Αυτό που ζούμε δεν είναι «κρίση» - Είναι η μετάβαση σε ένα νέο ζοφερό τοπίο όπου όλα τα προβλήματα τείνουν να ενώνονται

Η αποκρυστάλλωση των οικονομικών εξελίξεων μετά και γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία καθιστά, πιστεύω, αδόκιμη τη χρήση της λέξης, και της έννοιας, «κρίση». Δεν πρόκειται για -άλλη μία- κρίση, μετά την χρηματοπιστωτική και την πανδημική, αλλά για μετάβαση. Σε ένα νέο και με πολλά δυστοπικά στοιχεία τοπίο.

του Κώστα Μποτόπουλου

Ας σκεφτούμε μαζί τι δεδομένα και ποιες συνειδητοποιήσεις έφερε η βδομάδα που κλείνει:

1.Αύξηση του πληθωρισμού

Η αύξηση του πληθωρισμού όχι μόνο δεν είναι παροδικό φαινόμενο, όπως πριν από λίγο καιρό ισχυρίζονταν οι περισσότεροι και οι ισχυρότεροι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου, αλλά έχει τέτοια δομικά χαρακτηριστικά που δεν τα «πιάνουν», σε πρώτο τουλάχιστον χρόνο, ούτε τα ακραία μέτρα που διαθέτουμε στο παραδοσιακό οπλοστάσιο: αύξηση κατά μισή μονάδα βάσης των επιτοκίων από την Αμερικανική κεντρική τράπεζα (η μεγαλύτερη από το 2000), αναγγελία αύξησης τον Ιούλιο, που θα ακολουθηθεί και από άλλες, των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας (η πρώτη από το 2011).

Παρ’ όλα τα μέτρα και τις εξαγγελίες, ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ βρίσκεται στο 8,3% και στην Ευρωζώνη στο 7,5%, με ανοδική όμως τάση και με έξι ήδη χώρες πάνω από το 10%: Εσθονία 19%, Λιθουανία 16,6%, Λετονία 13,2%, Ολλανδία 11,2%, Σλοβακία 10,9, Ελλάδα 10,2%.

Ο μπαξές έχει από όλα –και βαλτικές υπό την πίεση του πολέμου και του κλεισίματος της ενεργειακής στρόφιγγας χώρες, και οικονομίες με δομικά προβλήματα, και πρώην «τσιγγούνηδες» που αποφάσισαν να χαλαρώσουν λίγο- και, κυρίως, ετοιμάζεται να υποδεχτεί όλα και περισσότερα λουλούδια (με τη Γερμανία καθόλου στο απυρόβλητο)

2.Αύξηση, σε παγκόσμιο επίπεδο, του δανεισμού

Αύξηση, σε παγκόσμιο επίπεδο, του δανεισμού εκτός τραπεζών: η μερίδα του λέοντος σε χορήγηση πιστώσεων σε ένα ασταθές οικονομικό περιβάλλον φεύγει από τις FinTech, τις εταιρίες τεχνολογικής καινοτομίας, και μετακινείται προς τις BigTech, τα επιχειρηματικά μεγαθήρια στο χώρο της τεχνολογίας.

Μόνο που τα τελευταία έχουν σαθρά πόδια, ίσως ακόμα πιο σαθρά από τις τεχνολογικές εταιρίες που πήραν τα προηγούμενα χρόνια σημαντικό μερίδιο τραπεζικών εργασιών, αφού τις BigTech σαρώνει ένα μεγάλο διεθνές ρυθμιστικό κύμα (μονοπωλιακή νομοθεσία στις ΗΠΑ, Digital Services Act στην Ευρωπαϊκή Ένωση), την ίδια στιγμή που φροντίζει να εξευτελίσει την εικόνα τους ο Τραμπ των αγορών, ο Ιλον Μασκ

3.Κατάρρευση του «οικοσυστήματος» των κρυπτονομισμάτων

Κατάρρευση όχι απλώς των κρυπτονομισμάτων αλλά του «οικοσυστήματος» των κρυπτονομισμάτων. Πρόκειται όχι για στιγμιαίο και δυνητικά αναστρέψιμο “crash”, αλλά για δομικό και γενεσιουργό νέων συνθηκών “meltdown”.

Τα νούμερα της πτώσης τρομάζουν: 9% και κάτω από το όριο των 27.000 δολαρίων το bitcoin, κοντά στο μηδέν για τα υποτίθεται «σταθερά κρυπτονομίσματα/stablecoins» Terra/Luna, των οποίων τουλάχιστον οι δημιουργοί έχουν αίσθηση του χιούμορ.

Αλλά ακόμα σημαντικότερο είναι ότι ο φόβος μεταφέρεται από τους «μεγάλους» στους «μικρούς» παίκτες και ότι το κρίσιμο ζήτημα της ρύθμισης -αφού πολλά από τα προβλήματα οφείλονται, όπως είχε γίνει και με την κρίση των subprimes το 2009, στην απόλυτη «ελευθερία» αυτής της αγοράς- είναι πια πολύ αργά για να μπορέσει να λειτουργήσει κατευναστικά. Δεν θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι πιθανόν να βρισκόμαστε κοντά σε ένα γενικευμένο bank run στην αγορά των κρυπτονομισμάτων

4.Ο κίνδυνος ενεργειακής και επισιτιστικής ανεπάρκειας

Ο κίνδυνος ενεργειακής (η Ρωσία απειλεί, ο χρόνος πιέζει, οι υποδομές λείπουν, οι άλλες πηγές δεν φτάνουν ή δεν είναι έτοιμες) και επισιτιστικής ανεπάρκειας (σε όλα τα βασικά είδη διατροφής και όχι μόνο στα σιτηρά και τα φυσικά έλαια που προμήθευαν κατά κύριο λόγο Ρωσία και Ουκρανία) διαρκώς φουντώνει.

Και αυτά αποδεικνύεται ότι δεν ήταν πρόσκαιρα φαινόμενα, και αυτά είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστούν με τα υπάρχοντα εργαλεία, και αυτά εντάθηκαν αλλά δεν ξεκίνησαν με τον πόλεμο, και αυτά φουσκώνουν τον πληθωρισμό, που επηρεάζει τις αγορές, που αφοπλίζει τις κεντρικές τράπεζες, που δημιουργεί πολιτική ανασφάλεια σε έναν χωρίς ορατό τέλος φαύλο κύκλο.

Γιατί ο όρος «κρίση» δεν είναι επαρκής

Το δυσμενέστερο, αλλά δομικά πιο κρίσιμο, στοιχείο είναι ότι όλες αυτές οι μεμονωμένες δυσλειτουργίες συναντιούνται και αλληλοτροφοδοτούνται –γι’ αυτό ο όρος «κρίση» δεν είναι επαρκής. Ο πληθωρισμός και η αύξηση των τιμών παρασύρουν όχι μόνο τους μισθούς, που δεν μπορούν να αυξάνονται διαρκώς, και την ανάπτυξη, που αν «κολλήσει» σε κάποιο επίπεδο, θα είναι δύσκολο να ξεκολλήσει, αλλά και το «κλίμα», δηλαδή την πεποίθηση των αγορών και την ενότητα χωρών και μεγάλων «παικτών» -αρκεί να σκεφτούμε τη θέση του Μπάιντεν στις ΗΠΑ, παρά τους επιτυχείς χειρισμούς του στο πολεμικό μέτωπο, και τις ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες συνεννόησης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά την αρχική υπέρβαση που έκαναν για να στηρίξουν την Ουκρανία και την οικονομία.

Τα περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα, η μετακίνηση των πόρων σε άλλα πεδία αιχμής, η αποδοχή εξαιρέσεων και χρονικών μετακινήσεων πλήττουν την προσπάθεια «πράσινης μετάβασης», η οποία υποχωρώντας πλήττει τα σχέδια ανάπτυξης που είχαν οικοδομηθεί πάνω της.

Οι αυξομειώσεις των αγορών κεφαλαίων –«χωρίς λογική», θα λέγαμε, αν η έλλειψη «λογικής» δεν ήταν εδώ και δυο τουλάχιστον χρόνια, το βασικό χαρακτηριστικό τους- «τιμωρούν» ιδίως τις αγγλοσαξονικές οικονομίες, που θα είχαν, υπό άλλες συνθήκες, τη δυνατότητα να σύρουν προς τα επάνω την παγκόσμια οικονομία και που πάντως πρωτοστατούν στην αντίκρουση και της Ρωσίας και της Κίνας.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε την Κίνα

Γιατί, μαζί και ίσως πάνω από όλα τα άλλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε την Κίνα, το σκοτεινό παγόβουνο στον ωκεανό της εποχής μας, που τραμπαλίζεται επικίνδυνα –εκτεταμένα λοκντάουν και κλείσιμο της οικονομίας, πτώση του γουάν, απώλεια θέσης και δυναμικής από το Χονγκ Κονγκ, πρωτοφανής πληθωρισμός, κλείσιμο επιχειρήσεων, διοικητική απαγόρευση της «κρυπτο-οικονομίας», μείωση της ανάπτυξης και αύξηση της καταπίεσης- και αυτό την κάνει όχι μόνο πιο απρόβλεπτη αλλά και πιο επικίνδυνη. Κι επειδή όλα τα προβλήματα τείνουν να ενώνονται, μια επιθετική κίνηση της Κίνας, από τις πολλές που έχει στη φαρέτρα της, δεν θα ήταν κερασάκι, αλλά φιτίλι –κι όχι μόνο για την παγκόσμια οικονομία.

Πηγή: economico.gr