι: α) Η διατήρηση της εμμάρτυρης απόδειξης και της προφορικής συζήτησης στην τακτική πρωτοβάθμια διαδικασία με την παρουσία δικηγόρων. β) Η αποτελεσματική ενίσχυση της διαμεσολάβησης και της δικαστικής μεσολάβησης. γ) Η κατάργηση του δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές. δ) Η πλήρης κατάργηση της προσωπικής κράτησης. ε) Η διατήρηση της αρμοδιότητας εκδίκασης των υποθέσεων εκούσιας δικαιοδοσίας στα ειρηνοδικεία. στ) Η διατήρηση της σειράς στον πίνακα κατάταξης των πλειστηριασμών των απαιτήσεων των εργαζομένων, του Δημοσίου και των δικηγόρων στην αναγκαστική εκτέλεση. ζ) Η ολοκληρωμένη θεσμοθέτηση της εντολής προς πληρωμή.
Επισημαίνεται ότι η αναδιατύπωση των κατά τα ανωτέρω καίριων σημείων του Κώδικα σε μεγάλο βαθμό ικανοποιεί τα αιτήματα της νομικής κοινότητας και εξασφαλίζει την ομαλή μετάβαση στην εφαρμογή του νέου νομοθετικού πλαισίου (ιδίως στη νέα πρωτοβάθμια δίκη).
Είναι αλήθεια ότι η τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας είναι μια στρατηγική μεταρρύθμιση για το χώρο της Ελληνικής Δικαιοσύνης την οποία, ανεξαρτήτως των απαιτήσεων των εταίρων/ δανειστών, έχει ανάγκη το άνυδρο δικαστικό μας σύστημα προκειμένου να καρποφορήσει και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του πολίτη και των επιχειρήσεων ιδιαιτέρως σε αυτή την κρίσιμη ιστορική περίοδο.
Το πολιτικό σύστημα, οι συλλογικοί φορείς και θεσμοί, οι συλλειτουργοί της δικαιοσύνης οφείλουν να ταχθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αποδείξουν ότι έχουν την πολιτική βούληση και μπορούν να υπηρετήσουν ένα προοδευτικό εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος, που εν τέλει θα ωφελήσει την ίδια την κοινωνία.
Είναι όντως ιστορικό παράδοξο οι εταίροι μας να επιμένουν για μια μεταρρύθμιση την οποία θα έπρεπε εμείς να θέτουμε σε πρώτη προτεραιότητα. Εμείς, οι συλλειτουργοί της δικαιοσύνης αλλά και οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, οι οποίοι έχουμε εξάλλου χύσει ‘’κροκοδείλια’’ δάκρυα για την αναποτελεσματικότητα της λειτουργίας της δικαιοσύνης, που κατατείνει στα όρια της αρνησιδικίας εις βάρος της κοινωνίας αλλά και των όποιων συντεχνιακών συμφερόντων των παροικούντων στην Ιερουσαλήμ.
Γι’ αυτό οι πολιτικές δυνάμεις θα πρέπει να περιφρουρήσουν τη μεταρρύθμιση αυτή για να μην καταλήξει σε μια φενάκη ανάμεσα στον ορυμαγδό των αλλαγών που απαιτούν οι ‘’Ευρωπαϊκοί Θεσμοί’’. Η τροποποίηση του ΚΠολΔ δεν πρέπει να καταντήσει μια πλαστογραφημένη ψευδεπίγραφη μεταρρύθμιση στις συμπληγάδες μιας fast track διαδικασίας. Υποχρέωση όλων ημών είναι να διασφαλίσουμε ότι η τροποποίηση αυτή θα αποτελέσει προοδευτική μεταρρύθμιση, σύγχρονη απάντηση στις απαιτήσεις των καιρών.
Το στοίχημα του εκσυγχρονισμού της Ελληνικής δικαιοσύνης είναι διαχρονικό, είναι υπέρτερο των όποιων συμφωνιών, είναι απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας, είναι ο διακαής πόθος της σύγχρονης νομικής σκέψης, είναι η ιστορική ευκαιρία να τιμήσουμε με ουσία και προοδευτικό περιεχόμενο τις μακροχρόνιες ελλείψεις και δυσλειτουργίες του δικαϊκού μας συστήματος.